საქართველოში წლის ბოლომდე კიდევ ერთი თბოსადგურის გარდაბანი 3-ის მშენებლობა დაიწყება. მისი სიმძლავრე დამოუკიდებელი საქართველოს ისტორიაში აშენებული ელექტროსადგურებიდან ყველაზე მეტი — 272 მგვტ იქნება. მშენებლობა 2023 წელს დასრულდება. ნავთობისა და გაზის კორპორაციას თბოსადგური, სავარაუდოდ, $175 მლნ დაუჯდება.
გარდაბანი 1 თბოსადგური 2014-2015 წლებში აშენდა, რასაც მოგვიანებით გარდაბანი 2-ის მშენებლობა მოჰყვა. ამ უკანასკნელის მშენებლობა 2019 წლის დეკემბერში დასრულდა. თითოეული თბოსადგურის სიმძლავრე 230 მეგავატია. წლიური გამომუშავების შესაძლებლობა კი 1.8 მლრდ კვტ/სთ. 2020 წელს გარდაბანი 1-მა 1.258 მლრდ კვტ/სთ გამოიმუშავა, 110 მლნ კვტ/სთ-ით ნაკლები, ვიდრე 2019 წელს, გარდაბანი 2-მა კი 843 მლნ კვტ/სთ.
ელექტროენერგიაზე მზარდი მოთხოვნის გარდა თბოსადგურს მარეგულირებელი ფუნქციაც გააჩნია და მისი გამოყენება კლიმატზე არ არის დამოკიდებული. ამასთან, ახალი თბოსადგურები ძველ საბჭოთა არარენტაბელურ სადგურებსაც ანაცვლებენ. ახალი თბოსადგურების მარგი ქმედების კოეფიციენტი 54%-ს აღემატება, ძველების კი 35%-ზე ნაკლებია.
წიაღისეული საწვავიდან ბუნებრივი გაზი ყველაზე ნაკლებად დამაბინძურებელია, რის გამოც ევროპაში ნახშირზე მომუშავე სადგურებს მასობრივად ხურავენ და მათ გაზზე მომუშავე თბოსადგურებით ანაცვლებენ, თუმცა ბუნებრივი გაზი ეკოლოგიური მხოლოდ ნახშირთან და ნავთობთან შედარებითაა, CO2-ს გაზიც გამოყოფს.
საქართველოს საკუთარი გაზი არ გააჩნია და მას 2007 წლიდან აზერბაიჯანიდან ყიდულობს. განვლილმა პერიოდმა აჩვენა, რომ აზერბაიჯანი, რუსეთისგან განსხვავებით, საიმედო პარტნიორია, რომელიც არც გაუფრთხილებლად აორმაგებს ფასს და არც მილსადენზე აწყობს დივერსიას, მაგრამ ენერგოდამოკიდებულება თუნდაც საიმედო პარტნიორზე, მაინც არასასურველი ფაქტია. პრობლემად რჩება ის გარემოებაც, რომ საქართველოს გაზსაცავი დღემდე არ აქვს და არაგანზრახ მომხდარი შეფერხების შემთხვევაშიც შესაძლოა თბოსადგურებს და მთლიან ენერგოსისტემას პრობლემა შეექმნას.
თბოსადგურებისთვის გაზის სპეციალური ტარიფი მოქმედებს. ზუსტი რიცხვი არ საჯაროვდება. რამდენიმე წლის წინ გაჟღერებული ინფორმაციის თანახმად, ის 1000 კუბურ მეტრზე $189 იყო, რაც კომერციულ გაზზე დაახლოებით 25%-ით იაფია. 2021 წლისთვის თბოსადგურების 600 მლნ კუბური მეტრი ბუნებრივი გაზია განსაზღვრული.
საქართველოს, მართალია, საკუთარი ნავთობი და გაზი არ გააჩნია, მაგრამ 1 სულ მოსახლეზე წყლის რესურსით მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე მდიდარი ქვეყანაა. გარდა იმისა, რომ მოსახლეობის ნახევარზე მეტს 24–საათიან წყალმომარაგებაზე ხელი არ მიუწვდება, ჰესების ნაწილშიც ეკონომიკურად მომგებიანი ჰიდრორესურსის 80% აუთვისებელია. დამოუკიდებელი საქართველოს ისტორიაში ყველაზე დიდი ჰესი რაც აშენებულა, შუახევი ჰესია, რომლის სიმძლავრეც 187 მეგავატია, გარდაბნის თბოსადგურების სიმძლავრე კი თითოეულის 230 მეგავატია - 23%-ით მეტი. დაგეგმილი გარდაბანი 3-ის 272 მეგავატი 45%-ით მეტი. მიუხედავად იმისა, რომ თბოსადგური გაცილებით უფრო მეტად აბინძურებს გარემო, ვიდრე ჰესი, ეკოაქტივისტები მათ მშენებლობას დუმილით ან მაქსიმუმ მცირე განცხადებით ხვდებიან.
მშენებლობის დასრულების შემდეგ, გარდაბანი 3 თბოსადგური დამოუკიდებელი საქართველოს ისტორიაში აშენებული ყველაზე მძლავრი ელექტროსადგური იქნება.
გიორგი ელიზბარაშვილი