24 დეკემბერს ბრიტანეთმა და ევროკავშირმა მრავალწლიანი დებატების შემდეგ, სავაჭრო ხელშეკრულების პირობებზე ბოლოს და ბოლოს შეთანხმებას მიღწიეს. დოკუმენტი განსაზღვრავს ლონდონის და ბრიუსელის თანამშრომლობას გარდამავალი პერიოდის დასრულების შემდეგ ანუ, 2021 წლის 1 იანვრიდან. მანამდე სამეფო ფორმალურად ევროგაერთიანებიდან უკვე გასულად ითვლებოდა, თუმცა, კავშირის ფარგლებში არსებული ყველა შეღავათებით კვლავაც სარგებლობდა.
შეთანხმება ხელმოწერილ იქნა ბოლო მომენტში, როდესაც დიპლომატებთან ერთად მოლაპარაკებებს ბრიტანეთის პრემიერ-მინისტრი ბორის ჯონსონი და ევროკომისიის თავჯდომარე ურსულა ფონ კლიაინენი შეუერთდნენ.
ლონდონი ფორმალურად ევროკავშირიდან 2020 წლის 31 იანვარს გავიდა, თუმცა, გაერთიანების კანონები და რეგულაციები 31 დეკემბრამდე მოქმედებს. გარდამავალი პერიოდი იმისთვის იყო საჭირო, რომ მხარეები თანამშრომლობის ახალ ფორმატზე შეთანხმდნენ.
24 დეკემბერს მიღებული წესები უკვე მუდმივმოქმედი იქნება.
რა შეიცვლება დოკუმენტის ძალაში შესავლის შემდეგ და რა დარჩება უცვლელი?
ეკონომიკა
ბრიტანეთს და ევროკავშირს შორის თავისუფალი ვაჭრობა შენარჩუნდება და ბრიტანული პროდუქცია ევროკავშირში ტარიფების გადახდის გარეშე კვლავ შევა.
ლონდონი ერთიან საბაჟო ზონას დატოვებს და ევროკავშირთან მის საზღვარზე საბაჟო კონტროლი აღდგება.
ბრიტანეთის ფინანსური ინსტიტუტები ევროკავშირში საშეღავათო პირობებით ვერ იმუშავებენ.
ევროპულ ბაზარზე საქმიანობა მომსახურეობის სფეროში მომუშავე ბრიტანული კომპანიებისთვის შეიზღუდება. მაგალითად, ეს სატელევიზიო დასტრიმინგ-კომპანიებს შეეხება, რომლებსაც ევროკავშირში მუშაობა მხოლოდ იმ შემთხვევაში შეეძლებათ, თუ ისინი ბიზნესის ნაწილს გაერთიანების რომელიმე ქვეყანაში გადაიტანენ.
ბრიტანეთში მიღებული პროფესიული სერტიფიკატები და დიპლომები ევროკავშირის მიერ ავტომატურად აღიარებული არ იქნება.
ბრიტანეთი საკუთარი წარმოების მხარდაჭერის შესაძლებლობას მიიღებს.
მიგრაცია
გადაადგილების თავისუფლება შეიზღუდება. ევროკავშირის და ბრიტანეთის მოქალაქეებს სამუშაოდ და სასწავლებლად ვიზების მიღება მოუწევთ. უვიზო გადაადგილება მხოლოდ მოკლევადიან - 90 დღემდე ვიზიტებზე შენარჩუნდება.
თევზჭერა
უახლოესი 5 წლის მანძილზე ევროკავშირის კვოტა ბრიტანეთის ტერიტორიულ წყლებში თევზჭერაზე 25%-ით შემცირდება. სადღეისოდ სამეფოს წყლებში ევროპელები 650 მლნ. ევროს, მხოლოდ თავად ბრიტანელები 850 მლნ. ევროს თევზს იჭერენ.
ექსპერტების აზრით, შეთანხმების მთავარი მიღწევა ისაა, რომ მან ორივე მხარეს „ხისტი ბრექსიტი“ თავიდან ააცილა. პირველ რიგში ამ გარიგებით მოგებული ბრიტანეთი დარჩა, რომელმაც ევროკავშირის ფარგლებში არსებული შეღავათების ნაწილის შენარჩუნება მოახერხა.
ბანკ Barclays-ის ანალიტიკურ მოხსენებაში ნათქვამია, რომ შეთანხმების გარეშე ბრექსიტის შემთხვევაში, საექსპორტო ბრიტანული საქონლის დიდ ნაწილზე შემოღებულ იქნებოდა 40%-ანი ტარიფები.
„ბიზნესს შეთანხმების გარეშე ბრექსიტთან დაკავშირებით ძალიან ნეგატიური მოლოდინები ჰქონდა, რადგანაც ეს ვაჭრობაში შეფერხებებს და საზღვარზე ქაოსს გამოიწვევდა. ეს კი ბრიტანეთში დეფიციტის და ფასების ზრდის მიზეზი გახდებოდა“ - მიიჩნევენ ბანკს ექსპერტები.
თუმცა, მხარეებს მოლაპარაკებების გაგრძელება მოუწევთ, რადგანაც ზოგიერთი სფერო, მაგალითად ფინანსები, არსებული გარიგებით მხოლოდ ნაწილობრივ რეგულირდება.
ევროპული რეფორმების ცენტრის დირექტორის ჩარლზ გრანტის თქმით, მიღწეული შეთანხმება ლონდონისთვის სერიოზული მიღწევაა, მაგრამ ევროკავშირიდან გასვლას თავისი ფასი მაინც ექნება. ბრიტანეთიდან ევროკავშირში ექსპორტი გართულდება, სამეფოს მოქალაქეების ევროკავშირის ქვეყნებში შესასვლელად დამატებით პროცედურების გასვლა დასჭირდებათ და ა.შ.
rbc.ru
თენგიზ აბლოთია
ბრექსიტი
