მსოფლიო ბანკის უახლესი კვლევის თანახმად, საქართველოში 581 ორგანიზაციის გამოკითხვის შედეგად, 2019 წლის მონაცემებით, ბიზნესისთვის 10 მთავარი დაბრკოლება დასახელდა: პოლიტიკური არასტაბილურობა - 30%, ფინანსებზე ხელმისაწვდომობა - 26%, არაკვალიფიციური მუშახელი - 15%, გადასახადები - 6%, ტრანსპორტირება - 5%, დანაშაული და არეულობა - 4%, ელექტროენერგია - 3%, სავაჭრო და საბაჟო რეგულაციები - 3%, შრომითი რეგულაციები - 2% და არაფორმარული სექტორი - 2%.

აღსანიშნავია, რომ ბიზნესის მიერ დასახელებული გამოწვევებიდან 71% სამ ძირითად პრობლემაზე მოდის. საქართველოში არსებული კომპანიებისთვის პირველ რიგში მნიშვნელოვანია სტაბილური პოლიტიკური გარემო, ფინანსებზე ხელმისაწვდომობა ანუ დაბალი საპროცენტო განაკვეთები და კვალიფიციური მუშახელის არარსებობა.

თუმცა მნიშვნელოვანია, რომ მცირე ზომის კომპანიების და დიდი და საშუალო ზომის ორგანიზაციების მიერ დასახელებული პრობლემები პროცენტულად ერთმანეთისგან განსხვავდება. მცირე ფირმებისთვის ყველაზე მნიშვნელოვან პრობლემას ფინანსებზე ხელმისაწვდომობა წარმოადგენს, დიდი და საშუალო კომპანიების შემთხვევაში კი პირველ ადგილზე პოლიტიკური არასტაბილურობაა.

„კავკასიის უნივერსიტეტის“ ეკონომიკის სკოლის დეკანი სოსო ბერიკაშვილი „კომერსანტთან“ საუბრისას აღნიშნავს, რომ მსოფლიო ბანკის კვლევა საქართველოში არსებულ რეალობას ერთმნიშვნელოვნად ასახავს და ბიზნესისთვის მთავარ პრობლემად პოლიტიკური არასტაბილურობა რჩება.

„მსხვილი და საშუალო ბიზნესისგან განსხვავებით პატარა კომპანიებს უფრო მეტად უჭირთ ფინანსებზე ხელმისაწვდომობა, თუმცა მთავარი პრობლემა მაინც პოლიტიკური არასტაბილურობა რჩება როგორც ბიზნესისთვის ასევე ინვესტორისთვის. ვფიქრობ მსოფლიო ბანკის კვლევა რეალობას ძალიან შეესაბამება და ლოგიკურიც იყო, რომ შიდა თუ გარე ბიზნესისთვის მთავარი პრობლემა პოლიტიკური არასტაბილურობა რჩება და სიტუაციის დაწყნარება სურთ“, - განმარტავს სოსო ბერიკაშვილი.

ეკონომიკის ექსპერტის ზვიად ხორგუაშვილის აცხადებს, რომ პოლიტიკური არასტაბილურობა, რაც არსებულ ვითარებაში კერძო საკუთრების უფლებების დარღვევას და გეოპოლიტიკურ არასტაბილურობას გულისხმობს, ცალსახად უარყოფითად მოქმედებს ბიზნესზე.

„ვფიქრობ, რომ მუშახელის არაკვალიფიციურობის პრობლემა სიმართლეს ნაკლებას შეესაბამება, რადგან რაც უფრო დაბალგანვითარებულია ქვეყანა მით უფრო არაკვალიფიციური მუშახელი ჰყავს და ეს ზოგადად ასეა. საერთო ჯამში კვალიფიციურ მუშახელზეც კი არ არის ჩვენს ქვეყანაში მოთხოვნა, სწორედ ამიტომ გვაქვს მაღალი უმუშევრობა. რაც შეეხება პოლიტიკურ არასტაბილურობას, ეს რა თქმა უნდა ცალსახად დიდი პრობლემაა, რადგან კერძო საკუთრების დაცულობის მხრივ საგანგაშო ვითარებაა, რაც  ერთის მხრივ გეოპოლიტიკურ არასტაბილურობის და მეორეს მხრივ სასამართლო სექტორში არსებული პრობლემების დამსახურებაა. შესაბამისად ბიზნესსაც აწუხებს ეს საკითხი, რადგან მთავრობა როდის და რას იზამ კერძო საკუთრების უფლების დარღვევის მხრივ ეს არავინ იცი. ამის ნათელი მაგალითია ანაკლიის პროექტი. ფინანსური ხელმიუწვდომლობა ცალსახად პრობლემაა ჩვენი მსგავსი ქვეყნებისთვის, რადგან ეს მაღალ საპროცენტო განაკვეთებს გულისხმობს ანუ თუ რესურსებზე ფასი მაღალია მათ ბიზნესი ნაკლები რაოდენობით მოითხოვს. საპროცენტო განაკვეთები რეგიონში აქტიურად მცირდება, თუმცა ჩვენთან პირიქით ხდება, გარდა ამისა, მის შემცირებას სებ-ის მიერ დაწესებული უამრავი რეგულაცია უშლის ხელს“, - განმარტავს ზვიად ხორგუაშვილი.

ნინო თამაზაშვილი