მშენებარე ნამახვანჰესის გარშემო პროტესტი გრძელდება. აქტივისტები პროექტის სრულ გაუქმებას ითხოვენ. მოწინააღმდეგეთა ერთი ნაწილისთვის თავად ჰესი პრობლემას არ წარმოადგენს, მაგრამ ენკასთან დადებული ხელშეკრულება კატეგორიულად მიუღებელია. მათი განცხადებით კონტრაქტის პირობები, ეკონომიკურადაც წამგებიანია და ქვეყნის ენერგოდამოუკიდებლობასაც ვერ უზრუნველყოფს.
აქტივისტების განმარტებით მათთვის ერთ-ერთი ყველაზე უფრო მეტად მიუღებელი პუნქტი ვრცელი ტერიტორიის ინვესტორისთვის სიმბოლურ ფასად გადაცემაა. ხელშეკრულების მიხედვით, ენკას 121 ლარად 1.409 მლნ კვადრატული მეტრი არასასოფლო-სამეურნეო დანიშნულების მიწა და 1.536 მლნ კვადრატული მეტრის ტყე გადაეცა. იმავე კომპანიას 99 წლიანი ვადით წლიურ 16 ლარად 2.372 მლნ კვადრატული მეტრის არასასოფლო-სამეურნეო მიწა და 445 ათასი კვადრატული მეტრის ტყეც გადაეცა. საბოლოო ჯამში ინვესტორმა 6 კვადრატულ კილომეტრამდე მიწის ნაკვეთი და ტყე 1700 ლარად მიიღო. გარდა ამისა კომპანიას რჩება უფლება 1 ლარად იმავე ფართობის „საჭირო მიწაც“ მოითხოვოს. პრობლემას ქმნის ასევე რიონის გარდა მდინარე ცხენისწყლის რესურსის გამოყენების შესაძლებლობა და ჩანაწერი, რომლის მიხედვითაც ჰესის ვერ აშენების შემთხვევაში კომპანიას სახელმწიფოსგან $400 მლნ-ის კომპენსაციის მოთხოვნის უფლება უჩნდება.
ხელშეკრულების მოწინააღმდეგეთა კიდევ ერთი არგუმენტი ტარიფია. 6.2 ცენტი კვტ სთ/ზე რომელიც ყოველწლიურად 3%-ით გაიზრდება. ეს იმას ნიშნავს, რომ 5 წლის შემდეგ ტარიფი 7 ცენტამდე, 10 წლის შემდეგ 8.1 ცენტამდე, 15 წლის შემდეგ კი 9.4 ცენტამდე გაიზრდება. ამასთან 15 წლის შემდეგ ენკას 15 წლის შემდეგ ელექტროენერგიის საქართველოში გაყიდვის ვალდებულება ეხსნება.
იურიდიულ დეტალებში გასარკვევად "კომერსანტი" სოციალური სამართლიანობის ცენტრს დაუკავშირდა. ცენტრის სოციალური პროგრამის დირექტორის თათული ჭუბაბრიას განმარტებით, ჰესის მოქმედი ხელშეკრულებით აშენება მიუღებელია.
„საჯარო ინტერესი კერძო კომპანიის სასარგებლოდაა დათმობილი, ფისკალური ტვირთი იმდენად დიდია, რომ გაუმართლებელია პროექტს „სტრატეგიული მნიშვნელობის მქონე“ ეწოდოს. ენერგოდამოუკიდებლობაზე მითითებაც არასწორია, რადგან 15 წლის შემდეგ კომპანიას მის მიერ წარმოებული ელექტროენერგიის ექპორტზე გატანის უფლება ეძლევა“, - განაცხადა თათული ჭუბაბრიამ.
კითხვაზე რა არის პრობლემა ზოგადად ჰესი თუ კონკრტული ხელშეკრულება, სამართლიანობის ცენტრის წარმომადგენელი პასუხობს რომ არსებული ფორმითა და გარემოებებით პროექტის განხორციელება მიუღებელია და სანამ პირობები არ გადაიხედება ხელშეკრულების შედარება აუცილებელია. ის თავიდან უნდა გახდეს პოლიტიკური დისკუსიის საგანი, რათა ჰესი უკეთესი შეთანხმების საფუძველზე აშენდეს.
ენკას მიერ მოპოვებული გზშ - გარემოზე ზემოქმედების შეფასება ამ დროისთვის საიასა და მწვანე ალტერნატივას აქვთ გასაჩივრებული, თუმცა წელიწადზე მეტია სასამართლო სხდომა არ ჩანიშნულა. რაც შეეხება თავად სოციალური სამართლიანობის ცენტრს ის სამართლებრივ დავას მშენებლობის ნებართვის გაცემასთან დაკავშირებით აპირებს.
უკვე ერთი თვეა მთავრობის წარმომადგენლები აცხადებენ, რომ კაშხლის მშენებლობა 1 წლით შეჩერდა, თუმცა როგორც ირკვევა, მისი მშენებლობა დაწყებულიც არ ყოფილა. მეტიც კაშხალს ცალკე ნებართვა სჭირდებოდა, რაც ენკას არ გააჩნდა, სადერივაციო გვირაბის მშენებლობა კი დღემდე გრძელდება.
450 მეგავატიან ნამახვანიჰესის პროექტზე მუშაობა 70-იან წლებში დაიწყო. თავად ჰესზე 1988 წელს, მაგრამ მალევე გაჩერდა. ტექნიკურ-ეკონომიკური რეზიუმე ჯერ 2007 წელს პოლონურმა „ჰიდროდიზაინმა,“ შემდეგ 2011 წელს შვეიცარიულმა „შტუკმა,“ 2013-2014 წლებში კი იტალიურმა „StudioIng. G. Pietrangeli“-მა მოამზადა.
ჰესი კასკადურია და 2 წყალსაცავისგან შედეგება. ქვემო ნამახვანი სიმძლავრე 333 მგვტ, სარკის ფართობი - 5.1 კვადრატული კილომეტრი და ზემო ნამახვანი სიმძლავრე 100 მგვტ, (ბოლო კლვევის შემდეგ სიმძლავრე 17 მგვტ-ით შემცირდა) სარკის ფართობი - 1 კვადრატული კილომეტრი. სავარაუდო ჯამური წლიური გამომუშავება 1.560 მლრდ კვტ/სთ რაც წლიურად 750 000 ტონა CO2-ის გამოფრქვევის ალტერნატივას ნიშნავს. საინვესტიციო ღირებულება $800 მლნ-ს შეადგენს. ჰესი მაგნიტუდით 7.0 სიმძლავრის მიწისძვრაზეა გათვლილი. ჰესს თურქული ENKA აშენებს, რაც მოწინააღმდეგეებისთვის დამატებით არგუმენტს წარმოადგენს.
ტარიფთან დაკავშირებით მთავრობა აცხადებს, რომ 6.2 ცენტი პიკური ფასია, საშუალო შეწონილი კი 4.91 ცენტს შეადგენს, ხოლო 15 წლიანი საშუალო 5.74 ცენტს. ნამახვანჰესი 2023 წელს უნდა დასრულებულიყო. თარიღმა გაურკვეველი ვადით გადაიწია.
ენკა
