საქართველოს ელექტროენერგიის მოხმარება დიდწილად ჰესებზე გამომუშავებულ ენერგიით იფარება. საქსტატის მონაცემებით, მიმდინარე წლის პირველ კვარტალში ქვეყანამ ჯამში 3.3 მლნ გგვტ.სთ ენერგია აწარმოა. აქედან დაახლოებით 64% სწორედ ჰიდრო რესურსებზე მოდიოდა. საქართველოს ენერგობალანსის დანარჩენი ნაწილი თბოელექტროსადგურებზე გამომუშავებული, მეზობელი ქვეყნებიდან იმპორტირებული და ქვეყანაში ერთადერთ, ქართლის ქარის ელექტროსადგრუზე გამომუშავებული ელ. ენერგიით იფარება.
მიუხედავად იმისა, რომ საქართველოსთვის ჰიდროენერგია ელ.ენერგიაზე მოთხოვნის დაკმაყოფილების საყრდენს წარმოადგენს, ბოლო წლების განმავლობაში შესამჩნევად მაღალი ტემპით მიმდინარეობს სხვა განახლებადი ენერგიის პროექტების განვითარებაც, მაგალითად როგორიცაა მზისა და ქარის ენერგია, რაც მსოფლიოში მიმდინარე ტენდენციაცაა.
მზისა და ქარის ენერგია არნახული ტემპით ვითარდება ევროკავშირის ქვეყნებში, რასაც დიდწილად ევროკავშირის RepowerEU პროგრამაც უწყობს ხელს. ასევე აღსანიშნავია, რომ იმ ევროპულ ქვეყნებში, სადაც ელ. ენერგიის გამოსამუშავებლად მდინარეების რესურსი ხელმისაწვდომი იყო, ეს რესურსი ფაქტობრივად ბოლომდეა ათვისებული, ხოლო საქართველოს ჯერ-ჯერობით საკუთარი ჰიდროპოტენციალის 25%-იც კი არ აქვს ათვისებული.
აუცილებელია აღინიშნოს, რომ კლიმატის ცვლილების შემცირებაში განახლებადი, სუფთა ენერგიის გამოყენება გადამწყვეტ როლს თამაშობს, რაც ნიშნავს, რომ ნებისმიერი განახლებადი ენერგიის რესურსი გარემოზე ზიანის შემცირების გამოსავალია. ამის გამო ეს რესურსი, იქნება ქარის, მზის, ჰიდრო თუ სხვა ტიპის ენერგია ქვეყნისთვის ძალიან ფასეული უნდა იყოს და ქვეყანა მათი გამოყენებისკენ უნდა მიისწრაფოდეს.
განახლებადი ენერგიის წყაროების წარმოშობა მთლიანად ბუნებაზეა დამოკიდებული, ჰიდროს შემთხვევაში ნალექებსა და მდინარის ჰიდროლოგიაზე, ქარის ენერგიის შემთხვევაში ჰაერის გადაადგილებასა და ქარის სისწრაფეზე, მზის შემთხვევაში კი მზის რადიაციაზე. აქედან გამომდინარე, ასეთი სადგურების ფუნქციონირებაც დიდწილად ამინდსა და დღისა თუ წლის პერიოდზეა დამოკიდებული. განსაკუთრებით გამოხატული ეს გამოწვევა ქარისა და მზის სადგურებშია, რადგან მათ მიერ გამომუშავებული ელექტროენერგია არასატბილური სახისაა და სეზონურობითა და საათობრივობით ხასიათდება.
ასეთ დროს, მათ მიერ გამომუშავებული ელ.ენერგიის უთანაბრობის და ფლუქტუაციების დასაბალანსებლად, საჭიროა ენერგოსისტემაში არსებობდეს საკმარისი რაოდენობის, სიმძლავრის სწრაფად მანევრირების უნარის მქონე ელექტროსადგურები, რომელიც დანაკლისის შემთხვევაში სისტემას ძალიან მოკლე დროში მიაწოდებს ელ.ენერგიას, ასეთს კი წყალსაცავიანი ჰესი წარმოადგენს.
თეორიულად იგივე როლი შეუძლიათ შეასრულონ თბოელექტროსადგურებმაც, მაგრამ საქართველოში მოქმედ თბოსადგურებს სწრაფი მანევრირების უნარი არ აქვთ და ამასთან ქარისა და მზის სადგურების დაბალანსება ისევ არაგანახლებადი ენერგიით, ამცირებს განახლებადი ენერგიების გამოყენების ეფექტიანობას გარემოზე მავნე ზემოქმედების შემცირების თვალსაზრისით. გასათვალისწინებელია ისიც, რომ თბოსადგურები იმპორტირებულ გაზზე მუშაობენ, რაც დამატებით გაზრდიდა ქვეყნის ენერგოდამოკიდებულებას.
აღნიშნულიდან გამომდინარე, საქართველოში, ქარისა და მზის ელექტროსადგურების ელექტროსისტემაში ინტეგრირებისთვის, ყველაზე ოპტიმალური გზა წყალსაცავიანი ჰესების მშენებლობაა, სხვა მხრივ ქარისა და მზის სრული პოტენციალის ათვისება შეუძლებელი იქნება. საქართველოს სახელმწიფო ელექტროსისტემის ათწლიანი განვითარების გეგმის თანახმად, ამჟამად ქვეყანას ქარისა და მზის პოტენციალის მხოლოდ 25%-ის ათვისება შეუძლია. აღსანიშნავია ისიც, რომ ქვეყანას გეოგრაფიული და ჰიდროლოგიური მახასიათებლებიდან გამომდინარე სულ რამდენიმე დიდი ზომის წყალსაცავიანი ჰესის აშენება შეუძლია, თუმცა ეს ჰესები ქარისა და მზის პოტენციალის 100% -ით სისტემაში ინტეგრირებისა და ათვისების საშუალებას მოგვცემდა.
მეტი თვალსაჩინოებისთვის, მაგალითად შეგვიძლია მოვიყვანოთ გერმანია, რომელმაც 2021 წელს ნორვეგიასთან დამაკავშირებელი „NordLink“-ის წყალქვეშა კაბელი გაუშვა ექსპლუატაციაში, რომლის საშუალებითაც გერმანიის ქარის სადგურების სისტემაში ინტეგრირება ნორვეგიის წყალსაცავიანი ჰესების გამოყენებით ხდება. წყალქვეშა კაბელი გერმანიას ნორვეგიის ყველაზე დიდ ჰესთან ტონსტადთან აკავშირებს.
