ენერგოეფექტურობა თანამედროვე მსოფლიოს ერთ-ერთი უმთავრესი გამოწვევაა. კლიმატის ცვლილება, ენერგორესურსების ამოწურვის საფრთხე და ენერგიის მოხმარების ზრდა სახელმწიფოთა წინაშე მუდმივად აყენებს ახალ ამოცანებს. ამ კონტექსტში, ევროკავშირი (ევროკავშირი) გამოდის როგორც ერთ-ერთი ლიდერი და აქტიური მოთამაშე ენერგოეფექტურობის განვითარების მიმართულებით, რაც აისახება როგორც რეგულაციებში, ასევე ფინანსურ დახმარებასა და ინოვაციური ტექნოლოგიების ხელშეწყობაში.
იმისათვის, რათა უკეთ დავინახოთ ევროკავშირის როლი ენერგოეფექტურობაში, საჭიროა, გავეცნოთ მათ მიერ შემუშავებულ ენერგოეფექტურობის პოლიტიკის მიზნებს ევროკავშირის ენერგოეფექტურობის პოლიტიკა ძირითადად ორიენტირებულია შემდეგ მიზნებზე:
- ენერგიის მოხმარების შემცირება – აღნიშნული გულისხმობს ენერგიის ეფექტიან გამოყენებას სამრეწველო, სატრანსპორტო, საყოფაცხოვრებო და საჯარო სექტორებში.
- გარემოს დაცვის ხელშეწყობა – ენერგოეფექტურობა ხელს უწყობს სათბურის აირების ემისიების შემცირებას.
- ეკონომიკური ზრდა და ინოვაცია – ახალი ენერგოეფექტური ტექნოლოგიების განვითარება ქმნის ახალ სამუშაო ადგილებს და ხელს უწყობს ეკონომიკურ დინამიკას.
- ენერგეტიკული დამოუკიდებლობა – მოხმარების შემცირება ამცირებს ევროკავშირის დამოკიდებულებას იმპორტირებულ ენერგიაზე, განსაკუთრებით – გაზზე და ნავთობზე.
აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ ევროკავშირი ენერგოეფექტურობას ამკვიდრებს შესაბამისი საკანონმდებლო ჩარჩოს მეშვეობით. ერთ-ერთი უმთავრესი აქტი არის ენერგოეფექტურობის დირექტივა (Energy Efficiency Directive), რომელიც პირველად 2012 წელს შევიდა ძალაში და მას შემდეგ რამდენჯერმე განახლდა. ამასთან, 2021 წელს წარდგენილმა განახლებულმა დირექტივამ გაწერა მკაცრი მიზნები 2030 წლისთვის: 30-35%-იანი შემცირება ენერგიის საბოლოო მოხმარებაში, რაც ითვლება ამბიციურ, თუმცა მისაღწევ მიზნად.
დირექტივა მოიცავს:
- ენერგოეფექტური შენობების სტანდარტებს;
- საჯარო სექტორის ვალდებულებებს ენერგიის დაზოგვისკენ;
- ენერგო-სერვისის კომპანიების ხელშეწყობას;
- ენერგო-ეფექტიანობის აუდიტებს მსხვილი საწარმოებისთვის.
ფინანსური მხარდაჭერა
გარდა ამისა, ევროკავშირი აქტიურად აფინანსებს ენერგოეფექტურობის პროექტებს. ფინანსური ინსტრუმენტები მოიცავს როგორც პირდაპირ დაფინანსებას, ისე სესხებსა და საგარანტიო მექანიზმებს. მაგალითისთვის შეგვიძლია ავიღოთ Horizon Europe, ევროკავშირის კვლევისა და ინოვაციის პროგრამა, რომელიც უზრუნველყოფს დაფინანსებას ენერგოეფექტური ტექნოლოგიების კვლევასა და განვითარებაზე. გარდა ამისა, არსებობს EU Structural and Investment Funds, რომლის ფინანსური სახსრებით წევრ ქვეყნებს ეძლევათ შესაძლებლობა განახორციელონ ენერგოეფექტურობის პროექტები რეგიონულ დონეზე. ასევე არსებობს ინიციატივა InvestEU, რომლითაც მხარდაჭერილია კერძო ინვესტიციები ენერგოეფექტურ ინფრასტრუქტურაში.
ევროკავშირი ასევე დიდ მნიშვნელობას ანიჭებს ინოვაციებს. ახალი ტექნოლოგიები ენერგოეფექტურობის გასაუმჯობესებლად მოიცავს:
- ჭკვიანი ენერგოსისტემები (smart grids);
- ენერგოეფექტური გათბობისა და გაგრილების სისტემები;
- მწვანე შენობები;
- მაღალეფექტიანი ელექტრო მოწყობილობები და LED განათება;
- ციფრული პლატფორმები ენერგიის მენეჯმენტისთვის.
ევროკავშირის ქვეყნები ასევე ავითარებენ ენერგოეფექტურობის ეტიკეტირების სისტემებს, რაც მომხმარებელს ეხმარება ენერგიის დაზოგვაზე ორიენტირებული პროდუქტების არჩევაში. უნდა აღინიშნოს ისიც, რომ ევროკავშირის წევრ ქვეყნებს აქვთ ვალდებულება შეადგინონ ეროვნული ენერგეტიკისა და კლიმატის გეგმები (NECPs), რომლებიც აღწერს, როგორ აპირებს კონკრეტული ქვეყანა ენერგოეფექტურობის მიზნების მიღწევას. ამ გეგმების შესრულებას ევროკომისია რეგულარულად ამოწმებს და გასცემს რეკომენდაციებს.
საბოლოო ჯამში, ევროკავშირი ენერგოეფექტურობის საკითხს განიხილავს, როგორც სტრატეგიულ პრიორიტეტს. იგი არა მხოლოდ ადგენს მიზნებსა და სტანდარტებს, არამედ უზრუნველყოფს წევრ და პარტნიორ ქვეყნებს ფინანსური, ტექნიკური და საკანონმდებლო მხარდაჭერით. შედეგად, ევროკავშირის მიდგომა ენერგოეფექტურობისადმი შეიძლება ჩაითვალოს წარმატებული მოდელად, რომელიც მისაბაძია მთელი მსოფლიოსთვის, მათ შორის – საქართველოსთვისაც.
აღნიშნული სტატია შექმნილია ევროკავშირისა და KFW-ის მხარდაჭერით, “საქართველოს
ენერგეტიკული სექტორის რეფორმის პროგრამის” ფარგლებში. მის შინაარსზე სრულად
პასუხისმგებელია რადიო კომერსანტი და შესაძლოა, რომ იგი არ გამოხატავდეს
ევროკავშირისა და პროექტის პარტნიორი ორგანიზაციების შეხედულებებს
“საქართველოს ენერგეტიკული სექტორის რეფორმის პროგრამა” ხორციელდება
ევროკავშირისა და KfW-ის ფინანსური მხარდაჭერით. პროგრამას 2021 წლიდან
ახორციელებს საერთაშორისო კონსორციუმი, GOPA Tech-ის ხელმძღვანელობით.
რეგიონალური ენერგო ეფექტურობის კამპანიის განმახორციელებელია შპს “მეს”.
