წლევანდელი ზაფხული ამერიკისა და მისი ეროვნული ვალუტისთვის საშინელი აღმოჩნდა - დოლარმა სხვა მნიშვნელოვანი ვალუტების კალათასთან მიმართებაში 4% დაკარგა და ეს ბოლო 10 წლის მანძილზე დოლარის ყველაზე დიდი ვარდნაა. ეს მაშინ, როდესაც ევრო, ოქრო და ბიტიკოინიც კი გაძვირდა.
რადგანაც დოლარის კურსის დევალვაცია ამერიკაში მღელვარების ფონზე ხდებოდა, შიშები გაჩნდა - იქნებ ეს მსოფლიო „ეკონომიკური ლიდერის“ დაღმასვლის პროცესის დაწყებაა?
მოულოდნელი რეაგირება კორონავირუსზე, ეკონომიკის სუსტი აღდგენა და ვალის მკვეთრი ზრდა - ეს ყველაფერი ამერიკის ფინანსურ სტაბილურობაში ეჭვებს აღვივებდა.
თუმცა, მაშინაც კი, თუ დოლარის დომინირება ეჭვის ქვეშ დადგება, ეს აშშ-ს ეკონომიკის სისუსტეს და ძლევამოსილების დაკარგვას არ ნიშნავს.
სარეზერვო ვალუტის სტატუსი როგორც წესი, აღიქმება, როგორც ეკონომიკის ფუნდამენტალურ ფაქტორებთან დაკავშირებული საკითხი.
თუმცა დღეს ამერიკის წილი მსოფლიო წარმოებაში მცირდება, გლობალური ბაზრის მთავარი მწარმოებელი და ექსპორტიორი კი ჩინეთია. ამერიკა უკვე დიდი ხანია არაა დანარჩენი მსოფლიოსთვის სუფთა კრედიტორი - პირიქით, საგარეო ვალი იზრდება, ხოლო არაეფექტური სახელმწიფო აპარატი კითხვებს აჩენს - დარჩება კი დოლარი მთავარ სარეზერვო ვალუტად კიდევ დიდი ხნის მანძილზე?
თანაც სულ უფრო ხმამაღლა საუბრობენ იმაზე, რომ არც ისე შორსაა ის დღე, როდესაც ევრო და იუანი დოლარს ჩაანაცვლებენ.
დებატებს ისტორიული შედარებების არარსებობა ართულებს. თანამედროვე მსოფლიოს სარეზერვო ვალუტების ურთიერთჩანაცვლების მხოლოდ ერთი გამოცდილება აქვს - დოლარის მიერ ბრიტანული ფუნტის ადგილის დაკავება.
ამის გამო ძალიან რთულია ამ პროცესისთვის აუცილებელი კრიტიკული ფაქტორების დადგენა.
ეკონომისტები ერთ დროს თვლიდნენ, რომ სარეზერვო ვალუტის სტატუსის მიღებისთვის საჭიროა ვალუტა რაც შეიძლება გავრცელებული იყოს - ეს მის მიმზიდველობას ზრდის.
1880 წელს აშშ-მ ბრიტანეთის ეკონომიკას უკვე გაუსწრო, თუმცა, ამ დროის მანძილზე ფუნტი მაინც მთავარ სარეზერვო ვალუტად ათწლეულების მანძილზე რჩებოდა.
დოლარის დომინირებს დრო 60 წლის და მეორე მსოფლიო ომის დასრულების შემდეგ მოვიდა, როდესაც ამერიკული ფულადი ერთეულის სტატუსი ბრეტონ-ვუდის შეთანხმებაში ჩაიდო.
ეს კი ნიშნავს, რომ უფრო სუსტი ეკონომიკის ვალუტა კიდევ 60 წელი მსოფლიოში ყველაზე მოთხოვნადი იყო, შესაბამისად მოწინავე ვალუტების პოზიციებიდან განდევნა ძალიან რთული საქმეა.
წლების მანძილზე კონკურენტებმა დოლარის ჩამოქვეითება ვერაფრით, მრავალი მცდელობების მიუხედავად, ვერ მოახერხეს.
დოლარის მხარეზე ამ შერკინებაში არა მხოლოდ ამერიკის ეკონომიკური უპირატესობაა, არამედ ცენტრალური ადგილი გლობალურ პოლიტიკაში და შეუდარებელი სამხედრო ძლევამოსილებაა.
ამდენად დოლარის პოზიციები არა მხოლოდ ამერიკის საექსპორტო შესაძლებლობებზეა დამოკიდებული, არამედ გეოპოლიტიკურ წესრიგზე, რომელიც მან შექმნა.
ყველაზე დიდი საფრთხე, რომელიც დოლარს ემუქრება არა ევრო ან იუანი, არამედ ინსტიტუტებისა და ალიანსების მიმართ ამერიკის ვალდებულებების დასუსტება. ეს ჯერ ახლო მომავლის პერსპექტივა არაა, თუმცა, უკვე არც ისეთი დაუჯერებელია, როგორც სულ რამდენიმე წლის წინ იყო.
ამერიკის ეკონომიკური როლი ცოტათი შემცირდა, თუმცა, ის მაინც განსაკუთრებული რჩება. ვაშინგტონის მიერ გლობალური ვაჭრობის რეკონსტრუქციას დოლარისთვის კიდევ მრავალი წლით დომინანტის როლის შენანრჩუნება შეუძლია.
The economist
მოამზადა თენგიზ აბლოთიამ
დოლარი 
