რადიო „კომერსანტის“ გადაცემაში „ბიზნესი და სამართალი ნინო ლიპარტიასთან ერთად“ 2023-2024 წლებში საგადასახადო კოდექსში შეტანილ მნიშვნელოვან ცვლილებებზე ისაუბრეს.
გადაცემის სტუმარმა აუდიტორული და საკონსულტაციო კომპანია G-Roi-ის მმართველმა პარტნიორმა ეკა რუხაძემ იმ სამართლებრივ ასპექტებზე გაამახვილა ყურადღება, რომელიც ბიზნესის დაწყების მსურველებმა პირველ ეტაპზე უნდა გაითვალისწინონ.
კერძოდ, მისი თქმით, პირველ რიგში გასათვალისწინებელია ის, თუ რა საქმიანობას შეეხება ბიზნესი და როგორი იქნება მისი განვითარების გეგმა, სწორედ ამაზეა დამოკიდებული რომელი სამართლებრივი ფორმით უნდა დარეგისტრირდეს კომერციული საქმიანობა.
„ახლა ყველაზე მეტად გავრცელებული ფორმებია „შპს“ და „ინდ.მეწარმე“ და პოტენციურ მეწარმეებს სწორედ მათ შორის უწევთ არჩევანის გაკეთება. მათ შორის პირველი განსხვავება არის დაბეგვრის რეჟიმი. ინდმეწარმეს შეუძლია დარეგისტრირდეს მცირე მეწარმედ და მის მიერ გადასახდელი გადასახადის ოდენობა განისაზღვროს შემოსული თანხის 1%-ით.
ფინანსთა მინისტრის შესაბამისი ბრძანებულება განმარტავს, თუ რა საქმიანობის განხორციელება ეზღუდება ინდ.მეწარმეს. ამ შეღავათით ვერ სარგებლობს ლიცენზირებას დაქვემდებარებული საქმიანობა. მაგალითად, ადვოკატებს, იურისტებს, აუდიტორებს ამ შეღავათით სარგებლობა არ შეგვიძლია. ასეთივეა ფარმაცევტულ ვაჭრობასთან დაკავშირებული საქმიანობა. ასევე არსებობს კიდევ პატარა ნიუანსები, კერძო დათქმები“, - განაცხადა ეკა რუხაძემ.
მან ასევე განმარტა, თუ რა შეღავათი ეხება შპს-ის სტატუსით მოქმედ ორგანიზაციებს.
„შპს-ებისთვის ერთ-ერთ შეღავათად შეიძლება ჩაითვალოს დღგ-ის სავალდებულო რეგისტრაციის ზღვარი, რომელიც არის 100 000 ლარამდე. თუ შპს-ის ბრუნვა უწყვეტი 12 კალენდარული თვის ჭრილში არ აღემატება 100 000 ლარს, ის დამატებითი ღირებულების გადასახადით არ იბეგრება, რომელიც შეადგენს შემოსავლის 18%-ს.
რაც შეეხება სამართლებრივ განსხვავებას, „შპს“ კრედიტორებთანმათ შორის საგადასახადო ნაწილშიც პასუხს აგებს მხოლოდ იმ ქონებით, რომელიც მას, როგორც ორგანიზაციას გააჩნია, განსხვავებით ინდ.მეწარმისგან, რომელიც კრედიტორების წინაშე პასუხისმგებელია მის საკუთრებად რეგისტირებული მთელი ქონებით.“ - განმარტა ეკა რუხაძემ.
მან გადაცემაში საუბრისას 2023-2024 წლებში საგადასახადო კოდექსში განხორციელებული ცვლილებების შესახებ გაამახვილა ყურადღება და თითოეული მათგანი განმარტა.
„მნიშვნელოვანია ბარტერით მიღებული ავანსის დღგ-ით დაბეგვრის წესი. ცვლილებამდე ფინანსთა მინისტრის ბრძანებაში არ არსებობდა ჩანაწერი, რომლის მიხედვითაც ბარტერის ნაწილში, არაფულადი ფორმით მიღებული ავანსიც ექვემდებარებოდა დღგ-ით დაბეგვრას. როდესაც, მაგალითად, მშენებელი და მიწის მესაკუთრე დებენ სამართლებრივ ხელშეკრულებას, რომლის მიხედვითაც მიწის მესაკუთრეს სამშენებლო კომპანიამ უნდა გაუწიოს მომსახურება, მიწა უკვე განიხილება მიღებულ ავანსად ამ სამშენებლო კომპანიისთვის. ცალკე მიწა არ იბეგრება დღგ-ით, მაგრამ ახალმა ჩანაწერმა განმარტა, რომ მოყვანილ მაგალითში მიწის მიწოდება განიხილება მიღებულ ავანსად დღგ-ის მიზნებისათვის და დასაბეგრი ბაზის ოდენობა განისაზღვრება მიწის საბაზრო ღირებულებიდან დღგ-ის გარეშე.
ეს მშენებლებისთვის ძალიან მნიშვნელოვანი ცვლილებაა, რადგან მათ დღგ-ის გადახდა უწევდათ მხოლოდ აშენებისა და მთლიანი მიწოდების განხორციელების შემდეგ, ამ პროცესმა კი დროში არსებითად გადმოიწია. ეს ცვლილება ძალაში 2024 წლის 1-ელი იანვრიდან შევიდა. თუმცა, მნიშვნელოვანია, რომ არ გავრცელდა მანამდე დადებულ ხელშეკრულებებზე“, - აღნიშნა ეკა რუხაძემ.
საუბარი ასევე შეეხო სხვა ცვლილებებს, რომლებიც მეწარმეების შემთხვევაში ინფორმაციის წარდგენის ვალდებულებას ეხება.
„2024 წლის 1-ელი იანვრიდან სავალდებულო გახდა ისეთი ფიზიკური პირების მიერ გაწეული მომსახურებების შესახებ ინფორმაციის წარდგენა, რომელიც არ ექვემდებარება გადახდის წყაროსთან დაბეგვრას. მაგალითად დაწესებულებას, რომელიც ქირაობს 100 ტრენერს თვეში და დავუშვათ, ეს ტრენერები ყველა გადასახადის გადამხდელი პირია, საწარმოს დამატებით 100 ტრენერის შესახებ მოუწევს ინფორმაციის წარდგენა, მიუხედავად იმისა, რომ არ წარმოადგენს საგადასახადო აგენტს მათთან ურთიერთობის ნაწილში. ამ კუთხით ფინანსური წნეხი არ გვაქვს, მაგრამ საკმაოდ დიდი ვალდებულებაა დროის რესურსის თვალსაზრისით“, - განაცხადა ეკა რუხაძემ.
აღნიშნულ პერიოდში ცვლილება ასევე შეეხო ფიზიკური პირის მიერ უძრავი თუ მოძრავი ქონების რეალიზაციის დროს მიღებული ნამეტის საშემოსავლო გადასახადით დაბეგვრის წესს.
„მანამდე, სანამ კიდევ ერთი ცვლილება შევიდოდა ძალაში ფიზიკური პირი, რომელიც ფლობდა აქტივს და ეს აქტივი შეიძლებოდა ყოფილიყო ნებისმიერი სახით, მაგალითად მიწა, უძრავი სხვა ქონება ან მანქანა და ამ აქტივის რეალიზაციას ახდენდა, ავტომობილის შემთხვევაში ლუფტი ჰქონდა 6 თვე, ხოლო უძრავი ქონების შემთხვევაში -2 წელი. თუ პირი ავტომობილს ფლობდა 6 თვე და შემდეგ ყიდდა, საშემოსავლო გადასახადისგან თავისუფლდებოდა და უძრავი ქონების შემთხვევაში 2 წლით ფლობის ვალდებულება არსებობდა. ეს ჩანაწერი არ შეცვლილა, თუმცა შეიცვალა უფრო ადრე გაყიდვის შემთხვევაში მიღებული ნამეტის დაბეგვრისა და დეკლარირების წესი.“
ფიზიკურ პირს ცვლილებამდე ჰქონდა დრო, მომდევნო წლის 1-ელ აპრილამდე, რათა განეხორციელებინა ნამეტის შესახებ დეკლარაციის წარდგენა ანუ უნდა წარედგინა წლიური საშემოსავლო დეკლარაცია. ახლა, კი ნაცვლად წლიური დეკლარაციის წარდგენისა, გადასახადის დეკლარირება და გადახდა უნდა მოხდეს საანგარიშო თვის მომდევნო თვის 15 რიცხვამდე., - განმარტა ეკა რუხაძემ.
მაგალითად, ვთქვათ ფიზიკურმა პირმა იყიდა ავტომობილი, დაირეგისტრირა და 5 თვის თავზე გაყიდა. ასეთ დროს, რადგან კანონით მინიმალური ფლობის დროდ დადგენილია 6 თვე, უკვე დგება იმის განსაზღვრის საკითხი დადგა თუ არა ნამეტი. თუ პირი ნულოვანი ნამეტით ყიდის მანქანას, დაბეგვრა არ ხდება. თუმცა თუ ნამეტი არ არსებობს, აქ კითხვად რჩება ის, უნდა წარვადგინოთ თუ არა მაინც ინფორმაცია, რაზეც ჯერ პასუხი არ გვაქვს. ჩემი პოზიციაა, რომ დიახ, უნდა ჩაიწეროს ეს დეკლარაციაში, აისახოს ხარჯიც და შემოსავალიც და როცა მათ შორის არ იქნება სხვაობა, არ მოხდება დაბეგვრა.
საგადასახადო კოდექსის 81-ე მუხლი განსაზღვრავს შეღავათს ფიზიკური პირის მიერ საცხოვრებელი დანიშნულების ფართის საცხოვრებელი მიზნით გაქირავების შემთხვევაში. ასეთ დროს საგადასახადო დაბეგვრის პროცენტულობა მცირდება და 20%-ის ნაცვლად არის 5%. ამავე მუხლში გვაქვს ასევე დათქმა, თუ ვის შეუძლია ამ შეღავათით სარგებლობა, ამას განსაზღვრავს ფინანსთა მინისტრის შესაბამისი ბრძანება“, - აღნიშნა ეკა რუხაძემ.
მისივე განმარტებით, თუ ქონების გამქირავებელ ფიზიკურ პირს სურს ამ შეღავათით სარგებლობა, ის უნდა დარეგისტრირდეს საცხოვრებელი ფართობის გამქირავებელ პირთა რეესტრში. თუ ფიზიკური პირი, ფიზიკურ პირს მიაქირავებს საცხოვრებელ ფართს საცხოვრებელი მიზნით, მას ამ რეესტრში რეგისტრაციის გარეშეც შეუძლია შეღავათით სარგებლობა, თუმცა თუ ის ფართს მიაქირავებს იურიდიულ პირს, მასზე ეს შეღავათი არ გავრცელდება. ამავდროულად, იგი ვალდებულია წარადგინოს ინფორმაცია ფართის გაქირავების შესახებ, ფიზიკურ პირზე საცხოვრებელი ფართის მიქირავების შემთხვევაშიც, წინააღმდეგ შემთხვევაში იგი 100 ლარის ოდენობით დაჯარიმდება.
