ანტარქტიდის ყველაზე დიდი ფარული ტბა წყლის გარდა, სხვა საიდუმლოებებსაც ინახავს. მისი უძრაობა შესაძლოა ტყუილი აღმოჩნდეს და სახიფათოდ დროებითიც კი იყოს.
მეცნიერებმა ანტარქტიდის უზარმაზარი ყინულის საფარის ქვეშ 85 აქამდე უცნობი ტბა აღმოაჩინეს. ტბები ევროპის კოსმოსური სააგენტოს თანამგზავრიდან მიღებული ათწლიანი მონაცემების დახმარებით დააფიქსირეს. ეს აღმოჩენა მნიშვნელოვნად აფართოებს ჩვენს ცოდნას ანტარქტიდის ფარული წყლების შესახებ და ცნობილი ტბების საერთო რაოდენობას 231-მდე ზრდის.
ფარული წყლის ქსელი, რომელიც მყინვარებს აყალიბებს
ამ ტბების უმეტესობა დინამიკურია. ისინი პერიოდულად იცლება და ივსება, რაც ყინულის ზედაპირის სიმაღლის უმნიშვნელო, მაგრამ შესამჩნევ ცვლილებებს იწვევს. ამ ცვლილებების თვალყურის დევნება თანამგზავრების მეშვეობით უპრეცედენტო სიზუსტით გახდა შესაძლებელი.
ტბები დედამიწის ზედაპირიდან რამდენიმე კილომეტრის სიღრმეზე მდებარეობს და მიწის სითბოს შედეგად ყალიბდება. გამდნარი წყალი ყინულის ქვეშ ხახუნს ამცირებს, რაც ყინულს ოკეანისკენ უფრო მარტივად სრიალის საშუალებას აძლევს.
თანამგზავრები ყინულის მოძრაობას აფიქსირებენ
თანამგზავრიდან მიღებული მონაცემების საშუალებით, მკვლევრებმა 2010-დან 2020 წლამდე ყინულის ზედაპირის სიმაღლის უმნიშვნელო ცვალებადობა შეისწავლეს, რამაც ტბების არსებობა გამოავლინა. ეს ცვლილებები, რომლებიც ხშირად მხოლოდ რამდენიმე სანტიმეტრი იყო, მიანიშნებდა, თუ სად გროვდებოდა და შემდეგ იცლებოდა წყალი ასე ღრმად.
ამ აღმოჩენამდე მეცნიერები მთელ მსოფლიოში ტბების შევსებისა და დაცლის მხოლოდ 36 სრულ ციკლს აკვირდებოდნენ. ახლა კი ეს რიცხვი 48-მდე გაიზარდა. კვლევამ ასევე გამოავლინა ურთიერთდაკავშირებული ტბების აქამდე უცნობი ქსელი, რაც ყინულის ქვეშ მოქმედი რთული სადრენაჟე სისტემების არსებობაზე მიანიშნებს.
ვოსტოკის ტბა საიდუმლოებას ინახავს
მიუხედავად იმისა, რომ ახალი ტბების უმეტესობა შედარებით მცირეა, კვლევა ახალ ინფორმაციას იძლევა უფრო დიდი ტბების, მაგალითად, ვოსტოკის ტბის პოტენციური ქცევის შესახებ. ეს ტბა, რომელიც თითქმის 4 კილომეტრის სისქის ყინულის ქვეშ არის დაფარული, სტაბილურად ითვლება, მაგრამ მეცნიერები ამბობენ, რომ თუ ის ოდესმე დაცლას დაიწყებს, ამან შეიძლება გამოიწვიოს მსოფლიო ოკეანის დინებების შეცვლა და ზღვის დონის კატასტროფული აწევა, რაც სანაპირო ქალაქებს დიდ საფრთხეს შეუქმნის.
კრიტიკული ხარვეზის შევსება კლიმატის პროგნოზირებაში
ეს კვლევა ზღვის დონის მომავალი მატების პროგნოზირების გასაუმჯობესებლად ძალზე მნიშვნელოვანია, განსაკუთრებით იმის ფონზე, რომ გამდნარი წყალი ანტარქტიდის ყინულის მოძრაობაზე გავლენას განაგრძობს. მეცნიერები ამბობენ, რომ გაყინული კონტინენტის ყინულქვეშა წყლები ბევრად უფრო დინამიკურია, ვიდრე ადრე ეგონათ, რაც დაკვირვების გაგრძელებას აუცილებელს ხდის.
ეს აღმოჩენები გვაძლევს იმის გაგების საშუალებას, თუ რა მექანიზმები მოქმედებს ყინულის ქვეშ და რა გავლენა შეიძლება ჰქონდეს ამას დედამიწის კლიმატსა და ჩვენს მომავალზე.
