2021 წელს საქართველოს ბიუჯეტმა ბენზინზე დაწესებული აქციზის გადასახადით 293.5 მლნ, დიზელის იმპორტიდან 226.8 მლნ ლარი, ჯამურად კი 518.3 მლნ ლარის შემოსავალი მიიღო. ნავთობპროდუქტების იმპორტიორთა კავშირის ინფორმაციის თანახმად, გასულ წელს ბენზინის იმპორტი 8.7%-ით 587 ათას ტონამდე გაიზარდა, დიზელის კი 0.7%-ით 567 ათას ტონამდე შემცირდა. დღეს მოქმედი კანონმდებლობით, აქციზის გადასახადი 1 ტონა (1300 ლიტრი) ბენზინზე 500 ლარს შეადგენს, ხოლო დიზელზე 400 ლარს. შესაბამისად, საწვავის აქციზიდან მიღებულმა შემოსავალმა 0.5 მლრდ-ს გადააჭარბა.

აქციზის გადასახადი 2017 წელს გაორმაგდა. იქამდე 1 ტონა ბენზინი 250 ლარით და 1 ტონა დიზელი 150 ლარით იბეგრებოდა. 2017 წელს ქვეყანა მოგების გადასახადის ესტონურ მოდელზე გადავიდა, რაც რეინვესტირებული მოგების გადასახადისგან გათავისუფლებას გულისხმობდა. აქციზი ბიუჯეტში შემცირებული შემოსავლების კომპენსირების მიზნით გაიზარდა.

2016 წელს ინვესტიციებში რეინვესტირების წილი 19%-ს შეადგენდა, 2017 წელს 31%-ს, 2018 წელს 33%, 2019 წელს 48%-ს და პანდემიურ 2020 წელს 87.5%. რეინვესტირების წილი 84%-ს აჭარბებს 2021 წლის პირველ სამ კვარტალშიც, მესამე კვარტალში კი 98%-ს. ქვეყანაში ინვესტიციები ისედაც 15-16 წლიან მინიმუმზეა და თუ მაინც რეინვესტირების წილი 80%, რიგ შემთხვევაში კი 98%-ს აჭარბებს, გამოდის რომ ახალი ინვესტიცია პრაქტიკულად აღარ ხორციელდება. ასეთ ვითარებაში 2017 წლის რეფორმა გამართლებულად ჩანს, სხვა საქმეა რა შედეგი მოიტანა აქციზის გადასახადის ზრდამ.

2016 წელს საშუალო წლიური ინფლაცია 2.1% იყო, 2017 წელს 6%. თუ მხოლოდ დეკემბრის მონაცემებს დავითვლით, შესაბამისად 1.8% და 6.7%. 2021 წელს საშუალო წლიური ინფლაცია 9.6%-მდე გაიზარდა, დეკემბრის კი 13.6%-მდე. ინფლაციის ფორმირებაზე მნიშვნელოვანი გავლენა საწვავის ფასმაც იქონია.

საწვავზე აქციზის თუნდაც დროებით საერთოდ გაუქმების, ან როგორც მინიმუმ განახევრების მოთხოვნა რამდენჯერმე დადგა, თუმცა ყოველთვის უშედეგოდ. 1 ლიტრს ბენზინის ფასში დღეს აქციზის წილი 38 თეთრს, 1 ლიტრ დიზელში კი 31 თეთრს შეადგენს, სხვა თანაბარ პირობებში აქციზის ფასის განახევრებით საწვავი 15-20 თეთრით, ხოლო გაუქმებით 30-40 თეთრით უნდა შემცირდეს, ეს ბიუჯეტის შემოსულობებს 260-520 მლნ ლარით შეამცირებს, მაგრამ ასევე შეამცირებს ინფლაციის ზრდის ტემპს.

სოციალური შემწეობის მიმღებთა რაოდენობა 1 წელიწადში — 2020 წლის დეკემბრიდან 2021 წლის დეკემბრამდე 22.5%-ით 525 ათასიდან 643 ათასამდე გაიზარდა, ამის ერთ-ერთი მიზეზი კი სწორედ ორნიშნა ინფლაცია გახდა.

გიორგი ელიზბარაშვილი