2021 წელს საქართველოს ექსპორტი 900 მილიონი დოლარით ანუ 27%-ით, 4.2 მილიარდამდე გაიზარდა. ექსპორტში პირველ ადგილზეა ჩინეთი, სადაც 615.6 მილიონი დოლარის საქონელი გავიდა, მატებამ კი 29% შეადგინა. უფრო მაღალი ტემპით - 38%-ით გაიზარდა ექსპორტი რუსეთში და მან $610 მილიონს მიაღწია, შედეგად, რუსეთი საქართველოს მეორე უმსხვილესი საექსპორტო ბაზარი გახდა.

გასულ წელს საქართველოს მთავარი საექსპორტო საქონელი ტრადიციულად სპილენძის მადნები და კონცენტრატები იყო, რომლის რეალიზაციით ქვეყანამ 815 მლნ დოლარის შემოსავალი მიიღო, რაც მთელი ექსპორტის 19%-ს შეადგენს. მეორე ადგილს ფეროშენადნობები იკავებს, რომლის ექსპორტიც 477 მილიონი დოლარი იყო, მესამეზე კი 456 მილიონი დოლარით ავტომობილების რეექსპორტია. საქართველოდან ექსპორტზე ყველაზე მეტი ღირებულების საქონელი კომპანიებმა შპს „ასკანელი ძმები“, შპს „კახური ტრადიციული მეღვინეობა“, შპს „კავკასიის ავტოიმპორტი“ გაიტანეს.

Gateway&Partners Georgia-ს გენერალური დირექტორი, ექსპორტის განვითარების ასოციაციის გამგეობის წევრი გვანცა მელაძე „კომერსანტთან“ გაზრდილ ექსპორტზე და წლების განმავლობაში საექსპორტო პროდუქციის დივერსიფიცირების არარსებობაზე საუბრობს.

„მადნების წილი საქართველოს ექსპორტში წამყვან პოზიციაზეა და ძალიან რთული იქნება რომ უახლოეს პერიოდში სხვა რომელიმე პროდუქცია დაეწიოს მის მაჩვენებლებს და სტატისტიკურად რაიმე ცვლილება ვიხილოთ. რაც შეეხება სახელმწიფოს მიერ გამოცხადებულ ხელშეწყობის პროგრამებს, ისინი ძირითადად მცირე და საშუალო ბიზნესისთვის არის განკუთვნილი. შესაბამისად, გარკვეულ პოზიციებში არის ცვლილება, მაგალითად გაზრდილია გარკვეული საფეიქრო ნაწარმის ექსპორტი, მაგრამ ეს კატეგორიები რა თქმა უნდა ათეულში ვერ მოხვდება, რადგან არ არის შესაბამისი მასშტაბი.

პანდემიამ ყველაზე დიდი ზიანი მცირე საწარმოებს მიაყენა, პანდემიამდელ მაჩვენებელს თითქმის დაუბრუნდა მსხვილი ბიზნესი, საშუალო საწარმოების ნაწილმა 2019 წელთან შედარებით ზრდაც კი აჩვენა. ხოლო ახალმა და შესაბამისად მცირე ექსპორტიორმა საწარმოებმა, რომლებმაც ექსპორტში უნდა მოახდინონ დივერსიფიცირება, სწორედ მათ გაუჭირდათ პანდემიამდელ მაჩვენებლებთან დაბრუნება“, - ამბობს გვანცა მელაძე.

ექსპორტის განვითარების ასოციაციის გამგეობის წევრი აღნიშნავს, რომ ადგილობრივი ექსპორტის კიდევ უფრო მეტად ზრდისთვის ინვესტიციების შემოდინების მატებაა საჭირო, აქცენტი კი განსაკუთრებით მცირე და საშუალო საწარმოებზე უნდა გაკეთდეს.

„პრობლემა, რასაც ხშირად ვახსენებთ, არის ის რომ პირდაპირი უცხოური ინვესტიციების შემოდინება რადიკალურად არის შემცირებული. ეს განაპირობებს იმას, რომ რთულდება ადგილობრივი ექსპორტის ზრდა, რადგან ინვესტიციებს მოჰყვება სიახლეები, რომელიც საჭიროა იმისათვის რომ შევქმნათ ახალი პროდუქცია და ექსპორტში მოხდეს დივერსიფიცირება. სახელმწიფო აქცენტს უფრო მსხვილი ინვესტიციების, ცნობილი ბრენდების მოზიდვაზე აკეთებს, რასაც სჭირდება დიდი დრო, ენერგია და გამოცდილება. სამწუხაროდ არ კეთდება განვითარებულ ბაზრებზე მცირე და საშუალო საწარმოებზე ორიენტირება, რომ იქედან მცირე ინვესტიციები წამოვიდეს და ქართულმა მცირე და საშუალო კომპანიებმა მათი ათვისება შეძლონ. როდესაც ქვეყანაში მსხვილი ინვესტიცია შემოდის, მაშინ დასაქმებაზე მოქმედებს უფრო რაოდენობრივად ვიდრე ხარისხობრივად. შესაბამისად იქმნება შედარებით დაბალშემოსავლიანი სამუშაო ადგილები. ჩვენ ვნახეთ ამის მაგალითები თუნდაც საფეიქრო ინდუსტრიაში, სადაც მსხვილი ინვესტიციებია მოზიდული, მაგრამ პერსონალი უკმაყოფილოა, სტანდარტები ცუდად არის დაცული და ისევ თვითდასაქმებისკენ იღწვიან იქ დასაქმებული ადამიანები, რომ ღირსეული შემოსავალი მიიღონ. მეორეს მხრივ, ინვესტორების მიერ ხელფასების გაზრდა უარყოფითად იმოქმედებს მათი მოგების მარჟაზე რადგან ამ ეტაპზე საქართველოს კონკურენტული უპირატესობა სწორედ დაბალ შრომის ანაზღაურებაში მდგომარეობს.

უკანასკნელი წლების განმავლობაში და პანდემიის ფონზე ევროპას აზიიდან იმპორტი ძალიან გაუძვირდა, აქედან გამომდინარე ევროპა ეძებს მის საზღვრებთან ახლოს მდებარე ქვეყნებს, სადაც არის უსაფრთხო და კარგი ბიზნეს გარემო და სადაც შეუძლია რომ გადმოიტანოს წარმოება. ახლა არის კარგი შესაძლებლობა საქართველოსთვის, რომ ეს დანაკლისი შეივსოს, რადგან ტრანსპორტირების გარდა ვადებსაც აქვს მნიშვნელობა, თუ ჩინეთიდან იმპორტს ევროპაში 45 დღეზე მეტი სჭირდება, საქართველოდან 2 კვირაზე ნაკლებია საჭირო. უფრო სწრაფი საქონელბრუნვა საგრძნობლად აბალანსებს ხარჯებს. ჩვენი სახელმწიფოს ძალისხმევა მიმართული უნდა იყოს ასევე მცირე და საშუალო ინვესტიციების მოსაზიდად, რასაც ქართული ბიზნესიც უფრო მარტივად აითვისებს, შეიქმნება უფრო ღირებული სამუშაო ადგილებიც“, - განმარტავს გვანცა მელაძე.

აღსანიშნავია, რომ სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის ინფორმაციით, 2021 წელს საქართველოში საქონლით საგარეო სავაჭრო ბრუნვამ (არადეკლარირებული ვაჭრობის გარეშე) 14.315 მლრდ აშშ დოლარი შეადგინა, რაც წინა წელთან შედარებით 25.6 პროცენტით მეტია. საქართველოს უარყოფითმა სავაჭრო ბალანსმა კი 5 831 მლნ აშშ დოლარი შეადგინა, რაც საგარეო სავაჭრო ბრუნვის 40.7 პროცენტია.

ნინო თამაზაშვილი