„საქართველოში ყოველი მეოთხე ბავშვი სიღარიბის ზღვარს ქვემოთაა“ - ქვეყანაში სოციალური დაცვის სისტემა არ არსებობს

2020-02-05 10:00:06

ორსული დედა, ოთხ მცირეწლოვან შვილთან და ოჯახის ახლობელ ქალთან ერთად ხის ძველ სახლში დაიწვა. სახლი, სადაც გორგოძეების მრავლსულიანი ოჯახი ცხოვრობდა სრულად განადგურებულია.

დაახლოებით ორი თვის წინ ტელეკომპანია „პირველის“ ეთერში, გარდაცვლილი, 28 წლის ნარგიზა გველესიანი ყვებოდა, რომ ოჯახს უკიდურეს გაჭირვებაში უწევდა ცხოვრება. ამბობდა იმასაც, რომ უმეტეს შემთხვევაში სოციალურად დაუცველთა სასადილოდან წამოღებული საკვები საკმარისი არ იყო და ბავშვები მშივრები იძინებდნენ. ყოფილი სტამბის შენობაში, ორ ოთახში ახალგაზრდა ქალი ქმართან, დედასთან, ძმასთან და ოთხ შვილთან ერთად ცხოვრობდა. ოჯახი მიტოვებულ ხის სახლში რამდენიმე დღის წინ შესახლდა. მათ ერთი კვირის წინ ოჯახის წევრი გარდაეცვალათ, რის გამოც ბაღდათში, წერეთლის ქუჩაზე მიტოვებულ სახლში შესახლდნენ.

სახელმწიფოს გულგრილობა თუ დაგვიანებული რეაგირება? ! „კომერსანტი“ დაინტერესდა ცხოვრების არასათანადო პირობების მიუხედავად, რატომ შეუჩერდა მრავალშვილიან ოჯახს სოციალური დახმარება და როგორია ბავშვთა სიღარიბის მაჩვენებელი ქვეყანაში.

ჯანდაცვის მინისტრის მოადგილე გიორგი წოწკოლაური ამბობს, რომ ბაღდათში ტრაგიკულად გარდაცვლილ ოჯახს ყოველ თვიურად 1330 ლარი ერიცხებოდა, თუმცა, ამბობს იმასაც, რომ ხარვეზის გამო 3 თვის მანძილზე შეჩერებული ჰქონდათ საარსებო შემწეობა – 680 ლარის ოდენობით, რაც დეკემბრის თვეში გამოსწორდა და ოჯახს განაცდური თანხა 2040 ლარი აუნაზღაურდა.

იყო თუ არა უკიდურესი სიღარიბე მომხდარი ტრაგედიის ერთ-ერთი მიზეზი და ეკისრება თუ პასუხისმგებლობა სახელმწიფოს ორსული ქალის და ოთხ მცირეწლოვანის გარდაცვალებაზე? — ეს ის კითხვებია, რომელზეც პასუხს ალბათ არავინ გაგვცემს. თუმცა, გეტყვით, რომ 8 წლის გენადის, 6 წლის ტარიელის, 5 წლის თიკოს და ერთი წლის როსტომის მსგავსად უკიდურეს სიღარიბეში ქვეყანაში 150 000 ათასი ბავშვი ცხოვრობს.

წლების განმავლობაში ავტორიტეტული საერთაშორისო ორგანიზაციების მიერ ჩატარებული კვლევები ადასტურებენ, რომ ბავშვთა სიღარიბე უმნიშვნელოვანესი გამოწვევაა ქვეყნისთვის. გაეროს ბავშვთა ფონდის (Unicef) 2017 წლის მონაცემებით, უკიდურეს სიღარიბეში ცხოვრობს ბავშვების 6.8%, ანუ დაახლოებით 49.8 ათასი ბავშვი, ხოლო ზოგად სიღარიბეში ცხოვრობს ბავშვების 27.6%, დაახლოებით 202 ათასი ბავშვი. ბავშვთა სიღარიბეზე საუბარია სახალხო დამცველის 2017 წლის ანგარიშშიც. მათი ინფორმაციით, საქართველოში 150 186 არასრულწლოვანია საარსებო შემწეობის მიმღები (ანუ სიღარიბის ზღვარს ქვემოთ მყოფი).

Unicef-ის სოციალური პოლიტიკის პროგრამის ხელმძღვანელი თინა ბაუმი ამბობს, რომ ბავშვებში სიღარიბის მაჩვენებელი ძალიან მაღალია. როგორც ბაუმი აცხადებს, უკიდურეს სიღარიბეში ბავშვების დაახლოებით 7 პროცენტი ცხოვრობს, თუმცა, მისივე განმარტებით, თუ Unicef-ის კვლევის ზედა ზღვარს შევხედავთ, რიცხვი 27 პროცენტამდე იზრდება. ოფიციალურ სტატისტიკას აქვეყნებს საქსტატიც, მათი მონაცემებით აბსოლუტური სიღარიბის მაჩვენებელი 25,5 პროცენტია.

„უხეშად, რომ ვთქვათ, საქართველოში ყოველი მეოთხე ბავშვი სიღარიბის ზღვარს ქვემოთაა. ბავშვს სიღარიბეში ყოფნა ბევრი გამოწვევის წინაშე აყენებს: მას გამოწვევები აქვს განათლებასთან დაკავშირებით, ჯანდაცვის სერვისების მიღებასთან დაკავშირებით, იმისგანაც არ არის თავისუფალი, რომ მშვიდი გარემო ჰქონდეს, ითამაშოს და მეგობრებთან გაერთოს. ძალიან ბევრი ისეთი ფაქტორი იყრის თავს, რომელიც ბავშვს შემდეგომ განვითარებაში ხელს უშლის. სამწუხაროდ, არასწრულწლოვანს მდგომარეობის შესაცვლელად არაფრის გაკეთება არ შეუძლია, მას არ აურჩევია სად იზრდება. ანუ პასუხისმგებლობა იმაზე როგორ შეიძლება გაუმჯობესდეს ბავშვის მდგომარეობა არის ოჯახზე, საზოგადოებაზე და რა თქმა ხელისუფლებაზე“, - ამბობს Unicef-ის სოციალური პოლიტიკის პროგრამის ხელმძღვანელი.

თინა ბაუმი „კომერსანტთან“ საუბარში აცხადებს, რომ დღეს საქართველოში სოციალური დაცვის სისტემაში ძალიან ბევრი ხარვეზია. მისი თქმით, ქვეყანაში ცალკეული სოციალური პროგრამები მუშაობს, მაგრამ სოციალური დაცვის სისტემა არ არსებობს.

„საქართველოში ერთ-ერთი გამოწვევა სოციალური დაცვის სისტემის, როგორც ასეთი სრულფასოვანი სისტემის არ არსებობაა. ჩვენ გვაქვს სოციალური დაცვის პროგრამები როგორც ცენტრალურ ასევე ადგილობრივ დონეზე. ეს პროგრამები არის წერტილოვანი, ანუ დამდგარ ფაქტზე იძლევა რეაგირების საშუალებას, თუმცა, არ იძლევა პრევენციის და ოჯახის გაძლიერების საშუალებას, რაც არის აუცილებელი კომპონენტი კარგი სოციალური დაცვის სისტემის. რა თქმა უნდა, სიღარიბესთან ბრძოლა მარტო სოციალური დაცვით შეუძლებელია. აქ მნიშვენელოვანია სხვა ისეთი კომპონენტები როგორიცაა ,კარგი განათლება, კარგი ჯანდაცვა და ა.შ. “, - განმარტავს თინა ბაუმი.

„კომერსანტის“ კითხვაზე არის თუ არა ეფექტური ის სოციალური დაცვის სოციალური დაცვის პროგრამები, რომელსაც სახელმწიფო ახორციელებს Unicef-ის სოციალური პოლიტიკის პროგრამის ხელმძღვანელი გვპასუხობს:

„საქართველოში ერთ-ერთი სოციალური დაცვის პროგრამა არის მიზნობრივი სოციალური დახმარების პროგრამა, რომელიც ღარიბ ოჯახებს ფულის სახით ეხმარება, ჩვენ რომ ვილაპარაკოთ პროგრამის ეფექტიანობაზე უნდა დავინახოთ სისტემის კონტექსტში, რა შედეგები გვინდა დგებოდეს. თუ ჩვენი მიზანია ის, რომ ოჯახი ამოვიდეს სიღარიბიდან, გაძლიერდეს და ა.შ. ამას სხვანაირი მიდგომები სჭირდება. საზოგადოება უნდა შეთანხმდეს რომ ბავშვთა სიღარიბე არის პრიორიტეტი და შესაბამისად, გადაწყვეტილებების მიმღებებმა ქმედითი ნაბიჯები უნდა გადადგან. უნდა დაიგეგმოს ისეთი პოლიტიკა და შემუშავდეს ისეთი სტრატეგია,რომელიც ამ პრობლემას სხვადასხვა კუთხიდან დაინახავს. მაგალითად, რა გამოწვევებია განათლებაში, ჯანდაცვაში, სოციალურ პროგრამებში, დასაქმებაში, ეკონომიკურ ზრდაში და მთლიანობაში შეხედოს ამ ყველაფერს. როცა შეთანხმდები სისტემით რა მიზანს გინდა მიაღწიო, მერე უფრო ადვილია ილაპარაკო ეფექტიანობაზე. ჩვენ ვიცით, რომ აღნიშნულ პროგრამას სიღარიბის შემცირებაზე აქვს გავლენა. ოჯახი ფულად დახმარებას, რომ არ იღებდეს, მათი სიღარიბის მაჩვენებლი გაცილებით მაღალი იქნებოდა. მაგალითად, თუ დღეს ბავშვების სიღარიბე არის 7 პროცენტი, იქნებოდა -13. თუმცა, ეს არის ერთი პროგრამა და რა თქმა უნდა არ არის საკმარისი, აუცილებელია მასშტაბური მიდგომა“, - აცხადებს თინა ბაუმი.

აღსანიშნავია, რომ სოციალური დახმარების მიმღებთა რაოდენობა თვიდან თვემდე იკლებს. სოციალური მომსახურების სააგენტოს სტატისტიკური მონაცემებით, 2019 წლის იანვარში საარსებო შემწეობის მიმღები ადამიანების რაოდენობა 442 112 იყო. ეს რიცხვი 2019 წლის დეკემბერში 14 739 ადამიანით შემცირდა და 422 970 შეადგინა. საარსებო შემწეობას საშუალოდ ქვეყნის მოსახლეობის 12 პროცენტი იღებს.

საარსებო შემწეობის მიმღები ოჯახებისა და მოსახლეობის რაოდენობა 2019 წელს