„თუ სახელმწიფო კომპანიების რესტრუქტურიზაცია და პრივატიზაცია მოხდება, ნაკლები ნიადაგი იქნება „ჯიგრული“ სქემებისთვის“ - ინტერვიუ გიორგი ქობულიასთან

„თუ სახელმწიფო კომპანიების რესტრუქტურიზაცია და პრივატიზაცია მოხდება, ნაკლები ნიადაგი იქნება „ჯიგრული“ სქემებისთვის“ - ინტერვიუ გიორგი ქობულიასთან

access_time2020-11-11 10:00:53

საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების ყოფილი მინისტრი გიორგი ქობულია „კომერსანტთან“ ინტერვიუში, ქვეყანაში მიმდინარე ეკონომიკურ ვითარებაზე, ენერგეტიკული სექტორის პერსპექტივებზე, სახელმწიფო კომპანიების რესტრუქტურიზაციის აუცილებლობაზე, ანაკლიის პორტის პროექტზე, გაუფასურებულ ლარზე, ინვესტიციებზე, არჩევნებზე და სხვა მნიშვნელოვანი მოვლენების შესახებ საუბრობს.

 

-თქვენი ამჟამინდელი საქმიანობა ენერგეტიკის სექტორს უკავშირდება და საინტერესო იქნება თქვენი შეფასება, რა აფერხებს საქართველოში ენერგეტიკის განვითარებას?

 

-ენერგეტიკული სექტორი არის ჩვენი ერთ-ერთი დიდი უპირატესობა, რომელიც გაგვაჩნია, როგორც ქვეყანას. ჩვენ გვაქვს დიდი მოცულობის ჰიდრო რესურსი, საქართველოს ტერიტორიაზე საკმაოდ დიდი წარმადობის ჰიდროელექტროსადგურების აშენება არის შესაძლებელი. ჩვენ უნდა ვიფიქროთ იმაზე, თუ როგორ გამოვიყენოთ ეს უნიკალური უპირატესობა, როგორც ქვეყანამ, ჩვენივე კეთილდღეობისთვის. უნდა აშენდეს ჰიდროელექტროსადგურები, მაგრამ ეს უნდა მოხდეს ბუნებისა და გარემოს დაცვის უმკაცრესი პირობების გათვალისწინებით. დღესდღეობით, შესაძლებელია დიდი სიმძლავრეების აშენება.

 

რეალურად, არ აშენებენ ან თუ აშენებენ ნელი ტემპებით. ამის მიზეზია ჩვენი ხელისუფლების დაბალეფექტური მუშაობა. გასაგებია მოსახლეობის პროტესტი, მაგრამ ხელისუფლების მოვალეობაა აუხსნას მოსახლეობას, ჩაატაროს საკომუნიკაციო ღონისძიებები, დამატებითი ექსპერტიზები და ხელი შეუწყოს დამატებითი ჰიდროელექტროსადგურების აშენებას. ჩვენ გვაქვს უნიკალური საშუალებები ჭარბი ელექტროენერგიის ექსპორტი მოხდეს აგრეთვე წყალბადის სახით.  საქართველოს აქვს შესაძლებლობა გახდეს წყალბადის მწარმოებელი და მიმწოდებელი ქვეყანაევროკავშირის ქვეყნებში. მთელი მსოფლიო ფიქრობს იმაზე, თუ როგორ გადავიდეს დაბალი ნახშირბადის შემცვლელ ენერგო რესურსების გამოყენებაზე. საქართველომ კი შესაძლოა მნიშვნელოვანი როლი ითამაშოს ამ პროცესში, ვინაიდან ჰიდროელექტროსადგურების აშენებით, მისი რესურსის გამოყენებით გამოიმუშაოს წყალბადი და ის ევროპას მიაწოდოს. ჩვენს ტერიტორიაზე გადის გაზსადენი მილი, რაც გვაძლევს უნიკალურ საშუალებას, რომ გამოვიყენოთის წყალბადის ტრანსპორტისთვის. წყალბადის გამომუშავებისთვის აგრეთვე ყველაზე მომგებიანია მტკნარი წყალი, რომელიც წარბად გვაქვს სხვა ქვეყნებთან შედარებით და ესეც კიდევ ერთი უპირატესობაა.ჩვენ გვაქვს ასევე პორტი და სწორედ მისი დახმარებითაც შეიძლება წყალბადის გატანადა ევროკავშირისთვის მიწოდება, მაგალითა ამიაკის სახით.  წყალბადზე მოთხოვნა სავარაუდოდ დიდი ტემპებით გაიზრდება ევროპაში მომავალი ათწლეულების მანძიზე და  ჩვენ შეიძლება ერთერთი მიმწოდებელი გავხდეთ.

 

-რატომ არ ხდება ამ მიმართულებით მუშაობა?

 

- ხელისუფლებამ უნდა შეუწყოს ხელი ინვესტორებს, რომლებიც დაშინებულები არიან. უნდა მოვიდნენ ახალი ინვესტორები, ახალი ჯგუფები, უნდა ჩამოყალიბდეს ასეთი ტიპის პროექტებიდა მათი აქტიური შეთავაზება მოხდეს ინვესტორებისთვის.  იაპონიაში ვცხოვრობ და აქ  უდიდესი კომპანიები ძალიან დიდ ინტერესს გამოთქვამენ ასეთი პროექტების კეთებაში, ისინი მზად არიან ამ სექტორში თავიანთი საინჟინრო კომპანიები შემოიყვანონ, ფინანსური რესურსი შემოიტანონ. თუმცა, ამას მთავრობის მხრიდან სათანადო მომზადება და მუშაობა სჭირდება.

 

ეს მუშაობა არც ჩემი მინისტრობის დროს ხდებოდა და არც ახლა სათანადო დონეზე. ჩვენ დროს საუბარი იყო იმაზე, თუ როგორ შეგვეწყო ხელი ამ ტიპის პროექტებისთვის. მახსოვს, ჩემი მინისტრობის პერიოდში ერთი დიდი თურქული კომპანია იყო, რომელიც აკეთებდა 700 მილიონი აშშ დოლარის ღირებულების პროექტს, ხუთჯერ შევხვდი ამ კომპანიის მფლობელს და მზად იყო, რომ შემოსულიყო და ფული ჩაედო, მაგრამ ჩვენ ვერ მოვაბით თავი, რომ ამ პროექტის ირგვლივ პრობლემური საკითხები მოგვეხსნა, იგივეა მოსახლეობასთან კომუნიკაციის თვალსაზრისით. ჩვენ როგორც ქვეყანას, თითზე ჩამოსათვლელი უპირატესობები გვაქვს და რაც გვაქვს, ისიც თუ არ გამოვიყენეთ, ვერ განვვითარდებით.

 

ზოგადად, ჩვენი ქვეყნის ელექტროებერგიის ბაზრის ეფექტურობისთბის და მდგრადობისთვის, იმპორტი რომც არ გვჭირდებოდეს,მუდმივად ჩართული უნდა ვიყოთ უფრო დიდი ქვეყნის ქსელში, ტექნიკურად დღეს ასეთი ორი ქვეყანაა: ან რუსეთი, ან აზერბაიჯანი, სხვანაირად ჩვენი სისტემა არასტაბილური იქნება, მოხდება სიხშირეებისა და ძაბვების ვარდნები და ელექტროენერგიის ხარისხს ვერ გავაკონტროლებთ. მომავალში შესაძლებელია შავი ზღვის ფსკერზე მაღალი ძაბვის ხაზის აშენება და ევროკავშირის ქსელში ჩართვა, რაც რუსეთისგან დამოკიდებულების შემცირების გარდა მოგვცემს საშუალებას ევროკავშირის ბაზარზე შევიდეთ და  ჭარბი ელექტროენერგიის ექსპორტი განვახორციელოთ.  ამავე დროს ეს ძალიან ძვირად ღირებული და ტექნიკურად რთული პროექტია და უფრო შორეული მომავლის პერსპექტივაა.

 

მოკლე ვადაში კი ჩვენი ელექტროენერგიის ბაზრის ეფექტურობის ამაღლება შეიძლება საქართველო-აზეირბაჯანი-რუსეთის მუდმივი რკალის შექმნით.  ამ შემთხვევაში დროის ნებისმიერ მომენტში, როცა იმპორტი გვჭირდება შემოდგომაზე და ზამთარში, ვინც უფრო იაფად მოგვაწვდის ელექტროენერგიას, აზერბაიჯანი თუ რუსეთი შეგვიძლია იქ ვიყიდოთ, მაგრამ დღესდღეობით ხან ერთში ვართ ჩართულები, ხან მეორეში, რაც ძალიან არაეფექტურია.  ამ რკალის შექმას ვფიქრობ აგრეთვე არაეფექტური შეთანხმებები უშლის ხელს.

 

-ჰიდროელექტროსადგურებთან ერთად, რამდენად არის იმის პერსპექტივა,რომ საქართველოში ქარის ელექტროსადგურებიც განვითარდეს?

 

-ქარის ელექტროსადგურების პერსპექტივა, რა თქმა უნდა, არის, თუმცა ვერ ვიტყვით,რომ ქარის თვალსაზრისით, უნიკალური პირობები გვაქვს. თუმცა, არის კარგი ადგილები,სადაც შეიძლება ის განვითარდეს, მაგრამ როგორი პოტენციალიც ჰიდრორესურსების თვალსაზრისით გვაქვს, ის მიახლოებულიც კი არ არის ქარის პირობებთან.

 

-სემეკის თქმით, საქართველოში ელექტროენერგიის ბირჟა შეიქმნება, სადაც ვაჭრობა და ფასების ფორმირება მოხდება, თქვენი აზრით, რას შეცვლის ამ ბირჟის არსებობა საქართველოში?

 

-ელექტროენერგიის ბირჟის არსებობა მოქნილს გახდის ენერგიის შეძენას მოხმარებლებისთვის,კომპანიებისთვის და დისტრიბუტორებისთვის. მომავალში შესაძლებელია,რომ ბირჟამ კონკურენციის შესაძლებლობა მოგვცეს, რაც დაწევს ფასებს, თუმცა, ეს არის ძალიან გრძელვადიანი პერიოდის პერსპექტივა. განსაკუთრებულ რამეს არ უნდა ველოდოთ. ჩვენი ბაზარი მცირეა და მომწოდებელიც ცოტაა. ბირჟას მაშინ აქვს აზრი,როცა დიდი ბაზარია, მაგალითად ევროპა და ევროკავშირი, სადაც ბევრი მომწოდებელი და მომხმარებელია. ბაზარი არ შეიძლება შედგებოდეს 5-10 მონაწილესგან, ამ ყველაფერს პერსპექტივის თვალსაზრისით უფრო გრძელვადიანი მნიშვნელობა აქვს, თუმცა მაინც გასაკეთებელია.

 

-ანაკლიის პორტი ყოველთვის უპერსპექტივოდ მიგაჩნდათ, ხელისუფლებაც როგორც ჩანს, ასე მიუდგა ამ საკითხს. თქვენი აზრით, რამდენად სწორია ხელისუფლების ნაბიჯები ანაკლიის პორტთან დაკავშირებით, რას ისურვებდით და როგორია მოლოდინები?

 

-არა ერთხელ მითქვია რომ სამწუხაროდ ამ პროექტის საინვესტიციო თანხის გასამართლებელი ტვირთების რაოდენობა არ დასტურდებოდა. თუ ინვესტორებს დაუსაბუთებენ ტვირთების პოტენციალს, მგონია არანაირი პრობლემა არ იქნება კერძო ინვესტორების მოზიდვის, ასეთი ტიპის პროექტში. სამწუხაროდ, ინვესტორებმა ესტვირთების ვერ დაინახეს, ახლა ჩვენ ავიღოთ, სახელმწიფომ, და ამ პროექტში, ჩვენი მოქალაქეების ფული ჩავანთხიოთ, დამეთანხმებით რომ არ იქნება სწორი.

 


-საქართველოს მთავრობამ თქვა, რომ ისინი მომავალ წელს ხელახალ ტენდერს გამოაცხადებენ

 

-ალბათ მართლაც ასე იქნება, მაგრამ ამ პროექტში, როგორც ის დღეს გამოიყურება, ინვესტორი მომსვლელი რომ იყოს, აქამდე მოვიდოდა უკვე კიდეც.ამ პროექტს სჭირდება კონცეპტუალური და სტრატეგიული ოპტიმიზაცია და ბევრად უფრო ღრმა დასაბუთება, შესაძლებელია ამ შემთხვევაში უფრო მიმზიდველი გახდეს ინვესტორებისთვისაც და ჩვენი ქვეყნისთვისაც. თუ ინვესტორი არ გამოჩნდება, თუ მთავრობა მაინც მოინდომებს მის გაკეთებას, რა თქმა უნდა, მიუხედავად ყოველგვარი წამგებიანობის, შეუძლია აიღოს და ჩაწეროს ისეთი პირობები და გასცეს გარანტიები, რომ შეიყვანონ მათთან აფილირებული ბიზნესმენები და მოაგებინონ ტენდერი და გააკეთონ სახელმწიფო დაფინანსებით, ანუ ჩვენი მოქალაქეების ფულით. ეს არ იქნება სწორი და კარგი საქართველოსთვის.

 

-თქვენ მინისტრობის დროს საუბრობდით უმსხვილესი კორპორაციების საქართველოში შემოყვანაზე. გვაინტერესებს, თუ იყო იმ პერიოდში ასეთი დაინტერესება და რა შეიცვლებოდა ამით საქართველოში?

 

-ეს უმნიშვნელოვანესი საკითხია, რადგან მსხვილი კორპორაციების შემოყვანა გვაძლევს რამდენიმე პოზიტიურ და მნიშვნელოვან შედეგს. აქ საუბარია ინვესტიციაზე, ხდება სამუშაო ადგილის შექმნა, ასევე საერთაშორისო დონის კომპანიები გვიქმნიან სახელს. იქ, უცხოეთში,საიდანაც მოდიან არ გვიცნობენ. იაპონიაში მაგალითად, არ იცნობენ საქართველოს და ამ იმიჯის შექმნაში ზუსტად საერთაშორისო კომპანია დაგვეხმარებოდა, რომელიც ისაუბრებდა იმაზე,რომ ჰქონდა წარმატებული პროექტები საქართველოში. მეორე მნიშვნელობა ისაა, რომ ასეთი კომპანია გვაძლევს საშუალებას წვდომა გვქონდეს იმ ბაზრებზე, სადაც ეს კომპანია შესულია ათეულობით წელია. ამ ბაზრებზე ჩვენი შესვლა ცალკეულად რთულია, თუმცა ამ კომპანიის საშუალებით ჩვენი პროდუქციის იქ გაჩენის შესაძლებლობა ხდება. ეს კომპანიები ქმნიან საქართველოში წარმოებას, მათ სჭირდებათ ახლომდებარე  სერვისების, მასალების მომწოდებლები და ა.შ. რაც ქმნის მასშტაბურ ეფექტს. თუმცა, მათი შემოყვანა რთულია.

 

დაინტერესება რა თქმა უნდა იყო, მაგრამ ისევდაისევ ვაწყდებოდით ისეთ პრობლემებს, როგორიცაა არაკვალიფიციური მუშახელი, საექსპორტო სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურა. მუშახელის გადამზადება იყო ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი პროგრამა, რითიც გვინდოდა საინვესტიციო გარემოს გაუმჯობესება. ინვესტორისთვის ნეგატიურად აღიქმება კვალიფიციური მუშახელის არარსებობა, მეორეც, საექსპორტო ინფრასტრუქტურა არ გვქონდა. არ არის საზღვაო მიმოსვლა და ვფიქრობდით,როგორ გაგვეუმჯობესებინა რეგულარული საზღვაო მიმოსვლა საქართველოს პორტებს და ევროკავშირის პორტებს შორის. ძირითადად, რუმინეთზეა საუბარი.  სოფლის მეურნეობის პროდუქტის გადატანაზეც, რაშიც გამოიყენება ავია სატვირთო გადაზიდვები, აქაც პრობლემებია, ჩვენთან რაც არის საკმაოდ ძვირია. ამდენად, მნიშვნელოვანია ჩვენთან შეიქმნას უკეთესი საინვესტიციო გარემო და შემოვიყვანოთ ასეთი ტიპის კომპანიები.

 

დღეს საქართველოში საინვესტიციო გარემო არ არის მაღალ დონეზე, რისი მიზეზიც, გარდა  მუშახელის დაბალი კვალიფიკაციის და სუსტი საექსპორტო ინფრასტრუქტურისარის ინსტიტუციონალური არაეფექტურობა, პირველ რიგში სასამართლო სისტემის დაბალი რეპუტაცია, მაგრამ არანაკლებ მნიშვნელოვანია ჩვენი სახელმწიფო მანქანის მკაფიოდ დაბალი ეფექტურობა, რაც არის ჩვენი სახელმწიფო მოხელეების დაბალი კვალიფიკაციის და დაბალი მოტივაციის შედეგი.  სახელმწიფო საკუთრებაში მყოფი კომპანიების მკვეთრად დაბალი ეფექტურობა კიდევ ერთი დამაბრკოლებელია ჩვენი ეკონომიკის განვითარების და ინვესტიციების მოზიდვის.  ჩვენ გვაქვს საკმაოდ დიდი წილი ეკონომიკის სახელმწიფო კომპანიების სახით წარმოდგენილი, რომლებიც საკმაოდ არაეფექტურები არიან, მათ სჭირდებათ რესტუქტურიზაცია. საუბარია მაგალითად ელექტროენერგეტიკის, ტრანსპორტისა და რკინიგზის სფეროებზე. საჭიროა სახელმწიფო კომპანიების რესტრუქტურიზაცია. რაც არ ხდება. ეს ყველაფერი ჩვენ გვიშლის ხელს.

 

-რა უშლის ხელს მათ რესტრუქტურიზაციას, თუნდაც საპარტნიორო ფონდი ავიღოთ...

 

-არ არის საკმარისი კვალიფიკაცია, არ არის ამის გაგება საკმარის დონეზე. არ გვაქვს  აღსრულების კვალიფიკაცია. ნებისმიერ სახელმწიფო რესურსის სფეროში ჩართული გვყავს დაახლოებული, გავლენიანი პირები, რომლებიც „ჯიგრულ“ სქემებში არიან ჩართული, „ჯიგრულ“ სქემების  დიდი წილი აქვს ყველა სახელმწიფო უწყებასა და კომპანიას. ვითომ და ეს ჩვეულებრივი ამბავია და დიდი არაფერი, როგორც ხელისუფლებას უნდა რომ წარმოგვიდგინოს, სინამდვილეში კი ყველაფერ ამას მძიმე შედეგები მოაქვს არა მარტო სახელმწიფო რესურსის გაფლანგვის სახით, არამედ სახელმწიფო სტრუქტურების მოხელეების დემოტივაციის სახით. თუ რესტრუქტურიზაცია და პრივატიზაცია მოხდება, ნაკლები ნიადაგი იქნება „ჯიგრული“ სქემებისთვის. ჩვენ თუ გვინდა რომ ქვეყანა განვითარდეს და სწრაფი ტემპებით წინ წავიდეს, უნდა მოვაბათ თავი ამ „სქემებისა“ და დამოკიდებულების შეცვლასა და აღმოფხვრას. არავინ ამბობს,რომ ეს ერთ დღეში გაკეთდება. ძალიან ძნელია, რადგან იგი გამჯდარია ჩვენს რეალობაში, თუმცა, საქმე უნდა წავიყვანოთ ამ არაფორმარული სქემების აღმოფხვრისკენ, სახელმწიფო სტრუქტურების კვალიფიკაციის და მოტივაციის ამაღლებისკენ.

 

მთელი რიგი ქვეყნები არიან, რომლებიც ათეულობით წლებია ახლა ჩვენ სადაც ვართ, იქ არიან გაჭედილები, ლათინური ამერიკა, აზიაში ბევრი ქვეყანა, ჩვენც რომ მსგავსი ბედი არ გვეწიოს, ეს ნაბიჯებია გადასადგმელი. ეს რთული გასაკეთებელია.  აგრეთვე რთული მაგრამ მაინც შედარებით მარტივი გასაკეთებელი იყო ინსტიტუციური რეფორმები საგადასახადო სისტემაში, ბიზნესის რეგისტრაციის და ფუნქიონირების რეგულირებაში, „ყოველდღიური კორუფციის“ აღმოფხვრაში ბევრ სახელმწიფო სრუქტურაში, რაც წინა მთავრობამ უკვე გააკეთა და დიდი შედეგიც გამოიღო (ბოლო 15 წლის განმავლობაში ჩვენი ეკონომიკის ზრდა დიდწილად ზუსტად ამ რეფორმების საფუძველზე მოხდა).  ამ სფეროში აღარ არის პოტენციალი დარჩენილი მარტივი რაღაცების გასაკეთებლად. ახლა რთული საქმეებია მოსაგვარებელი. თუ ეს არ გაკეთდა ეკონომიკა ინერციულად  გაიზრდება, მაგრამ თუ გვინდა რომ გავაორმაგოთ ზრდის მაჩვენებლები და სიღარიბე ორჯერ სწრაფად აღმოვფხვრათ, ეს ფუნდამენტური ფაქტორები გასასწორებელია.

 

-ბევრი სპეციალისტი ამბობს, რომ სახელმწიფო აუქციონებზე მსხვილი ობიექტების გაყიდვა არ ხდება, თქვენი დამოკიდებულება როგორია ამასთან დაკავშირებით? რამდენად სწორად იმართება სახელმწიფო აუქციონები?

 

-მე არ მაქვს ისეთი ფაქტები ხელთ, რომ ვთქვა, არ გამოაქვთ დიდი ობიექტები თქო, ჩატარების ეფექტურობას რაც შეეხება, ყოველთვის შეიძლება ეს მაჩვენებელი გაიზარდოს. იგივე ეს ობიექტები უკეთესად გადაკეთდეს საინვესტიციო პროექტებში, კარგად შეიფუთოს. შეიძლება ასევე უფრო დაჩქარება და აგრესიულად ჩატარება იმისთვის, რომ დაბალ ფასად თუნდაც, მაგრამ სწრაფად გაიყიდოს. ეს იმიტომ,რომ შედეგი ამ გასხვისების არის, არა მარტო თანხის შემოდინება ბიუჯეტში, არამედ მათი ეკონომიკურ საქმიანობაში ჩაბმა. როდესაც უმოქმედო შენობა ნაგებობა გვაქვს და ვიღაცამ გაარემონტა და სასტუმრო გააკეთა, ეს მთელი ეკონომიკისთვის კარგია.

 

-როგორ ფიქრობთ, რამდენად სწორია მხოლოდ ტურიზმზე დამოკიდებულება, პანდემიამ დაგვანახა, რომ ქვეყნისთვის მნიშვნელოვანია სექტორების დივერსიფიცირება?

 

-ძალიან მნიშვნელოვანია დივერსიფიცირება. თუმცა, ისიც უნდა გვესმოდეს რომ, ტურიზმზე ჩვენი ჩამოკიდება და პანდემიის გამო, მთელი ეკონომიკის ჩავარდნა იმ მიზეზით არ მომხდარა, რომ ჩვენ დავსხედით მაგიდასთან და გადავწყვიტეთ, რომ გვინდა ტურიზმი და სხვა არაფერი. ეს თავისთავად მოხდა, იმიტომ კი არ არის ასე, რომ ვიღაცამ მოინდომა. დივერსიფიკაცია ძალიან რთულია. ტურიზმი რატომ განვითარდა ? - იმიტომ რომ როგორც ქვეყანას ჩვენ გვაქვს ტურიზმში უპირატესობა, ისევე როგორც ჰიდრო რესურსებში.

 

გვაქვს ბუნება, სტუმართმოყვარე კულტურა, კულინარია, ღვინო, კულტურული და ისტორიული ძეგლები, ვართ კომპაქტური ქვეყანა და ამ ყოველივემ გამოიწვია ტურიზმის განვითარება. თუ სხვა სექტორების განვითარება გვინდა, მაშინ უნდა დავსვათ კითხვა- რა არის ჩვენი უპირატესობა? მაგალითად, ხელსაწყოს აწყობა, რა უპირატესობა უნდა გვქონდეს ამ მიმართულებით? ინვესტორი როცა ფიქრობს, ქარხანა საქართველოში გახსნას თუ თურქეთში, სადაც უფრო მეტი კვალიფიციური მუშახელია და ტრანსპორტირება იაფი ჯდება, აირჩევს თურქეთს.

 

-სოფლის მეურნეობა?

 

-სოფლის მეურნეობაში ნამდვილად გვაქვს უპირატესობა, თუმცა ამის გამოყენებას, მეტი მუშაობა სჭირდება. რაც ჩემი თავი მახსოვს,სულ იმაზე ვსაუბრობთ,თუ როგორ განვავითაროთ ეს დარგი. აქაც მთელი რიგი სახელმწიფოს მხარდაჭერა არის საჭირო, რომელიც უზრუნველყოფს ადგილობრივი და უცხოელი ინვესტორის შემოყვანას. შეგვიძლია განვავითაროთ,როგორც მეცხოველეობა ისე სოფლის მეურნეობა.მაგალითად განვითარება მოხდა მეცხოველეობაში ცხვრის თვალსაზრისით, რაშიც საკმაოდ წარმატებულები ვართ და დიდი ექსპორტი გვაქვს. თუმცა სხვა დარგებში იგივე არ ხდება.

 

-ლარის კურსზე მინდა გკითხოთ, პანდემია, არჩევნები, ეროვნული ბანკი, მისი გაუფასურების უამრავ მიზეზს ასახელებენ. როგორია თქვენი დამოკიდებულება, რა იწვევს ლარის კურსის გაუფასურებას, განსაკუთრებით არჩევნების შემდეგ?

 

-ძირითადი ფაქტორი არის ის,რომ ჩვენ ტოტალურად ჩაგვივარდა ეკონომიკის  ძირითადი სექტორი - ტურიზმი, რომელსაც დოლარი შემოჰქონდა.  დოლარი რომ ბევრად ნაკლები შემოდის, რა თქმა უნდა, ეს ლარისთვის უდიდესი დარტყმაა. ნახტომები დღეების განმავლობაში იმის შედეგია,რომ ვალუტის პატარა ბაზარი გვაქვს და რაღაც მომენტში, ლარის გაყიდვა ან ყიდვა დიდი ორგანიზაციის მიერ, იწვევს ასეთ ნახტომებს. თუმცა, ამას დიდი მნიშვნელობა არ აქვს. ფუნდამენტალურად, არ უნდა შევხედოთ ერთი, ორი და სამი თვის შედეგებს, არამედ უნდა ვნახოთ გასაშუალებული შედეგები წლების განმავლობაში. ლარი საშუალოდ გაუფასურებული იქნება, ეკონომიკა ჩავარდნილია და ასევე ძირითადი ვალუტის შემომტანი სექტორი ფაქტიურად აღარ არსებობს. ეს რთული საკითხია, ბევრს არ ესმის და ამით სპეკულირებს. ეროვნულ ბანკს არ აქვს არანაირი ბერკეტი, რომ ეს სიტუაცია აკონტროლოს. ეროვნულ ბანკს მხოლოდ ტაქტიკური ინსტრუმენტი აქვს, და არა ბერკეტი, ამიტომ ვერც ეს მთავრობა და ვერანაირი სხვა მთავრობა ლარის კურს ვერაფერით გაამყარებს მოკლევადიან პერსპექტივაში. ლარის კურსის გასწორება და გამყარება შესაძლებელია მხოლოდ ეკონომიკის ფუნდამენტური განვითარების შედეგად. საჭიროა აღდგეს ტურიზმი, შევქმნათ საწარმოები, გავიტანოთ საქონელი, დავასაქმოთ ხალხი - მხოლოდ ამის შემდეგ გამყარდება ლარი, დანარჩენს ვერაფერს გავაკეთებთ. თუ ვინმეს ჰგონია,რომ ეროვნულ ბანკს შეუძლია ვალუტა გაყიდოს და ამით ის საბოლოოდ გაამყაროს  - ეს არის დიდი შეცდომა, ვალუტის გაყიდვა  შესაძლებელია ტაქტიკურად, მცირე რაოდენობით. რეგულარული ვალუტის გაყიდვა ლარის კურსს გაამყარებს, მაგრამ თანხები სწრაფად დამთავრდება და როცა ეს მოხდება, ლარი დოლართან მიმართებაში 3.3 ან 3.4 კი არ გახდება, უცბად შეიძლება 30 ლარი აღმოჩნდეს.

 

რა პოლიტიკასაც მიჰყვება ეროვნული ბანკი თავის საფუძვლებში სწორი პოლიტიკაა. ინსტრუმენტები რომელსაც იყენებს ეროვნული ბანკი, არის რეფირანსირების საპროცენტო განაკვეთები - ეს არის ინსტრუმენტი რომელიც  აკონტროლებს ფულის რაოდენობას ეკონომიკაში და იძლევა მხოლოდ ნაწილობრივ საშუალებას ინფლაციის კონტროლის. აქაც ძალიან შეზღუდულია ეროვნული ბანკი თავისი ინსტრუმენტებით,რომ ეს სიტუაცია გამოასწოროს, ვინაიდან ფუნდამენტურად ჩავარდნილია ეკონომიკური საქმიანობა. არ შემოდის ტურისტი, არ შემოდის ვალუტა და არ გვაქვს საწარმოები, რომლებიც დააკომპენსირებს ამ ჩავარდნას.

 

-მინისტრი რომ ყოფილიყავით, პანდემიის პირობებში, რა ტიპის მნიშვნელოვან ნაბიჯებს გადადგამდით იმისთვის, რომ ეკონომიკა და ბიზესი ნაკლებად დაზარალებულიყო?

 

-დღევანდელმა ხელისუფლებამ პანდემიის კრიზისი როგორც მართა, მასში ფუნდამენტალურად მძიმე შეცდომები, რომლებიც შეგვიძლია რომ გავაკრიტიკოთ, ჩემი გადმოსახედიდან არ ყოფილა დაშვებული. რა თქმა უნდა, ჩვენ შეგვიძლია ყოველთვის გვქონდეს ალტერნატიული აზრი, მაგრამ დამაჯერებლად რომ ვთქვათ, აქ იყო შეცდომა დაშვებული, მე პირადად ვერ ვიტყვი. თავიდან ისეთი გაურკვეველი სიტუაცია იყო, რომ დღევანდელი გადმოსახედიდანაც, ჩაკეტვის გარდა, სხვა გადაწყვეტილების მიღება ალბათ მძიმე იქნებოდა.  დღევანდელი გადმოსახედიდანაც კი, არ მგონია რომ რადიკალურად სხვა გადაწყვეტილებები უნდა ყოფილიყო მიღებული.

 

ფულადი შეღავათების გაკეთება მთავრობას კიდევ მოუწევს, რადგან მძიმე პერიოდი ჯერ კიდევ წინ გველოდება. ჩვენ გავიარეთ ეს პერიოდი იმ რეზერვების ხარჯზე, რომელიც შექმნილი იყო. დღეს ეს რეზერვები გამოეცალა, როგორც მოსახლეობას, ისე ბიზნესს. ჩვენ გველოდება მძიმე პერიოდი და რა თქმა უნდა, სახელმწიფოს როლი მნიშვნელოვანი იქნება, თუმცა, სახელმწიფოს ფინანსური დახმარების გასაწევად შემოსავლების სჭირდება, ან ბიზნესებისგან ან სესხისგან. თუ ბიზნესი არ მუშაობს და შემოსავალი არ აქვს, სახელმწიფოც თავისთავად ვერ შექმნის ფულად რესურსს. სესხის აღების რეზერვიც პრაქტიკულად ამოვწურეთ.  ამდენად, სახელმწიფოს ახლა უფრო ნაკლები შესაძლებლობები აქვს, ვიდრე ჰქონდა წლის განმავლობაში, რაც კიდევ უფრო ამძიმებს სიტუაციას, თუმცა ვიმედოვნებ, რომ რაღაც პერიოდი გასაძლები იქნება, მაგრამ თუ მთავრობამ ეფექტურად იმუშავა, მოსახლეობამ კი ხელი შეუწყო, ალბათ საშუალოვადიან პერიოდში ამ კრიზისიდან უნდა გამოვიდეთ.

 

-2020 წლის არჩევნები, როგორია თქვენი ხედვა და მოლოდინები?

 

-ვხედავთ ოპოზიციის განცხადებებს,რომ არჩევნების გაყალბებას ჰქონდა ადგილი, თუმცა მე, როგორც მოქალაქემ, ვერ ვნახე ამის დამადასტურებელი ფაქტები და ვერ ვნახე დამოუკიდებელი, საერთაშორისო ინსტიტუტების შეფასებები ამასთან დაკავშირებით. თუ არ მოიძიება მტკიცებულებები, ჩემი მოლოდინი იქნება, რომ გამონახონ ვაჟკაცობა ოპოზიციურმა პარტიებმა და შეეგუონ იმას,რომ, მიუხედავათ ამომრჩევლების დიდ რაოდენობის მხარდაჭერის, სამწუხაროდ, მაინც წააგეს. ამიტომ შევიდნენ პარლამენტში და გამართონ ის საქმიანობა,რასაც თავიანთი ამომრჩეველი ელოდება. საკმაოდ დიდი წარმომადგენლობით შედიან პარლამენტში  და იქნება კარგი, რომ ძლიერი ოპოზიცია გვეყოლება, რომელიც შეიტანს პოზიტიურ წვლილს იმ გადაწყვეტილებებში, რომლებიც ჩვენს ქვეყანაში ხდება. გასაგებია, რომ ჩვენ დიდი პრეტენზიები გვაქვს, მათ შორის მეც, იმ მმართველობის სტილთან და იმ სტრატეგიასთან, რომელსაც აწარმოებს „ქართული ოცნების“ მთავრობა. თუმცა, ამომრჩეველმა ოპოზიციის სახით ვერ დაინახა უკეთესი შეთავაზება და ისევ „ქართულ ოცნებას“ დაუჭირა უმეტესობამ მხარი.

 

ვერც მე დავინახე ოპოზიციის მხრიდან უკეთესი შეთავაზება. ამიტომ, როგორც იტყვიან , ხალხი ბრძენია, ბევრს შეიძლება ეკონომიკური განათლება არ აქვს და არ ესმის როგორ ფორმირდება ლარის კურსი ან რა საფუძვლები უდევს ეკონომიკას, მაგრამ ხალხი ბრძენია და გრძნობს იმას, თუ რომელი პოლიტიკური ძალა რას სთავაზობს. ამ შემთხვევაში ვერ დაინახეს უკეთესი შეთავაზება რომ „ქართული ოცნება“ გაეშვათ ხელისუფლებიდან.

 

-რამდენად მოსალოდნელია, რომ  გიორგი ქობულია ისევ ვიხილოთ პოლიტიკაში?

 

-ამის შესაძლებლობა არის, თუმცა უფრო კონკრეტული პასუხი არ მაქვს.

 

ნინო თამაზაშვილი 




„მომავალ შაბათს რომ საპარლამენტო არჩევნები ტარდებოდეს – ოცნება 19%, ენმ 14%, გახარია 3%“ – IRI

„მომავალ შაბათს რომ საპარლამენტო არჩევნები ტარდებოდეს – ოცნება 19%, ენმ 14%, გახარია 3%“ – IRI
access_time2023-04-25 14:00:33
საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტი (IRI) საზოგადოების აზრის კვლევას აქვეყნებს. კითხვაზე, ვის მისცემდნენ ხმას, საპარლამენტო არჩევნები მომავალ შაბათს რომ ტარდებოდეს, 19% ქართულ ოცნებას ასახელებს, 14% ერთიან ნაციონალურ მოძრაობას.  მოქალაქეებს დაუსვეს კითხვა - საპარლამენტო არჩევნები რომ მომავალ შაბათს ტარდებოდეს, რომელ პარტიას მისცემდით ხმას? (თუ მისცემდით) / თქვენ მიერ არჩეული პარტია რომ ბიულეტენზე არ ყოფილიყო, სანაცვლოდ ვის მისცემდით ხმას? (თუ...

IRI-ის კვლევის მიხედვით, გამოკითხულთა 91%-ს ყველაზე მეტად პატრიარქი, 52%-ს კახა კალაძე, ხოლო 48%-ის სალომე ზურაბიშვილი მოსწონს

IRI-ის კვლევის მიხედვით, გამოკითხულთა 91%-ს ყველაზე მეტად პატრიარქი, 52%-ს კახა კალაძე, ხოლო 48%-ის სალომე ზურაბიშვილი მოსწონს
access_time2023-04-25 13:30:40
„საერთაშორისო რესპუბლიკური ინსტიტუტის (IRI)“ ახალი კვლევის თანახმად, გამოკითხულთა 91%-ს ყველაზე მეტად საქართველოს პატრიარქი ილია მეორე მოსწონს.   ამავე კვლევის თანახმად, რეიტინგში მეორე ადგილს თბილისის მერი კახა კალაძე იკავებს, რომელიც გამოკითხულთა 52%-ს მოსწონს, 48%-ით მესამე ადგილზეა საქართველოს პრეზიდენტი, სალომე ზურაბიშვილი, რომელსაც მოსდევს პრემიერ-მინისტრი ირაკლი ღარიბაშვილი 43%-ით.   ცნობისთვის, IRI-ის კვლევა 2023 წლის 4-23 მარტის პერიოდში...

უკრაინამ სუდანიდან 138 ადამიანის ევაკუაცია წარმატებით განახორციელა, მათ შორის არიან საქართველოს მოქალაქეებიც

უკრაინამ სუდანიდან 138 ადამიანის ევაკუაცია წარმატებით განახორციელა, მათ შორის არიან საქართველოს მოქალაქეებიც
access_time2023-04-25 12:50:16
უკრაინამ წარმატებით ჩაატარა სამაშველო ოპერაცია სუდანის ტერიტორიიდან მოქალაქეების ევაკუაციის მიზნით. სულ გამოიყვანეს 138 ადამიანი, მათ შორის უცხოელები. ამის შესახებ უკრაინული მედია თავდაცვის სამინისტროს მთავარი სადაზვერვო სამმართველოს პრესსამსახურზე დაყრდნობით იუწყება. აღნიშნულია, რომ ოპერაცია უკრაინის პრეზიდენტის აპარატთან და საგარეო საქმეთა სამინისტროსთან კოორდინაციით დაზვერვის მთავარმა დირექტორატმა განახორციელა. „წარმატებული...

რომელ პარტიას არ მისცემდით ხმას: 39% „ნაციონალურ მოძრაობას“, 34 % კი „ქართულ ოცნებას“ ასახელებს“ - IRI

რომელ პარტიას არ მისცემდით ხმას: 39% „ნაციონალურ მოძრაობას“, 34 % კი „ქართულ ოცნებას“ ასახელებს“ - IRI
access_time2023-04-25 13:15:07
IRI-ს კვლევის მიხედვით, გამოკითხულთა 39 პროცენტი აცხადებს, რომ ნებისმიერ გარემოებაში ხმას არ მისცემდა „ერთიან ნაციონალურ მოძრაობას“.   კითხვაზე რომელ პარტიას არ მისცემდით ხმას, ნებისმიერ გარემოებაში, შედეგები შემდეგნაირად გადანაწილდა, „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობა – 39%; „ქართული ოცნება“ – 34%; „კონსერვატიული მოძრაობა – ალტ-ინფო“ -16%; „გირჩი მეტი თავისუფლება – ზურაბ გირჩი ჯაფარიძე“ – 13%; „პატრიოტთა ალიანსი, დავით თარხან-მოურავი და ირმა ინაშვილი“ – 13%; „გირჩი“ -13%;...

მიხეილ ლომთაძის Kaspi.kz-მა აშშ-ში ფასიანი ქაღალდების განთავსებისთვის მზადება დაიწყო

მიხეილ ლომთაძის Kaspi.kz-მა აშშ-ში ფასიანი ქაღალდების განთავსებისთვის მზადება დაიწყო
access_time2023-04-25 12:30:09
მიხეილ ლომთაძის Kaspi.kz-მა შეერთებულ შტატებში შესვლისთვის მზადება დაიწყო. ამის შესახებ ნათქვამია კომპანიის 2023 წლის პირველი კვარტლის ანგარიშში, რომელიც გამოქვეყნდა ორშაბათს, 24 აპრილს. ანგარიშის მიხედვით, ყაზახური ფინტექი მომზადების „ადრეულ ეტაპზეა“, „რადგან ნებისმიერი ტრანზაქცია, რა თქმა უნდა, ბაზრის პირობებზეა დამოკიდებული. ჩვენ ვხედავთ ბევრ პოტენციურ სარგებელს აშშ-ს სიაში, მათ შორისაა გაფართოება, უფრო მრავალფეროვანი აქციონერთა ბაზა და გაზრდილი სავაჭრო ლიკვიდობა“, -...


მსგავსი სიახლეები

up