ახლახანს ყაზახურ Magistral Life ის პლატფორმაზე „შუა დერეფანი – ახალი ევრაზიული მაგისტრალი თუ გადაჭარბებული ამბიციების პროექტი?“ ამ სათაურით, ყაზახეთის და აზერბაიჯანის ტრანსპორტის ექსპერტთა მონაწილეობით, შუა დერეფნის გამოწვევებთან დაკავშირებით შინაარსობრივი დისკუსია გაიმართა – ინფორმაციას „სატრანსპორტო დერეფნის კვლევის ცენტრი“ ავრცელებს.
მიგვაჩნია, რომ ჩვენი გვერდის მკითხველისათვის საინტერესო იქნება ღია ეთერში ექსპერთა – ფორუმზე წამოჭრილი საკითხების, საკვანძო მიმართულების და გადაწყვეტის გზების ირგვლივ წარმართული დისკუსიის შედეგების გაცნობა.
ექსპერთა დისკუსიაში მონაწილეობას არ იღებდნენ საქართველოს სატრანსპორტო სფეროს წარმომადგენლები, მიგვაჩნია, რომ მათი ჩართვა სრულად შეკრავდა, იმ პრობლემების სპექტრს, რომელიც აბრკოლებს შუა დერეფნის განვითარებას.
ძირითადი თემები:
როგორ შეცვლის ეკოლოგია და დიგიტალიზაცია დერეფნის მიმზიდველობას?
გახდება თუ არა შუა დერეფანი აღმოსავლეთ – დასავლეთის მთავარი მაგისტრალი?
რა ძირითადი შემაფერხებელი ფაქტორებია, რომლებიც ხელს უშლის შუა დერეფნის განვითარებას?
ვინ უნდა გახდეს დერეფნის ინფრასტრუქტურაში ინვესტიციების მამოძრავებელი ძალა – სახელმწიფო, ბიზნესი თუ საერთაშორისო პარტნიორები?
ექსპერთა – ფორუმზე ხაზგასმით აღინიშნა, რომ საერთაშორისო თანამშრომლობის გარეშე, დერეფნის გასწვრივ ნებისმიერი ამბიციური პროექტი ქაღალდზე დარჩენის რისკის ქვეშაა.
ყაზახეთის, აზერბაიჯანის, საქართველოს, თურქეთისა და ჩინეთის ძალისხმევის სინქრონიზაცია შუა დერეფნის კონკურენტუნარიანობას და მიმზიდველობას უზრუნველყოფს.
შუა დერეფნის განვითარება ოთხი მიმართულებით: ა. საერთაშორისო თანამშრომლობის, ბ. კოორდინაციის, გ. დიგიტალიზაციის და დ. ინფრასტრუქტურული გამოწვევების პრიზმით უნდა იქნეს განხილული.
განხილვისას გამოიკვეთა საკვანძო მიმართულებები:
კოორდინაცია და მართვა: როგორ გარდავქმნათ ცალკეული სახელმწიფოების მონაკვეთებისგან შემდგარი მარშრუტი ერთიან, შეუფერხებელ სატრანსპორტო დერეფნათ? როგორ უნდა გაძლიერდეს ერთიანი მულტიმოდალური “Middle Corridor Multimodal Ltd” ოპერატორი?
ინფრასტრუქტურული მდგენელის გაძლიერება: მზად არიან თუ არა აქტაუს, კურიკის და ბაქოს ნავსადგურები ასევე ყაზახეთის და აზერბაიჯანის რკინიგზები ტვირთბრუნვის გაზრდისთვის? სადღესოდ რა სახის მოდერნიზაციის პროექტები ხორციელდება?
დიგიტალიზაცია და გამჭვირვალობა: რამდენად წარმატებულია ციფრული სისტემების ინტეგრაცია მონაწილე ქვეყნებს შორის? როგორ უზრუნველვყოთ ქვეყნებს შორის დოკუმენტების შეუფერხებელი გაცვლა?
სატარიფო პოლიტიკა: მომხმარებლების მოსაზიდად როგორ გავხადოთ დერეფნის გასწვრივ ტარიფები კონკურენტუნარიანი, გამჭვირვალე და სტაბილური?
გარეგანი გამოწვევები: როგორ მოქმედებს გარემოსდაცვითი საკითხები, კასპიის ზღვის დონის სწრაფი დაწევა და გეოპოლიტიკური სიტუაცია დერეფნის მომავალზე?
ეკონომიკური მდგრადობა: დერეფნის ეკონომიკური მომგებიანობის გასაზრდელად როგორ უზრუნველვყოთ უკუმიმართულებით ევროპიდან – აზიისკენ რევერსული ტვირთების მოზიდვა?
იდენტიფიცირებული პრობლემები და გამოწვევები:
ფრაგმენტაცია: დერეფანი ისტორიულად შედგება სხვადასხვა ქვეყნების მონაკვეთებისგან, რომლებსაც განსხვავებული წესები, ტარიფები და მიდგომები გააჩნიათ, რაც აფერხებს ქვეყნებს შორის სინქრონიზაციას.
ბიუროკრატია და დოკუმენტაცია: ქვეყნების საბაჟო და სატრანსპორტო სისტემებს შორის ციფრული სინქრონიზაციის არარსებობა იწვევს შეფერხებებს და მონაცემების ხელით შეყვანის საჭიროებას.
ინფრასტრუქტურის შეზღუდვები: ნავსადგურების და რკინიგზების მონაკვეთების არსებული გამტარუნარიანობა მზარდი ტვირთბრუნვის დასამუშავებლად მნიშვნელოვან ინვესტიციებს მოთხოვს.
გარემოსდაცვითი რისკი: კასპიის ზღვის დაშრობა პირდაპირ საფრთხეს უქმნის აქტაუს ნავსადგურის ფუნქციონირებას და მოითხოვს ძვირადღირებულ ფსკერდაღრმავებით სამუშაოებს.
ტვირთნაკადების დისბალანსი: ძირითადი მოძრაობა აღმოსავლეთ – დასავლეთის მიმართულებით ხორციელდება, ხოლო საპირისპირო მიმართულება (დასავლეთ-აღმოსავლეთი) დერეფანი ნაკლებადაა დატვირთული.
ტარიფების გაუმჭვირვალობა: ბაზრის მონაწილეებისთვის მთავარი ბარიერია, რადგანაც კლიენტებს მკაფიო, გამჭვირვალე და გრძელვადიანი ტარიფები ესაჭიროებად.
ექსპერთა ფორუმის ძირითადი შედეგები:
ინტეგრირებული მიდგომა: შუა დერეფნის მიმზიდველობა და კონკურენტუნარიანობა დამოკიდებულია არა ერთ არამედ სხვადასხვა მიმართულებით სინქრონულ მუშაობაზე: ინფრასტრუქტურაში ინვესტიციები, ერთიანი წესებისა და ტარიფების ფორმირება და დერეფნის დიგიტალიზაცია.
ერთი ოპერატორი რაციონალური ნაბიჯია: “Middle Corridor Multimodal Ltd” ერთობლივი საწარმოს ფუნქციონირება აღიარებულია, როგორც მართვის ცენტრალიზაციის, კოორდინაციისა და კლიენტებისთვის ერთიანი „ფანჯრის“ შეთავაზების ერთ-ერთი მთავარი და ოპტიმალური ნაბიჯი.
დიგიტალიზაცია ეფექტურობის საფუძველია: ყაზახეთის რკინიგზის მიერ „ერთიანი ციფრული ფანჯრის“ პლატფორმის დანერგვა რევოლუციური გადაწყვეტაა. შემდეგი ამოცანა აზერბაიჯანისა და საქართველოს სისტემებთან ერთიანი ციფრული სივრცის შესაქმნელად სრული ინტეგრაციაა.
ინვესტიციები ინფრასტრუქტურაში: აქტაუსა და ბაქოს ნავსადგურების მოდერნიზაცია, ასევე ახალი რკინიგზის ხაზების მშენებლობა თურქეთსა და აზერბაიჯანში, უბიძგებს ნავსადგურების და რკინიგზების გამტარუნარიანობის სინქრონიზაციისკენ, რაც შუა დერეფნის მიმზიდველობის გაზრდისთვის კრიტიკულად მნიშვნელოვანი წინაპირობაა.
დასკვნის სახით – ყაზახეთის და აზერბაიჯანის ტრანსპორტის ექსპერთა ფორუმზე, შუა დერეფნის განვითარების ოთხ მიმართულებაზე იქნა აქცენტი გადატანილი: საერთაშორისო თანამშრომლობა, კოორდინაცია, დიგიტალიზაცია და ინფრასტრუქტურა. ამასთან ოთხივე მიმართულებით დერეფნის ქვეყნებს შორის სინქრონიზაციის აუცილებლობა იყო წინა პლანზე წამოწეული - ნათქვამია პუბლიკაციაში.
