საქართველოს კანონში შრომითი მიგრაციის შესახებ განხორციელდა ცვლილებები, რომელიც უკვე ამოქმედდა 2023 წლის 1 სექტემბრიდან და დეტალურად დაარეგულირა შრომითი იმიგრანტისა და საშუამავლო კომპანიის საკითხები. რა ცვლილებები განხორციელდა შრომითი მიგრაციის შესახებ კანონმდებლობაში და რა უნდა გაითვალისწინონ დამსაქმებლებმა და შუამავალმა კომპანიებმა - ამის შესახებ „გრანთ თორნთონ საქართველოს“ იურიდიული მიმართულების ხელმძღვანელმა ნინო ჯოლიამ „კომერსანტის“ ეთერში ისაუბრა.
1. რა ძირითადი ცვლილებები შევიდა შრომითი მიგრაციის შესახებ საქართველოს კანონში?
შრომითი მიგრაციის შესახებ კანონში შესული ცვლილებების თანახმად, საყურადღებოა გამოვყოთ ორი მიმართულება:
- უცხო ქვეყნის მოქალაქის დაქირავება საქართველოს ტერიტორიაზე ადგილობრივი დამსაქმებლის მიერ;
- პირიქით, უცხოელი დამსაქმებლის მიერ საქართველოს მოქალაქის დაქირავება.
2. შესაძლებელია თუ არა უცხო ქვეყნის მოქალაქის დასაქმება საქართველოში ადგილობრივი დამსაქმებლის მიერ?
ადგილობრივ დამსაქმებელთან შრომითი ურთიერთობაში შესვლის და შესაბამისად შრომითი ხელშეკრულების დადების უფლება აქვს საქართველოში კანონიერად მყოფ უცხოელს. ასეთი შემთხვევაში, პირველ რიგში, რეკომენდებულია შემოწმდეს, რომ კონკრეტული პირი საქართველოში კანონიერად იმყოფება თუ არა. დადებითი პასუხის შემთხვევაში, ასეთ პირთან შესაძლებელია შრომითი ურთიერთობის დაწყება და შესაბამისად შრომითი ხელშეკრულების გაფორმება.
ახალი ცვლილებების თანახმად, კი სავალდებულო ხდება ადგილობრივი დამსაქმებლის მიერ საქართველოში დასაქმებული შრომითი იმიგრანტის მონაცემთა ერთიან ბაზაში რეგისტრაცია. კერძოდ, შრომითი იმიგრანტის ადგილობრივ დამსაქმებელთან შრომითი მოწყობა დასაშვებია მხოლოდ ამ შრომითი იმიგრანტსა და ადგილობრივ დამსაქმებელს შორის შრომითი ხელშეკრულების გაფორმებისა და შრომითი იმიგრანტის რეგისტრაციის საფუძველზე.
მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ აღნიშნული ვალდებულება წარმოეშობა დამსაქმებელს - დამსაქმებელი ვალდებულია, უცხო ქვეყნის მოქალაქესთან შრომითი ხელშეკრულების გაფორმებიდან, არაუგვიანეს 30 კალენდარული დღისა, ასეთი უცხოელი დასაქმებული დაარეგისტრიროს საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს მონაცემთა ერთიან ბაზაში.
დამსაქმებელი ვალდებულია, აღნიშნულ სამინისტროს მიაწოდოს ინფორმაცია იმ შემთხვევაშიც, თუ მოხდება ამ პირთან ხელშეკრულების ვადაზე ადრე შეწყვეტა ან მისი მოქმედების ვადის გაგრძელება.
3. საინტერესოა ვინ მიიჩნევა ადგილობრივ დამსაქმებლად?
ცვლილებების თანახმად, ასევე განისაზღვრა ადგილობრივი დამსაქმებლის ცნება:
ადგილობრივი დამსაქმებელია საქართველოში რეგისტრირებული იურიდიული პირი, ინდივიდუალური მეწარმე, ამხანაგობა, უცხოური ორგანიზაციის წარმომადგენლობა ან საქართველოში კანონიერ საფუძველზე მცხოვრები პირი, რომელსაც აქვს უფლება, შრომითი ურთიერთობა ჰქონდეს საქართველოში მუდმივი ბინადრობის ნებართვის არმქონე უცხოელთან და რომელიც იყენებს მის შრომას საქართველოში.
4. რას უნდა ითვალისწინებდეს შრომით იმიგრანტსა და ადგილობრივ დამსაქმებელს შორის დადებული შრომითი ხელშეკრულება?
შრომით იმიგრანტსა და ადგილობრივ დამსაქმებელს შორის არსებული შრომითი ურთიერთობის მომწესრიგებელ შრომით ხელშეკრულებაში საქართველოს ორგანული კანონის „საქართველოს შრომის კოდექსი“ გათვალისწინებულ არსებით პირობებთან ერთად დამატებით უნდა მიეთითოს გარკვეული დეტალები, მათ შორის:
ა) ხელშემკვრელი შრომითი იმიგრანტის სახელი და გვარი, პირადი ნომერი ან/და ბინადრობის მოწმობის ნომერი ან/და პასპორტის ნომერი;
ბ) იმ ხელშემკვრელი ორგანიზაციის დასახელება და საიდენტიფიკაციო ნომერი ან იმ ინდივიდუალური მეწარმის ან ფიზიკური პირის სახელი, გვარი და პირადი ნომერი, რომელიც ადგილობრივი დამსაქმებელია;
გ) იმ ხელშემკვრელი იურიდიული პირის ან ინდივიდუალური მეწარმის იურიდიული და ფაქტობრივი მისამართები და საბანკო რეკვიზიტები, რომელიც ადგილობრივი დამსაქმებელია;
დ) შრომითი ხელშეკრულების ძალაში შესვლის თარიღი და მოქმედების ვადა;
სამუშაო ადგილი, მისამართი და სხვ.
შრომითი ხელშეკრულება იდება მხოლოდ განსაზღვრული ვადით, წერილობით, ქართულ ენასა და შრომითი იმიგრანტის მშობლიურ ენაზე ან მისთვის გასაგებ სხვა ენაზე.
5. რომელი პერიოდის შრომით ურთიერთობებზე ვრცელდება აღნიშნული ცვლილებები?
ცვლილებების თანახმად გათვალისწინებული ე.წ. გარდამავალი პერიოდი. კერძოდ, სახეზე გვაქვს ორი შემთხვევა:
- 2023 წლის 1 სექტემბრამდე დასაქმებული შრომითი იმიგრანტის შემთხვევაში - ადგილობრივი დამსაქმებელი ვალდებულია 2023 წლის 1 ნოემბრამდე მიაწოდოს ინფორმაცია სამინისტროს საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით მასთან 2023 წლის 1 სექტემბრამდე დასაქმებული შრომითი იმიგრანტის შესახებ;
- ხოლო 2023 წლის 1 სექტემბრიდან დასაქმებული შრომითი იმიგრანტის შემთხვევაში, აუცილებელია მასთან დადოს შრომითი ხელშეკრულება საქაღტველოს შრომის კოდექსისა და შრომითი მიგრაციის შესახებ საქართველოს კანონით გათვალისწინებული წესით და ამასთან განახორციელოს შრომითი იმიგრანტის მონაცემთა ერთიან ბაზაში რეგისტრაცია.
6. რა სანქციებია გათვალისწინებული ადგილობრივი დამსაქმებლისთვის?
ნამდვილად მნიშვნელოვანია ყურადღება გავამახვილოთ სანქციებზე:
კერძოდ, კანონში გათვალისწინებულია როგორც შრომითი იმიგრანტის რეგისტრაციის განსაზღვრულ ვადაში განუხორციელებლობის შემთხვევაში ჯარიმის ოდენობა 1000 ლარია, ხოლო განმეორების შემთხვევაში იზრდება;
ხოლო პასუხისმგებლობა ადგილობრივი დამსაქმებლის მიერ დადებული შრომითი ხელშეკრულების პირობის დარღვევისთვის - იწყება 200 ლარიდან და დამოკიდებულია ადგილობრივი დამსაქმებლის შემოსავალზე.
მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ შრომითი მიგრაციის კანონის ცვლილებების პარალელურად ცვლილება შევიდა შრომის ინსპქეციის შესახებ კანონში, რომლის ფარგლებში შრომის ინსპექციას გაუფართოვდა დისკრეციული უფლებამოსილების ფარგლები და შრომის კოდექსთან, შრომის უსაფრთხოების შესახებ კანონთან ერთად დაემატა შრომითი მიგრაციის შესახებ მანდატი, რომლის ფარგლებშიც მიენიჭა უფლებამოსილება - განსაზღვროს, როდის რომელი ადმინისტრაციული სახდელი უნდა იქნეს გამოყენებული, ხოლო ჯარიმის დაკისრების შემთხვევაში − რა ოდენობის ჯარიმა უნდა იქნეს დაკისრებული. ასევე ადმინისტრაციული სახდელი დარღვევის თანაზომიერი უნდა იყოს.
7. რა ვალდებულებებია გათვალისწინებული საშუამალო კომპანიისათვის?
დაინტერესებული პირი უფლებამოსილია, საქართველოს ფარგლებს გარეთ, დამოუკიდებლად შეარჩიოს დამსაქმებელი და დაიწყოს მასთან შრომითი ურთიერთობა. და ასევე შესაძლებელია, პირმა, საქართველოს ფარგლებს გარეთ დასაქმებისთვის მიმართოს საშუამავლო კომპანიას.
სწორედ საშუამავლო კომპანიასთან მიმართებით შემოდის ახალი საკანონმდებლო რეგულაცია.
საშუამავლო კომპანია შეიძლება იყოს იურიდიული პირი, ინდივიდუალური მეწარმე ან უცხო ქვეყნის საწარმოს ან არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის ფილიალი (წარმომადგენლობა, მუდმივი დაწესებულება), რომლის საქმიანობაც დაკავშირებულია საქართველოს მოქალაქეების ან საქართველოში მუდმივი ბინადრობის ნებართვის მქონე უცხოელების საქართველოს ფარგლებს გარეთ შრომით მოწყობასთან ან/და შრომით მოწყობაში დახმარებასთან.
საშუამავლო კომპანია ვალდებულია:
- იყოს რეგისტრირებული;
- იყოს სერტიფიცირებული საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროში;
- უცხოელ დამსაქმებელთან დადოს შრომითი მოწყობის შესახებ ხელშეკრულება;
- მიიღოს ზომები უცხოელი დამსაქმებლის შესახებ არსებული ინფორმაციის შესამოწმებლად;
- იმ პირთან, რომელსაც საქართველოს ფარგლებს გარეთ შრომით მოწყობაში დახმარების მომსახურებას უწევს, დადოს შრომით მოწყობაში დახმარების შესახებ ხელშეკრულება;
- შეიძლება მანვე დადოს შრომით ემიგრანტთან შრომითი ხელშეკრულება უცხოელი დამსაქმებლის დავალებით.
საშუამავლო კომპანია ასევე ვალდებულია საქართველოს ფარგლებს გარეთ შრომითი მოწყობის მიზნით საქართველოდან გამსვლელ ემიგრანტს გამგზავრებამდე მიაწოდოს ინფორმაცია, მანვე უნდა მიაწოდოს მას ისეთი ინფორმაცია, რაც შეეხება შრომითი მიგრაციის მარეგულირებელი აქტების მოთხოვნებს; დასაქმების ქვეყანაში შესვლის და გასვლის წესებს; იმ დაწესებულებების ადგილმდებარეობასა და საკონტაქტო ინფორმაციას, რომლებიც შრომითი მიგრაციის სფეროზე არიან პასუხისმგებლები; საზღვარგარეთ საქართველოს დიპლომატიური წარმომადგენლობების და საკონსულო დაწესებულებების ადგილმდებარეობასა და საკონტაქტო ინფორმაციას. საშუამავლო კომპანიას ევალება აღრიცხოს პირები, ვისაც საქართველოს ფარგლებს გარეთ დასაქმების მომსახურება გაუწია და სხვ.
საშუამავლო კომპანიას ასევე ევალება მისი საქმიანობის ეკონომიკურ საქმიანობათა რეესტრში რეგისტრაცია, სამინისტროსთვის ანგარიშის წარდგენა და სხვ.
8. რა სანქციებია გათვალისწინებული საშუამავლო კომპანიისათვის?
განსაზღვრულია სანქციებიც, თუ საშუამავლო კომპანია განახორციელებს საქმიანობას საქართველოს ფარგლებს გარეთ შრომით მოწყობასთან დაკავშირებით ეკონომიკურ საქმიანობათა რეესტრში რეგისტრაცის გარეშე ან/და შესაბამისი სერტიფიკატის გარეშე - დაჯარიმდება 3000 ლარის ოდენობით, ქმედების განმეორებისას სანქციის ოდენობა იზრდება.
საშუამავლო კომპანია ასევე დასანქცირდება, თუ დაარღვევს მის მიერ დადებულ ხელშეკრულებას და ასევე კანონით დადგენილი წესით არ წარადგენს ანგარიშს სამინისტროში.
აღსანიშნავია, რომ შრომითი მიგრაციის შესახებ საქართველოს კანონი კიდევ ბევრ დეტალს ითვალისწინებს და ამ მხრივ მნიშვნელოვანია ამ პროცესში კვალიფიციური იურისტის ჩართულობა და შესაბამისად მიზანშეწონილია, როგორც შრომითი იმიგრანტის დასაქმებასთან, ასევე საშუამავლო კომპანიის საქმიანობასთან დაკავშირებული საკითხების შესახებ იურიდიული კონსულტაციის მიღება და რისკების მინიმიზაცია.
