ადამიანისთვის ჯერ ისევ ძალიან ადრეა სკაფანდრის გარეშე გავიდეს ღია კოსმოსში, მაგრამ, როგორც აღმოჩნდა, ზოგიერთი პრიმიტიული ორგანიზმი ამას უკვე ახერხებს.
კოსმოსური ვაკუუმი მიიჩნევა ყველაზე მტრულ გარემოდ ცოცხალი ორგანიზმებისთვის - იქ გადარჩენა თითქოს სრულიად შეუძლებელია. მაგრამ ახალი ექსპერიმენტი, რომლის შედეგებიც ჟურნალ iScience-ში გამოქვეყნდა, ამ მოსაზრებას სერიოზულად ეჭვქვეშ აყენებს.
ხოკაიდოს უნივერსიტეტის (იაპონია) მეცნიერებმა, ტომომიჩი ფუჯიტას ხელმძღვანელობით, მკვლევრებმა აღმოაჩინეს, რომ ხავსის სპორებს საერთაშორისო კოსმოსური სადგურის (ISS) გარე ზედაპირზე გადარჩენა შეუძლიათ. Physcomitrella patens, ანუ მიწის ხავსი, მეცნიერებმა კოსმოსში 9 თვის განმავლობაში დააყოვნეს, პლანეტაზე დაბრუნების შემდეგ მათმა 80%-მა ზრდა-გამრავლება ჩვეულებრივ განაგრძო. მთელი ამ პერიოდის განმავლობაში მათზე მოქმედებდა ვაკუუმი, ულტრაიისფერი გამოსხივება და მკვეთრი ტემპერატურული ცვლილებები - ძლიერი ყინვებიდან მაღალ ტემპერატურამდე. ყველაზე უკეთ იმ სპორებმა გამოავლინეს თავი, რომლებიც ბუნებრივი სპორანგიუმით იყვნენ დაცული, მაშინ როცა მცენარის ახალგაზრდული ღია ნაწილები ბევრად უფრო მოწყვლადი აღმოჩნდა. მეცნიერებმა ასევე ცალ-ცალკე შეამოწმეს სხვადასხვა ფაქტორი: სპორებმა რამდენიმე დღე გაუძლეს -196 °C ტემპერატურას და ერთ თვემდე +55 °C-ს. მიუხედავად იმისა, რომ მცენარე საკვებად უვარგისია, მკვლევრები ამბობენ, რომ ეს აღმოჩენა კოსმოსური კვლევისთვის მნიშვნელოვანი გახდება.
მკვლევრების თქმით, ეს ექსპერიმენტი განსაკუთრებით მნიშვნელოვან ინფორმაციას გვაძლევს იმის გათვალისწინებით, რომ დედამიწაზე კლიმატური და ეკოლოგიური მდგომარეობა უარესდება. მომავალში, როდესაც კაცობრიობა დაიწყებს მთვარის ან მარსის კოლონიზაციას, ასეთი ცოდნა აუცილებელი იქნება.
"ცოცხალი ორგანიზმების გადარჩენის ზღვრის შესწავლა როგორც დედამიწაზე, ისე კოსმოსურ გარემოში მხოლოდ გააღრმავებს ჩვენს ცოდნას მათი ადაპტაციის შესახებ და დაგვეხმარება მზად ვყოფთ ეკოსისტემების შენარჩუნებისთვის მომავალი გამოწვევების დროს", - აცხადებენ მეცნიერები.
ჟურნალ iScience- ში გამოქვეყნებულ სტატიაში ფუჯიტა და მისი კოლეგები იუწყებიან იმასაც, თუ როგორ გამოცადეს სამი განსხვავებული ხავსის სტრუქტურა დედამიწაზე სიმულირებულ კოსმოსურ გარემოში. სპეციალისტებმა მცენარის სამი ტიპის უჯრედები დატესტეს, რომლებიც რეპროდუქციული ციკლის სხვადასხვა ეტაპზე იყვნენ. დაადგინეს, რომ სპორების გარშემო არსებული სპოროფიტები ულტრაიისფერ გამოსხივებასთან დაკავშირებულ სტრესს, სიცხესა და სიცივეს ყველაზე კარგად უძლებდა.
შემდეგ შეფუთული სპორები საერთაშორისო კოსმოსურ სადგურზე, Cygnus NG-17 კოსმოსურ ხომალდზე გაგზავნეს. ისინი საერთაშორისო კოსმოსური სადგურის გარე მხარეს, სხვადასხვა ფილტრის პარამეტრების მქონე ნიმუშების დამჭერებს მიამაგრეს და ცხრა თვის განმავლობაში გააჩერეს.
"თუ ასეთი სპორები პლანეტათაშორისი მოგზაურობის დროს ხანგრძლივ ზემოქმედებას გაუძლებენ და რეჰიდრატაციისა და დათბობის შემდეგ წარმატებით აღდგებიან, ერთ დღესაც, დედამიწის მიღმა ძირითადი ეკოსისტემების ჩამოყალიბებაში მნიშვნელოვან წვლილს შეიტანენ. ღია კითხვად რჩება, შეუძლია თუ არა ხავსს აღმოცენება და ზრდა სხვადასხვა არამიწიერ პირობებში - მათ შორის სხვადასხვა გრავიტაციის, და რადიაციის დონეზე“, - თქვა ფუჯიტამ.
