თურქეთში საპრეზიდენტო არჩევნების დასრულებისთანავე და რეჯეფ ტაიფ ერდოღანის მესამედ გამარჯვების შემდეგ, თურქულმა ვალუტამ კოლაფსი განიცადა. EastFruit-ის ანალიტიკოსების აზრით, ეს ხილითა და ბოსტნეულით ვაჭრობაზე მთელი რეგიონის მასშტაბით უზარმაზარ გავლენას მოახდენს, რაც ასევე გავრცელდება ცენტრალური აზიის, კავკასიის, აღმოსავლეთ ევროპის, ახლო აღმოსავლეთის და თუნდაც ევროკავშირის ქვეყნებში.
არჩევნების დასრულების შემდეგ თურქული ლირას ღირებულება აშშ დოლართან მიმართებაში უკვე 14%-ით შემცირდა და კლების ტენდენცია კვლავ გრძელდება. საინტერესოა, რომ ზუსტად ორი წლის წინ ერთი დოლარი 8,67 თურქული ლირა ღირდა, დღეს კი უკვე 23,37 ლირა. ამრიგად, ორი წლის განმავლობაში თურქული ვალუტა უკვე 2,7-ჯერ დაეცა.
ადგილობრივი ვალუტის გაუფასურება ყოველთვის ასტიმულირებს ექსპორტს და მკვეთრად ზღუდავს იმპორტის შესაძლებლობებს. 2023 წლის პირველ 4 თვეში ხილ-ბოსტნეულის ექსპორტი თურქეთიდან 10%-ით გაიზარდა და ეს იმ დროს, როდესაც კურსი სტაბილურ დონეზე იყო შენარჩუნებული. მისი გაუფასურების შემდეგ, ახალი ხილისა და ბოსტნეულის, ასევე თურქული წარმოშობის ჩირისა და თხილის ექსპორტის მოცულობის ზრდის ახალ რაუნდს უნდა ველოდოთ.
თურქეთი რეგიონში ახალი ხილისა და ბოსტნეულის უმსხვილესი ექსპორტიორია და მისი წლიური საექსპორტო შემოსავალი ბოსტნეულიდან და ხილიდან წელიწადში 6 მილიარდ დოლარს აღემატება. ევროპაში მხოლოდ ნიდერლანდები ახორციელებს უფრო მეტ ექსპორტს, ვიდრე თურქეთი. ახლო აღმოსავლეთში თურქეთის უახლოეს კონკურენტად შეიძლება მივიჩნიოთ მაროკო, რომელიც ექსპორტზე თითქმის ნახევარს ახორციელებს, ვიდრე თურქეთი. ასევე, თურქეთიდან ხილისა და ბოსტნეულის ექსპორტის მოცულობა ორჯერ აღემატება ეგვიპტის ექსპორტს.
2022 წელს თურქეთის ხილისა და ბოსტნეულის ექსპორტის მოცულობა ოდნავ შემცირდა, მაგრამ ეს უპირველეს ყოვლისა განპირობებული იყო თურქული ხილისა და ბოსტნეულის საექსპორტო კატეგორიის დაბალი მოსავლიანობით და უკრაინაში თურქულ ბოსტნეულსა და ხილზე მოთხოვნის დონის შემცირებით.
თურქეთის პოზიციები, რომელთა ექსპორტი შესაძლოა მკვეთრად გაიზარდოს ბოლო დევალვაციის შემდეგ, არის: სასათბურე პომიდორი და კიტრი, ალუბალი, გარგარი, ატამი, ნექტარინი, ქლიავი, ჩირი და საზამთრო. თურქეთს ჯერჯერობით ხახვისა და კარტოფილის ექსპორტზე აკრძალვა აქვს, თუმცა უახლოეს დღეებში აკრძალვის მოხსნის შემთხვევაში ეს პროდუქტებიც აქტიურად გავა ექსპორტზე.
დევალვაცია პრობლემებს შეუქმნის თურქეთის ხილისა და ბოსტნეულის სექტორსაც. იმპორტირებული თესლების, სასუქების, მცენარეთა დაცვის საშუალებების, მანქანებისა და აღჭურვილობის ღირებულება მკვეთრად გაიზრდება, თუმცა ამის დიდი ნაწილი მართლაც იწარმოება ქვეყანაში. ამან შეიძლება გამოიწვიოს მოყვანილი პროდუქციის ხარისხის პარამეტრების გაუარესება, თუმცა, ახალი ხილის მოსავლის აღების დასაწყისში, თურქეთი, ალბათ, კვლავ გაზრდის ვაშლის, ლიმონის, მანდარინის, თხილის, ნუშის, ავოკადოს და რამდენიმე სხვა ექსპორტს. ხილი და ბოსტნეული ნორმალური ამინდის პირობებში. შესაძლებელია თურქული ბანანის პირველი მსხვილი ექსპორტიც კი ვიხილოთ, რადგან თურქული ბანანის წარმოება ახლა ყვავის.
