ათწლეულების მანძილზე პატარა საქართველო მსოფლიოს საჭადრაკო არენაზე წარმოუდგენელ შედეგებს აღწევდა. ქართველ ქალებს კი გზა მათმა საკუთარმა გმირმა, ნონა გაფრინდაშვილმა გაუკვალა. 1978 წელს ის ისტორიაში შევიდა, როგორც პირველი ქალი, რომელმაც გროსმეისტერის ტიტული მიიღო. 79 წლის ასაკში ის დღესაც საერთაშორისო ტურნირებში იმარჯვეს და ასობით ქართველი გოგონასთვის შთაგონების წყაროს წარმოადგენს.

„ნონა პირველი ქალი იყო, რომელმაც ქალთა ჭადრაკი მამაკაცების დონეზე გაიყვანა. ეს შეგვიძლია მარსზე და იუპიტერზე დაშვებას შევადაროთ, იმდენად წარმოუდგენელი რამ იყო“ - ამბობს ჭადრაკის ყოფილი ვარსკლავი და ჟურნალისტი, ჭადრაკის ქართველი გენიოსებისადმი მიძღვნილი ფილმის „დიდება დედოფალს“ ავტორი მილუნკა ლაზარევჩი.

გაფრინდაშვილის გამარჯვება სხვა ქართველი ქალებისთვის შთაგონების წყარო გახდა - მაგალითად ნანა ალექსანდრიასთვის, რომელიც 20 წლამდე ასაკში საბჭოთა კავშირის ჩემპიონატი 3-ჯერ მოიგო.

ნონა გაფრინდაშვილის კიდევ ერთი ვარსკლავი, მაია ჩიბურდანიძე ეთაყვანებოდა და სწორედ მან დაამარცხა თავისი კუმირი 1978 წელს, მსოფლიო ჩემპიონის ტიტულისთვის ბრძოლაში.

მან, ისევე როგორც უკვე ხსენებულმა ნანა ალექსანდრიამ ქალი-გროსმეისტერის ტიტული მიიღო. აღსანიშნავია, რომ დღეს მსოფლიოში სულ 37 ქალი-გროსმეისტერია, მათ შორის 6 ქართველია.

„ჭადრაკი ჩვენ სისხლში გვაქვს“ - ამბობს ჭადრაკის ფედერაციის საზოგადოებასთან ურთიერთობების სამსახურის უფრო სოფი ნიკოლაძე.

მისი აზრით, ქართველ ქალებს ჭადრაკში განსაკუთრებით კარგად სტრატეგიული ამოცანების გადაწყვეტა ეხერხებათ და ეს ისტორიული გამოცდილებიდან გამომდინარეობს.

„ქალებს მამაკაცებთან ერთად ბრძოლა და შრომა უწევდათ. ეს ჩვენი ხასიათის ნაწილია და ეს ალბათ თაობიდან თაობას გადაეცემოდა“ - მიიჩნევს სოფი ნიკოლაძე.

ქართველი მოჭადრაკეების წარმატების მიუხედავად, საბჭოთა ხელისუფლება მათ ჩაგრავდა, რადგანაც ბევრ მაღალჩინოსანს არ მოსწონდა, რომ სსრკ-სნაკრები თითქმის მთლიანად ქართველებისგან შედგებოდა.

1978 წელს, როდესაც საბჭოთა კავშირის ნაკრები ბუენოს-აირესში მსოფლიო ჩემპიონატზე მიემგზავრებოდა, გუნდის დაკომპლექტებაში კრემლი ჩაერია.

„გაფრენამდე ცოტა ხნით ადრე ნაკრების ყველაზე ახალგაზრდა წევრი ნანა იოსელიანი რუსი მოჭადრაკით შეცვალეს. ეს წარმოუდგენელი ფაქტია, ასეთი ცვლილებები 1 საათში არ ხდება. კიდევ ერთხელ ასეთი ცვლილების მცდელობა 1980 წელს იყო, როდესაც ნაკრები მალტაში, ოლიმპიადაზე მიემგზავრებოდა. მაგრამ მაშინ საქართველოს სპორტის მინისტრი მოსკოვში სასწრაფოდ ჩაფრინდა და გუნდი, რომელიც მთლიანად ქართველებისგან შედგებოდა, უცვლელი დარჩა“ - ყვება ნანა ალექსანდრია.

დღეს საერთაშორისო ტურნირებზე საქართველოს ახალგაზრდა ქალების ახალი თაობა წარმოადგენს. ისინი გაიზარდნენ ძალიან მძიმე დროში, რომელიც სსრკ-ს დაშლას მოჰყვა.

„მახსოვს, სახლი ჭადრაკის უშუქობის პერიოდში, სანთლის სინათლის ქვეშ როგორ ვთამაშობდი, ტოტალური დეფიციტის, შიმშილის, კრიმინალის თარეშის და სამოქალაქო ომის პირობებში“ - ყვება 33 წლის ნინო ბაციაშვილი, 3-გზის მსოფლიო ჩემპიონი, რომელმაც ქალი-გროსმეისტერის ტიტული 2018 წელს მოიპოვა.

საბჭოთა პერიოდისგან განსხვავებით, იმ დროს ქართველ მოჭადრაკე ქალებს სახელმწიფოსგან არავითარი დახმარება არ მიუღიათ.

„18 წლის რომ ვიყავი შეჯიბრებებზე წიგნებით სავსე ჩანთით დავდიოდი, სხვებს კი ნოუთბუკები ჩამოჰქონდათ პარტიების გასაანალიზებლად“ - ამბობს ბაციაშვილი.

ამ წელს კორონავირუსის პანდემიის გამო, მოჭადრაკეები ვერსად გადიან.

„მოჭადრაკეები ტურნირებში იმარჯვებენ და ამით არსებობენ. 2020 წელს კი მხოლოდ 2 ტურნირი იყო, ეს ძალიან ცოტაა“ - ამბობს 22 წლის ნინო ხომერიკი, რომელმაც ქალი-გროსმეისტერის ტიტული 2019 წელს მოიპოვა.

შეჯიბრებებზე არც ნონა გაფრინდაშვილი დადის, თუმცა, იმედოვნებს, რომ ჭადრაკისთვის ნორმალური ცხოვრება მალე აღდგება.

washingtonpost.com

თენგიზ აბლოთია