თბილისის ურბანული სივრცე დღეს განსაკუთრებული გამოწვევის წინაშე დგას. საბჭოთა პერიოდში აშენებული კორპუსების მნიშვნელოვანი ნაწილი უკვე ექსპლუატაციის ვადის ამოწურვისკენ მიდის. ეს შენობები ხშირად სერიოზულ ტექნიკურ პრობლემებს ქმნის: ავარიული მდგომარეობა, ენერგოეფექტიანობის ნაკლებობა, არასაკმარისი სეისმური მდგრადობა და კომუნიკაციების მოძველება. საკითხი, დანგრევა ჯობია თუ რესტავრაცია, დღეს ერთ-ერთ ყველაზე აქტუალურ თემად იქცა.
რა პრობლემებს ქმნის ძველი კორპუსები?
- უსაფრთხოების საფრთხე – ბევრი ძველი კორპუსი აღარ აკმაყოფილებს თანამედროვე სეისმურ სტანდარტებს. თბილისში, რომელიც სეისმურად აქტიურ ზონაში მდებარეობს, ეს ფაქტორი კრიტიკულად მნიშვნელოვანია;
- ენერგოეფექტიანობა – მოძველებული კორპუსების თბოიზოლაცია და კომუნიკაციები ვერ პასუხობს თანამედროვე მოთხოვნებს, რაც ენერგიის დიდ დანახარჯს და ხარჯების ზრდას იწვევს;
- ურბანული გარემოს ხარისხი – ძველი სახლები ხშირად არ შეესაბამება თანამედროვე კომფორტისა და ინფრასტრუქტურის სტანდარტებს, ვერ უზრუნველყოფს მოსახერხებელ ეზოებს, პარკინგს და რეკრეაციულ ზონებს;
- ესთეტიკური ფაქტორი – დაზიანებული ფასადები და მოუვლელი გარემო ქალაქის ვიზუალურ იერსახეს ამცირებს.
დანგრევა თუ რესტავრაცია?
დანგრევა და ახალი კორპუსების აშენება
- პლუსები: სეისმურად უფრო გამძლე შენობები, ენერგოეფექტიანობა, თანამედროვე ინფრასტრუქტურა;
- მინუსები: ისტორიული იერსახის დაკარგვა, გარემოზე უარყოფითი ზემოქმედება, დევნილებისა და დროებითი საცხოვრებლის პრობლემა.
რესტავრაცია და რეაბილიტაცია
- პლუსები: შენარჩუნდება ქალაქის ისტორიული ფენა, გარემოზე ნაკლები ზეწოლა, ბინადრების იძულებითი გადასახლების გარეშე;
- მინუსები: ძველი შენობების ნაწილს რესტავრაცია ვერ გადაარჩენს, ხოლო სიღრმისეული განახლება ფინანსურად უფრო ძვირი შეიძლება აღმოჩნდეს, ვიდრე ახალი კორპუსის მშენებლობა.
ევროპის დიდ ქალაქებში, სადაც ძველი შენობების პრობლემა უფრო ადრე დადგა, ორიენტაცია გაკეთდა „თანხვედრაზე“ – ძველისა და ახლის გაერთიანებაზე.
- გერმანია და ჩეხეთი – მასშტაბური პროგრამებით ათიათასობით საბჭოთა პერიოდის კორპუსი რეაბილიტირდა: დამონტაჟდა თბოიზოლაცია, შეიცვალა კომუნიკაციები და დამონტაჟდა თანამედროვე ლიფტები;
- სკანდინავიური ქვეყნები – აქ ყურადღება გამახვილდა ენერგოეფექტიანობის სტანდარტებზე. ძველი სახლების რესტავრაცია არამხოლოდ შენობის უსაფრთხოებას, არამედ გარემოსდაცვით მიზნებსაც ემსახურება;
- საფრანგეთი – ძველი, ავარიული კორპუსები ხშირად მთლიანად იცვლება ახალი საცხოვრებელი კომპლექსებით, თუმცა პარალელურად შენარჩუნებულია ისტორიული უბნების იერსახე.
თბილისის მერია ეტაპობრივად იწყებს ავარიული სახლების ჩანაცვლების პროგრამებს. აქცენტი კეთდება მრავალბინიანი სახლების უსაფრთხოებასა და სეისმურ მდგრადობაზე. თუმცა პროგრამა ჯერ კიდევ საწყის ეტაპზეა და საჭიროებს მკაფიო სტრატეგიას: სად ჯობია სრული დანგრევა და სად შესაძლებელია რეაბილიტაცია.
თბილისისთვის ძველი კორპუსების პრობლემა მხოლოდ სამშენებლო გამოწვევა არ არის – ეს არის ქალაქის იდენტობის, უსაფრთხოების და ეკოლოგიის საკითხიც. ევროპული გამოცდილება გვაჩვენებს, რომ ერთიანი მიდგომა არ არსებობს: ზოგ შემთხვევაში საჭიროა სრული ჩანაცვლება, ზოგან კი სიღრმისეული რესტავრაცია. მთავარია, პოლიტიკა იყოს თანმიმდევრული და დაბალანსებული, რათა თბილისმა ერთდროულად შეინარჩუნოს ისტორიული იერსახე და შეიძინოს თანამედროვე, უსაფრთხო და ენერგოეფექტური საცხოვრებელი გარემო.
