„შენი საგადასახადო მრჩეველი“ - „კომერსანტისა“ და კომპანია „გრანთ თორნთონის” ერთობლივ პროექტს წარმოადგენს.
25 ოქტომბრის გადაცემა, რომელსაც „გრანთ თორნთონ საქართველოს“ უფროსი საგადასახადო კონსულტანტი დავით ღავთაძე უძღვებოდა ფიზიკური პირის ქონების გადასახადს მიეძღვნა.
რას წარმოადგენს ქონების გადასახადი
ქონების გადასახადი არის ადგილობრივი გადასახადი, რომელიც წესდება დასაბეგრ ქონებაზე და მიწაზე. მისი გადახდა ევალება, როგორც რეზიდენტ, ისევე, არარეზიდენტ იურიდიულ და ფიზიკურ პირებს. ქონების გადასახადის საანგარიშო პერიოდია კალენდარული წელი, ხოლო მისი განაკვეთი და დეკლარირების ვადები იურიდიული და ფიზიკური პირებისათვის განსხვავებულია.
დღეს განვიხილავთ ფიზიკური პირის ქონების გადასახადს:
მეწარმე, ისევე, როგორც არამეწარმე ფიზიკურ პირს, ქონების გადასახადის დეკლარაციის წარდგენა და გადასახადის გადახდა ევალება ორ შემთხვევაში:
- თუ მისი ოჯახის წინა კალენდარული წლის ერთობლივმა შემოსავალმა გადააჭარბა 40 000 ლარს და ის საქართველოში ფლობს დასაბეგრ ქონებას
- თუ ის საქართველოში ფლობს დასაბეგრ მიწას, მიუხედავად შემოსავლის ოდენობისა.
საგადასახადო კოდექსის მიხედვით ოჯახის წევრებად ითვლებიან მეუღლე, არასრულწლოვანი შვილი და გერი, აგრეთვე პირთან მუდმივად მცხოვრები მშობელი, შვილი და გერი, და, ძმა, ბებია, პაპა, შვილიშვილი, რომლებიც საერთო მეურნეობას ეწევიან.
ფიზიკური პირის ოჯახის მიერ მიღებულ ერთობლივ შემოსავალში შეიტანება ყველა შემოსავალი, მათ შორის, სარგებელი საგადასახადო შეღავათების გაუთვალისწინებლად, კერძოდ:
ა) მიღებული ხელფასი ( საშემოსავლო გადასახადის ჩათვლით)
ბ) ეკონომიკური საქმიანობით მიღებული დასაბეგრი შემოსავალი, ხოლო მცირე ბიზნესის სტატუსის მქონე პირისათვის - მცირე ბიზნესის დაბეგვრას დაქვემდებარებული დასაბეგრი შემოსავლის 25%, ასევე დასაბეგრი შემოსავალი, რომელიც არ მიეკუთვნება მცირე ბიზნესის სპეციალური რეჟიმით დასაბეგრ შემოსავალს.
გ) ნებისმიერი შემოსავლი, მათ შორის სარგებელი, რომელიც დაკავშირებული არ არის ეკონომიკურ საქმიანობასთან
დ) საქართველოს მოქალაქე არარეზიდენტი ფიზიკური პირის შემთხვევაში, საქართველოში არსებული წყაროდან მიღებული შემოსავლები
გაითვალისწინეთ, რომ არის გარკვეული შემოსავლის სახეები, რომლებიც ქონების გადასახადის გადახდის ვალდებულების წარმოშობის მიზნებისათვის არ შეიტანება შემოსავალში. ესენია:
- ოჯახის წევრებისაგან მემკვიდრეობით, ჩუქებით ან განქორწინების საფუძველზე მიღებული ქონების ღირებულება
- ფიზიკური პირის მიერ 2 წელზე მეტი ვადით მის საკუთრებაში არსებული საცხოვრებელი ბინის (სახლის) რეალიზაციით მიღებული შემოსავალი
- იძულებით გადაადგილებულ პირთათვის - დევნილთათვის სახელმწიფოს მიერ გადაცემული ქონების თავდაპირველი რეალიზაციით მიღებული შემოსავალი
- ფიქსირებული გადასახადის გადამხდელისა და მიკრო ბიზნესის სტატუსის მქონე პირის მიერ აღნიშნული ეკონომიკური საქმიანობიდან მიღებული შემოსავალი
- მკურნალობის ან და სამედიცინო მომსახურების ხარჯების დასაფინანსებლად საქველმოქმედო ორგანიზაციიდან მიღებული სარგებელი
- სახელმწიფოს მიერ დაფუძნებული არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირიდან საქველმოქმედო საქმიანობის ფარგლებში მიღებული სარგებელი
- დაქირავებულის მიერ დამქირავებლის ავტომობილის პირადი სარგებლობისათვის გამოყენებით მიღებული სარგებელი.
მაგალითისთვის განვიხილოთ ფიზიკური პირი, რომლის მიერ 2022 წელს ხელფასის სახით მიღებულმა დარიცხულმა შემოსავალმა შეადგინა 35 000 ლარი, ხოლო 2 წელზე მეტი ვადით საკუთრებაში არსებული საცხოვრებელი ბინის რეალიზაციით მიღებულმა ნამეტმა შემოსავალმა 200 000 ლარი. მიუხედავად იმისა, რომ გადასახადის გადამხდელის ოჯახის მიერ 2022 წელს მიღებულმა შემოსავალმა ჯამში შეადგინა 235 000 ლარი, საგადასახადო კოდექსის მიხედვით, ქონების გადასახადის მიზნებისათვის 2 წელზე მეტი ვადით საკუთრებაში არსებული საცხოვრებელი ბინის რეალიზაციით მიღებული ნამეტი შემოსავალი არ შეიტანება. შედეგად ფიზიკური პირის მიერ 2022 წელს მიღებული შემოსავალი 35 000 ლარით განისაზღვრება, რაც საგადასახადო კოდექსით დადგენილ ზღვარზე (40 000 ლარზე) ნაკლებია და მას 2023 წელს არ მოუწევს ქონების გადასახადის დეკლარაციის წარდგენა.
ფიზიკური პირის დასაბეგრ ქონებაში იგულისხმება შემდეგი:
- მის საკუთრებაში არსებული უძრავი ქონება (მათ შორის, დაუმთავრებელ მშენებლობა, შენობა-ნაგებობა ან მისი ნაწილი), იახტები (კატარღები), შვეულმფრენები, თვითმფრინავები და მსუბუქი ავტომობილები.
- არარეზიდენტისაგან ლიზინგით მიღებული ქონება
- ეკონომიკური საქმიანობის განხორციელების შემთხვევაში, მის ბალანსზე ძირითად საშუალებად აღრიცხული აქტივები, დაუმონტაჟებელი მოწყობილობები, აგრეთვე მის მიერ ლიზინგით გაცემული ქონება
- გარდაცვლილი პირის სახელზე რეგისტრირებული ქონება, რომელსაც ფლობს ან რომლითაც სარგებლობს ფიზიკური პირი, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც ქონებით სარგებლობა ხორციელდება იჯარის, ქირის, უზუფრუქტის ან სხვა ამგვარი სახის ხელშეკრულების საფუძველზე.
ფიზიკური პირის დასაბეგრი მიწა არის:
ა) მის საკუთრებაში არსებული მიწა;
ბ) სახელმწიფო საკუთრებაში არსებულ მიწა, რომლითაც სარგებლობს ან რომელსაც ფლობს იგი;
გ) მის მფლობელობაში ან/და სარგებლობაში არსებული, გარდაცვლილი პირის სახელზე რეგისტრირებული მიწის ნაკვეთი, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც მიწის ნაკვეთით სარგებლობა ხორციელდება იჯარის, ქირის, უზუფრუქტის ან სხვა ამგვარი სახის ხელშეკრულების საფუძველზე.
ფიზიკური პირის დასაბეგრ ქონებაზე გადასახადის წლიური განაკვეთი დიფერენცირებულია მისი ოჯახის მიერ საგადასახადო წლის განმავლობაში მიღებული შემოსავლების მიხედვით და განისაზღვრება შემდეგი ოდენობით:
ა) 40 000-დან 100 000 ლარამდე შემოსავლის მქონე ოჯახებისათვის – საგადასახადო პერიოდის ბოლოსთვის დასაბეგრი ქონების საბაზრო ღირებულების არანაკლებ 0.05 პროცენტისა და არა უმეტეს 0.2 პროცენტისა;
ბ) 100 000 ლარის ან მეტი შემოსავლის მქონე ოჯახებისათვის – საგადასახადო პერიოდის ბოლოსთვის დასაბეგრი ქონების საბაზრო ღირებულების არანაკლებ 0.8 პროცენტისა და არა უმეტეს 1 პროცენტისა.
მაგალითად: თუ ფიზიკური პირი საქართველოს ტერიტორიაზე ფლობს საცხოვრებელ სახლს, რომლის საბაზრო ღირებულებამ 2022 წლის ბოლოს შეადგინა 400 000 ლარი და მისი იჯახის მიერ მიღებულმა შემოსავალმა 2022 წელს შეადგინა 60 000 ლარი, მისი ქონების გადასახადი შეადგენს 400 000 ლარის 0,2 პროცენტს ანუ 800 ლარს.
მიწაზე ქონების გადასახადის წლიური საბაზისო განაკვეთები დიფერენცირებულია ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეულების მიხედვით და სასოფლო-სამეურნეო მიწაზე გაიანგარიშება ერთ ჰექტარზე, ხოლო არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწაზე ერთ კვადრატულ მეტრზე.
ფიზიკური პირი ქონების გადასახადის დეკლარაციას წარადგენს არა უგვიანეს კალენდარული წლის 1 ნოემბრისა, ხოლო შესაბამის გადასახადს იხდის არა უგვიანეს კალენდარული წლის 15 ნოემბრისა. დეკლარაციაში მონაცემები დასაბეგრი ქონების შესახებ შეიტანება გასული საგადასახადო წლის მიხედვით, ხოლო დასაბეგრი მიწის შესახებ – მიმდინარე საგადასახადო წლის პირველი აპრილის მდგომარეობით.
მაგალითად თუ ფიზიკური პირი ქონების გადასახადის დეკლარაციას წარადგენს 2023 წლის პირველ ნოემბერს მან დეკლარაციაში დასაბეგრ ქონებაზე ინფორმაციის სახით უნდა შეიტანოს 2022 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით საკუთრებაში არსებული აქტივების საბაზრო ღირებულება, ხოლო დასაბეგრ მიწაზე 2023 წლის პირველი აპრილის მდგომარეობით საკუთრებაში არსებული მიწების ტერიტორიული ერთეული და კვადრატულობა. აღნიშნულის შემდეგ დეკლარაცია თავად გამოითვლის შესაბამის ქონების გადასახადს. თუ ფიზიკური პირი მაგალითად, 2023 წლის ივნისის თვეში შეიძენს დასაბეგრ ქონებას ან მიწას ისინი 2023 წლის პირველ ნოემბერს წარდგენილ დეკლარაციაში არ მოხვდება.
ქონების გადასახადისაგან განთავისუფლებული დაბეგვრის ობიექტები განსაზღვრულია საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 206-ე მუხლით.
თუ ოჯახის ორ ან ორზე მეტ წევრს აქვს დასაბეგრი ქონება ან/და მიწა, ოჯახის ნებისმიერ სრულწლოვან წევრს შეუძლია წარადგინოს ქონების გადასახადის ერთიანი (საოჯახო) წლიური დეკლარაცია, რომელშიც მიეთითება ოჯახის ყველა წევრი და მათი დასაბეგრი ქონება ან/და მიწა.
გაითვალისწინეთ, რომ თუ ფიზიკურ პირს წინა საანგარიშო წლის მიხედვით წარდგენილი აქვს ქონების გადასახადის დეკლარაცია და მას შემდეგ არ შეცვლილა დეკლარირებული მონაცემები, მას უფლება აქვს მიმდინარე წელს არ წარადგინოს დეკლარაცია. ამ შემთხვევაში საგადასახადო ორგანო ფიზიკურ პირს პროგრამულად დაარიცხავს ქონების გადასახადს ბოლო საანგარიშო წლის მონაცემების მიხედვით. ხოლო თუ ფიზიკურ პირს მიმდინარე წელს არ წარმოეშვა ქონების გადასახადის დეკლარაციის წარდგენის ვალდებულება მას შეუძლია არაუგვიანეს პირველი ნოემბრისა, შემოსავლების სამსახურის ელექტრონული პორტალიდან წარადგინოს განცხადებით დეკლარაციის არ წარმოდგენის შესახებ.
