ცხოველთა საცხოვრებელი გარემო ძალიან სწრაფად და მასშტაბურად იცვლება, ურბანიზაციისა და კლიმატური ცვლილების გამო. შედეგად, ცხოველები სულ უფრო მეტად არიან სტრესულ ფაქტორებს დაქვემდებარებულები. თუმცა, საკმაოდ ცოტა კვლევაა ჩატარებული იმის შესახებ, თუ როგორ მოქმედებს ინდივიდუალური სტრესის დონე ჯგუფზე და ჯგუფის სხვა წევრების ქცევაზე, რომლებსაც შესაძლოა თავად არ განეცადათ სტრესი.
კონსტანცის უნივერსიტეტის „კოლექტიური ქცევის“ სამეცნიერო ცენტრის ქცევითმა ბიოლოგმა ჰანია ბრანდლმა და მისმა კოლეგამ დამიენ ფარინმა ექსპერიმენტები ჩაატარეს 96 ზებრა ფინჩზე (zebra finch). მათი მიზანი იყო გაერკვიათ, მოქმედებს თუ არა და როგორ მოქმედებს ინდივიდუალური ფრინველების სტრესული რეაქციები ჯგუფის სხვა წევრებზე.
ოთხკვირიანი ექსპერიმენტების სამი რაუნდის განმავლობაში, ფინჩების ჯგუფების ზოგიერთი წევრი სხვადასხვა შეფერხებას დაექვემდებარა, რამაც სტრესი გამოიწვია. კამერებმა დეტალურად დააფიქსირეს, თუ როგორ იმოქმედა სტრესმა დაქვემდებარებული ინდივიდების ქცევაზე და – რაც მნიშვნელოვანია – როგორ იმოქმედა ამ ცვლილებებმა თავის მხრივ ჯგუფის სხვა წევრების ქცევასა და რეპროდუქციაზე, რომლებსაც არ განუცდიათ შეფერხებები. გარდა ამისა, მკვლევარებმა გაზომეს სტრესის ჰორმონ კორტიკოსტერონის დონე ცხოველების კუდის ბუმბულებში.
სტრესი გადამდებია
ჰანია ბრანდლის დაკვირვებით, ექსპერიმენტები აჩვენებს, რომ სტრესული რეაქციები შეიძლება გასცდეს ინდივიდებს და გავრცელდეს მათი სოციალური ჯგუფის სხვა წევრებზეც, მაშინაც კი, როდესაც ეს უკანასკნელნი თავად არ არიან სტრესს დაქვემდებარებულნი.
მკვლევრის თქმით, ჯგუფებში, სადაც ფრინველების უფრო დიდმა ნაწილმა განიცადა სტრესი, ეს ეფექტი კიდევ უფრო ძლიერად გამოვლინდა. სოციალურმა გარემომ გავლენა მოახდინა როგორც აქტიურობაზე, ასევე იმ ზებრა ფინჩების სოციალურ ქცევაზე, რომლებსაც სტრესი არ განუცდიათ. მათი რეაქცია მსგავსი იყო იმ ზებრა მთიულებისა, რომლებმაც რეალურად განიცადეს სტრესი.
მკვლევრებმა შენიშნეს, რომ არადაქვემდებარებული ფრინველები ჯგუფებში, რომელთა წევრების დიდმა ნაწილმა განიცადა სტრესი, ნაკლებად მოძრაობდნენ. ბრანდლი განმარტავს, რომ ველურ ბუნებაში მყოფი ფრინველებისთვის აქტიურობის ეს შემცირებული დონე შეიძლება ნიშნავდეს, რომ ისინი ნაკლებად იკვლევენ თავიანთ გარემოს და ზღუდავენ მოძრაობის დიაპაზონს, რაც, თავის მხრივ, იწვევს რესურსებზე მათი წვდომის შემცირებას.
ექსპერიმენტმა ასევე აჩვენა, რომ სტრესის ქვეშ მყოფი ჯგუფის წევრების არსებობამ შეცვალა ჯგუფის სხვა წევრების სოციალური ქცევა. ინდივიდუალური ფრინველები, რომლებიც არ დაექვემდებარნენ სტრესორს, ნაკლებ სოციალურ კავშირებს ინარჩუნებდნენ და მეტად ეყრდნობოდნენ არსებულ ურთიერთობებს. დამიენ ფარინის აზრით, ეს ნიშნავს, რომ სტრესმა ჯგუფში შეიძლება გავლენა იქონიოს მის სოციალურ ერთიანობაზე. ამავდროულად, სუსტი სოციალური კავშირების შემცირება, თავის მხრივ, ამცირებს სტრესის გადაცემის რისკს. ამგვარად, სტრესის გადაცემას შეიძლება ღრმა გავლენა ჰქონდეს როგორც სოციალური ჯგუფების დინამიკაზე, ასევე ცალკეული წევრების ჯანმრთელობასა და კეთილდღეობაზე.
წყარო: Sciencedaily marketer.ge
