გაძვირებული პროდუქტების სიაში მცენარეული ზეთი შეიძლება ოქტომბერშიც ლიდერ პოზიციაზე აღმოჩნდეს. ამის მიზეზი რუსეთში მზესუმზირას ზეთის ექსპორტზე გადასახადის გაზრდაა. ქართველი იმპორტიორები ფიქრობენ, რომ ექსპორტიორ ქვეყანაში მოსალოდნელი ცვლილება ზეთის ფასს გაზრდის, არადა, სულ ცოტა ხნის წინ ისინი პროდუქტის გაიაფებას აანონსებდნენ.

კომპანია „ალფას“ დამფუძნებელი, ზეთის იმპორტიორი კომპანია „ბარაქას“ დირექტორი გურამ ბროძელი „კომერსანტთან“ აცხადებს, რომ რუსეთში გადასახადის ზრდა საქართველოს ბაზარზე ზეთის გაძვირებას გამოიწვევს.

,,გლობალურ ბაზრებზე ელვის სისწრაფით იცვლება სიტუაცია, ასევე მოლოდინები, რაც დიდწილად პანდემიით გამოწვეული პროცესების გამოძახილია. თუკი რუსეთი ზეთზე გადასახადს გაზრდის და პროდუქტი გაგვიძვირდება, ცვლილება აისახება სხვა ქვეყნებიდან შემოტანილი პროდუქტის ფასზეც. ტენდენციას სხვა ბაზრებიც აჰყვებიან, ჩვეულებრივი პროცესია, კონკურენციაში შევლენ. თუმცა, იმ შემთხვევაში, თუკი პროდუქტის ფასი საერთაშორისო ბაზრებზე დაიწევს, შეიძლება ამან გაზრდილი გადასახადი დააბალანსოს, არაფერს გამოვრიცხავ. რა თქმა უნდა, ამას ლარის კურსმაც ხელი უნდა შეუწყოს, მინიმუმ, არსებულ მაჩვენებელზე შენარჩუნდეს. ჯერ მოსავალი უნდა დალაგდეს და მერე ფასის ფაქტორიც უფრო გამოიკვეთება“, - ამბობს იმპორტიორი.

გურამ ბროძელის ინფორმაციით, საქართველოში მცენარეული ზეთი ძირითადად რუსეთიდან შემოდის, სიდიდით მეორე ადგილზეა უკრაინა. მარტო ამ 2 ბაზრის წილი მთელ იმპორტში, როგორც ბროძელი განმარტავს, 90%-ს შეადგენს. აღნიშნული ქვეყნების შემდეგ, მცირე-მცირე პარტიებით, მცენარეული ზეთის იმპორტი ასევე თურქეთიდან, ტაილანდიდან, ფილიპინებიდან და არგენტინიდან ხორციელდება.

აღსანიშნავია, რომ მზესუმზირას ზეთი დახლებზე 2020 წლის ბოლოდან ძვირდება. ფასმა პიკს მიმდინარე წლის პირველ კვარტალში მიაღწია და 1 ლ. ზეთის ღირებულებამ თითქმის 10 ლარს მიაღწია. თუმცა ზაფხულიდან ფასის კლების ტენდენცია დაიწყო. როგორც იმპორტიორები ამბობენ, დაახლოებიათ 10-15%-ის ფარგლებში ზეთის ფასმა იკლო, თუმცა ცვლილება ძირითადად დაბალი ხარისხის, შედარებით იაფ პროდუქტს შეეხო. უმეტეს შემთხვევაში, მაღალი ფასი შენარჩუნდა.

მომდევნო თვიდან კი ფასის ზრდის ახალი მიზეზი, როგორც აღვნიშნეთ, რუსეთში ექსპორტის გადასახადთან დაკავშირებით მოსალოდნელ ცვლილებას ეხება. კერძოდ, რუსეთიდან მზესუმზირას ზეთის ექსპორტზე გადასახდელის ფასი 1-ლი ოქტომბრიდან 227,2 დოლარამდე გაიზრდება 1 ტონაზე. ამის შესახებ ინფორმაციას ქვეყნის სოფლის მეურნეობის სამინისტრო ავრცელებს. ფასი დადგენილია ერთ ტონა ზეთზე ინდიკატორული ფასიდან 1324,7 დოლარი.

რუსეთმა 1-ლი სექტემბრიდან მზესუმზირას ზეთზე მცურავი გადასახადი დააწესა. „მზესუმზირას დემპფერის“ მექანიზმი 2022 წლის 31 აგვისტომდე იმოქმედებს.

რაც შეეხება ქართულ ბაზარს, აგვისტოში წინა წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით, ზეთის ფასი 83%-ით არის გაზრდილი.

საქსტატის მონაცემებით, 2021 წლის აგვისტოში, წინა თვესთან შედარებით ინფლაციის დონემ საქართველოში 0.7 პროცენტი, ხოლო წლიური ინფლაციის დონემ 12.8 პროცენტი შეადგინა.

მარი ჩიტაია