ჩინეთი უკვე მეორე წელია საქართველოსთვის საექსპორტო პარტნიორებში ლიდერის პოზიციას ინარჩუნებს. მთავარი საექსპორტო პროდუქცია არც ღვინოა და რაც რაიმე სხვა ადგილობრივი ნაწარმი. 83%-იანი წილით პირველ ადგილზე სომხეთიდან ნაყიდი სპილენძის მადნებია. მიზეზი რის გამოც სომხური ნაწარმის ჩინეთში გაყიდვა სომხეთზე იაფი საქართველოს უჯდება თავისუფალი ვაჭრობის ხელშეკრულებაა.

ჩინეთთან თავისუფალი ვაჭრობის ხელშეკრულება პრემიერ კვირიკაშვილის დროს, 2018 წლის 1-ლი იანვრიდან ამოქმედდა. გადაწყვეტილება პროტექციონისტების კრიტიკის მიზეზი გახდა, რომლებიც ქართულ ბაზრის „იაფი და უხარისხო ჩინური საქონლით წალეკვის საფრთხეზე“ საუბრობდნენ. პარალელებს ავლებდნენ ასევე კოლონიზაციის პერიოდთან, საქართველო გასაღების ბაზრად შეარჩიესო.

რეალობამ აჩვენა, რომ საქართველომ თავისუფალი ვაჭრობის ხელშეკრულებით ზარალზე გაცილებით მეტი სარგებელი ნახა. იმპორტის გადასახადი ისედაც დაბალი იყო, მაქსიმუმ 12%, თუმცა მოქმედებდა ასევე 5 და 0 პროცენტიანი ტარიფებიც. წინა 2017 წელს ბიუჯეტში მთლიანი იმპორტიდან სულ 72 მლნ ლარი შევიდა რაც ჯამური გადასახადების 0.8%-ს შეადგენდა. 2018 წელს 73 მლნ. ხელშეკრულების ძალით ბიუჯეტს 1 ან მაქსიმუმ 2 მლნ დააკლდა, რაც 12.7 მლრდ-იანი შემოსულობების პირობებში ვერ იქნებოდა არსებითი გავლენის მქონე.

თუ იმპორტის გადასახადი ისედაც მცირე იყო, გამოდის რომ ჩინურ პრიდუქციაზეც უმნიშვნელოდ შემცირდებოდა ფასი და მისი კონკურენტუნარიანობა დიდად ვერ გაიზრდებოდა. მაშინაც კი თუ ასე მოხდებოდა, გაიაფებული პროდუქციით სარგებელს მოსახლეობა ნახავდა და თანხის დაზოგვას შეძლებდა. ქართული კომპანიების გაკოტრება ამ შემთხვევაშიც შეუძლებელი გახდებოდა, რადგან ჩინეთიდან იმპორტირებული პროდუქციის დიდი ნაწილი ელექტრონიკა და სპეცტექნიკაა, რასაც საქართველო არ აწარმოებს.

იმას, რომ ხელშეკრულებით საქართველომ მოგება ნახა, რიცხვებიც ადასტურებს. 2017 წელს ჩინეთში გატანილმა პროდუქციის ღირებულებამ $202 მლნ შეადგინა, 2020-ში კი ექსპორტის საერთო 12%-იანი ვარდნის ფონზე $476 მლნ. იმავე პერიოდში ჩინეთიდან იმპორტი $733 მლნ-დან $709 მლნ-მდე შემცირდა. თუ თავისუფალი ვაჭრობის ხელშეკრულების ამოქმედებამდე დეფიციტი $530 მლნ-ს შეადგენდა, 2020 წელს ის $233 მლნ-მდე შემცირდა. პროცენტულად 2017 წელს დეფიციტი 57%-ს უდრიდა, 2020 წელს - 20%-ს.

2020 წლის ტენდენცია 2021-შიც გაგრძელდა და ექსპორტმა $199 მლნ-ს მიაღწია,ანუ თითქმის იმდენივეს რაც 2017 წელს მთლიანად. 2017 წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით ზრდა 176%-ს შეადგენს. მიმდინარე წლის პირველ ოთხ თვეში $227 მლნ-მდე გაიზარდა იმპორტიც, მაგრამ ექსპორტის გაცილებით უფრო სწრაფი ზრდის ფონზე სავაჭრო დეფიციტი 6.6%-მდე შემცირდა.

1995 წლიდან დღემდე, საქართველოდან ჩინეთში ექსპორტზე  სულ $1.855 მლრდ-ს პროდუქცია გავიდა, საიდანაც  59% - $1.097 მლრდ ბოლო 3 წელსა და 4 თვეზე მოდის. შედარებისთვის იმავე პერიოდში საერთო ექსპორტის წილმა ჯამურ 1995 წლიდან მოყოლებულ ექსპორტთან მხოლოდ 29.6%-ს მიაღწია.

ჩინეთის გარდა, საქართველოს თავისუფალი ვაჭრობის ან სხვა მსგავსი შეთანხმება გაფორმებული აქვს ევროკავშირთან, EFTA-სთან (შვეიცარია, ლუქსემბურგი, ისლანდია, ლიხტენშტეინი), ჰონგ-კონგთან, თურქეთთან და დსთ-ს ქვეყნებთან. წლებია გრძელდება მოლაპარაკება შეერთებულ შტატებთან, განიხილება ინდოეთისა და კორეის ვარიანტებიც.

გიორგი ელიზბარაშვილი