საგარეო ვაჭრობასთან, ინვესტიციებთან და ზოგადად მთელს ეკონომიკასთან ერთად მიმდინარე წელს ელექტროენერგიის გამომუშავებაცა და მოხმარებაც მკვეთრად შემცირდა, თუმცა შუახევჰესის თავიდან ამოქმედების მიუხედავად, დეფიციტი შენარჩუნდა.

11 თვეში ჯამურმა გენერაციამ 10.230 მლრდ კვტ/სთ შეადგინა, რაც გასული წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით 615 მლნ კვტ/სთ-ით ანუ 5.5%-ით ნაკლებია. მასში თბოსადგურების წილი თითქმის იგივეა 2.340 მლრდ კვტ/სთ 2.380 მლრდ-ის ნაცვლად. განსხვავებული ვითარებაა ჰესების ნაწილში, სადაც იანვარ-ნოემბერში, გასული წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით გამომუშავება 580 მლნ კვტ/სთ-ით 7.805 მლრდ კვტ/სთ-მდე შემცირდა ეს 6.8%-იანი ვარდნაა. განახლებული შუახევჰესის გარეშე გენერაციის ვარდნა 255 მლნ კვტ/სთ-ით მეტი იქნებოდა. რაც შეეხება ქართლის ქარის ელექტროსადგურს მისი გამომუშავება 4 მლნ კვტ/სთ-ით 83.8 მლნ კვტ/სთ-მდე გაიზარდა, თუმცა მხოლოდ ეს ერთი სადგური ენერგობალანსში ამინდ ვერ ქმნის. მისი წილი ჯამურ გენერაციაში მხოლოდ 0.82%-ს შეადგენს.

მოთხოვნის შემცირების გამო გენერაციაზე მეტად მოხმარება შემცირდა. 11 თვეში მომხმარებელზე მიწოდებულმა ელექტროენერგიამ 10.938 მლრდ კვტ/სთ შეადგინა, რაც წინა წლის იმავე პერიოდთან შედარებით 655 მლნ კვტ/სთ-ით ნაკლებია. კლება ამ შემთხვევაში 5.7%-ს შეადგენს.

შემცირებულმა მოთხოვნამ ბუნებრივად მუდმივად მზარდი იმპორტიც 1.416 მლრდ კვტ/სთ-დან 1.271 მლრდ კვტ/სთ-მდე შეამცირა, ოღონდ შარშანდელისგან განსხვავებით რუსეთის წილი იმპორტში 32%-დან 37%-მდეა გაზრდილი, ხოლო აზერბაიჯანის 68%-დან 45%-მდეა შემცირებული. დარჩენილი 18% თურქეთზე მოდის. როგორც შარშან, ასევე წელს სომხეთიდან ელექტროენერგიის იმპორტი არ განხორციელებულა.

მინიმუმადეა დაყვანილი ელექტროენერგიის ექსპორტიც - სულ რაღაც 153 მლნ კვტ/სთ. 37%-ით ნაკლები ვიდრე 2019 წელს. თუმცა ექსპორტის კლებას პანდემიამდეც ტენდენციის ხასიათი გააჩნდა.

2020 გამონაკლისია და აქამდე ელექტროენერგიის მოხმარებაცა და გამომუშავებაც მუდმივად იზდებოდა. მაგალითად თუ 2009 წელს გამომუშავებამ 8.407 მლრდ კვტ/სთ შეადგინა, 2014 წელს ის 23.3%-ით 10.370 მლრდ კვტ/სთ-მდე გაიზარდა, 2019 წელს კი კიდევ 14.3%-ით 11.857 მლრდ კვტ/სთ-მდე. ანალოგიურად მოხმარებამაც 2009 წელს 7.642 მლრდ კვტ/სთ შეადგინა, 2014 წელს 33%-ით მეტი - 10.170 მლრდ კვტ/სტ, ხოლო 2019 წელს 12.767 მლრდ კვტ/სთ. თუ 2009-2019 წლებში გენერაცია ჯამში 41%-ით გაიზარდა, იმავე პერიოდში მოხმარების ზრდამ 67%-ს მიაღწია, რის გამოც იმპორტი 6.37-ჯერ გაიზარდა, ექსპორტი კი 3-ჯერ შემცირდა. მთელი ამ პერიოდის განმავლობაში გენერაციის ახალი ობიექტები მზარდ მოთხოვნას ვერ აკმაყოფილებდა და დეფიციტი მუდმივად იზრდებოდა. პოსტკრიზისულ პერიოდში მოსალოდნელია ტენდენციის განახლება.

2021 წელს დაგეგმილია ენგურჰესის რეაბილიტაცია, რაც საქართველოში ყველაზე დიდ ელექტროსადგურს 3 თვით გააჩერებს.

საქართველოში სულ 7 დიდი მარეგულირებლიანი ჰესია, 19 სეზონური და კიდევ 71 მცირე სიმძლავრის (13 მეგავატამდე). ჰესებს 5 თბოსადგური და 1 ქარის ელექტროსადგურიც ემატება. ჯამსი 103 გენერაციის ობიექტს ვღებულობთ და ამ 103-დან ერთ ენგურჰესს 2020 წელს 25%-იანი წილი ეკავა, 2019 წელს 28%-იანი.

გიორგი ელიზბარაშვილი