მარტიდან ბოლო ერთი წლის განმავლობაში ელექტროენერგიაზე სუბსიდირებაზე მესამე პროგრამა ამოქმედდა. თუ 7 მანძილზე, 2020 წლის მარტიდან მაისის ჩათვლით და 2021 წლის ნოემბრიდან თებერვლის ჩათვლით, ბიუჯეტი ფიზკურ პირებს 200 კვტ/სთ-ის მოხმარებულ ელექტროენერგიის საფასურს სრულად უნაზღაურებდა, ახალი სქემით 300 კვტ/სთ-მდე იანვრიდან გაძვირებულ და ძველ ტარიფებს შორის სხვაობა დაიფარება.
კოვიდრეგულაციების შედეგად მიყენებული ზარალის საკომპენსაციო ერთ-ერთი პირველი ნაბიჯი გასული წლის მარტში გადაიდგა. ის მოქალაქეები, რომლებიც 200 კვტ/სთ ელექტროენერგიაზე და 200 კუბურ მეტრ ბუნებრივ გაზზე ნაკლებს მოიხმარდნენ კომუნალური გადასახადებისგან თავისუფლდებოდნენ. ზღვარის თუნდაც 1 ერთეულით გადაცილების შემთხვევაში კომპენსაცია მთლიანად უქმდებოდა, რაც ადამიანებს დაზოგვისკენ უბიძგებდა, რადგან 210 კვტ/სთ-ის დახარჯვის შემთხვევაში მას 10 კვტ/სთ-ის კი არა მთლიანად 210 კვტ/სთ-ის ღირებულების დაფარვა უწევდა. პროგრამაზე 150 მლნ ლარი გამოიყო. ზუსტად იმავე პირობებით სუბსიდირება 2020 წლის ნოემბრიდანაც დაიწყო და ოთხ თვეს გაგრძელდა, რაც ბიუჯეტს უკვე 200 მლნ ლარი დაუჯდა.
ელექტროენერგიის შემთხვევაში ოჯახზე სუბსიდირების მაქსიმალური მოცულობა თვეში 37 ლარს აღწევდა, ბუნებრივი გაზის შემთხვევაში თბილისში 92, რეგიონებში 113 ლარს, მაგრამ რადგან გაზიფიცირებულ აბონენტთა რაოდენობა გაცილებით ნაკლებია საბოლოო ჯამში ელექტროენერგია 1.2 მლნ აბონენეტს, ბუნებრივი გაზი კი 670 ათას აბონენტს დაუსუბსიდირდა.
იანვარში, როდესაც დეკემბრის ინფლაციის მაჩვენებელი გამოქვეყნდა, საქსტატის მეთოდოლოგიამ საყოველთაო გაოცება გამოიწვია, ელექტროენერგიის და ბუნებრივი აირის ფასები 30.2%-ით იყო შემცირებული. რამდენიმე დღეში სტატისტიკის დეპარტამენტს განმარტების გაკეთება მოუწია, მან აღნიშნა, რომ რადგან საფასური მოქალაქეების ჯიბიდან არ იფარებოდა, ამიტომ მისი სამომხმარებლო კალათაში შეტანა გაუმართლებელი იქნებოდა. მაშინაც კი თუ მსგავსი კალკულაცია სწორი იყო, უპასუხოდ რჩებოდა კითხვა თუ რატომ არ გამოიყენა საქსტატმა იგივე მეთოდოლოგია სუბსიდირების პირველ ეტაპზე ან ნოემბერში. სტატისტიკის დეპარტამენტიდან "კომერსანტს" განუცხადეს, რომ პირველი პერიოდი უფრო ხანმოკლე იყო, ნოემბერში კი ინფორმაცია იმის შესახებ თუ რამდენმა ადამიანმა ისარგებლა პროგრამით არ ჰქონდათ, რის გამოც სუბსიდირების ასახვა ინფლაციაში მხოლოდ დეკემბრიდან დაიწყო. ასეთმა მეთოდოლოგიამ გამოიწვია ის, რომ მარტში ელექტროენერგია და ბუნებრივი აირი ფორმალურად 51.4%-ით გაძვირდა, მაშინ როცა რეალურად ამ პერიოდში ფასები აღარ შეცვლილა.
თელასისა და ენერგოპრო-ჯორჯიას მოთხოვნის საფუძველზე სემეკმა იანვრიდან ელექტროენერგიაზე 19-24 პროცენტით გაზრდილი ტარიფები დაამტკიცა. თელასის აბონენტებისთვის 101 კვტ/სთ-მდე მოხმარებული ელექტროენერგიის საფასური 24%-ით 14.54 თეთრიდან 18.04 თეთრამდე გაიზარდა. 101-დან 301 კვტ/სთ-მდე 18.9%-ით 18.56-დან 22.05 თეთრამდე. 301 კვტ/სთ-დან ზემოთ კი 23.04-დან 26.54 თეთრამდე. ამ შემთხვევაში მატება 15%-ა, მაგრამ მას სუბსიდირება არ შეხებია. 3.5-3.5 თეთრით, 17.7, 21.7 და 26.2 თეთრამდე გაძვირდა.
იმდროინდელი პრემიერის გიორგი გახარიას განმარტებით, იმ აბონენტებს, რომლებიც თვეში 300 კვტ/სთ-მდე ელექტროენერგიას მოიხმარდნენ ტარიფებს შორის სხვაობას ბიუჯეტი დაუფინანსებდა, ასეთი კი 1.7 მლნ-დან 1.6 მლნ იყო.
1 აბონენტზე მაქსიმალური სუბსიდირების თანხა თვეში 10.5 ლარს შეადგენს. თეორიულად წლიური სუბსიდირების თანხამ შეიძლება 201.6 მლნ-ს მიაღწიოს, იმ დაშვებით თუ ყველა ზუსტად 300 კვტ/სთ-ს დახარჯავს, მაგრამ რეალობაში პროგრამაში მოხვედრილთა 75% - 1.2 მლნ აბონენტი 200 კვტ/სთ-ზე ნაკლებს მოიხმარს. არსებულ მონაცემებზე დაყრდნობით შეიძლება ითქვას, რომ ტარიფებს შორის სხვაობის დასაფინასებლად დაახლოებით 100 მლნ ლარი დაიხარჯება.
2020-2021 წლებში ელექტროენერგიისა და ბუნებრივი აირის სუბსიდირების მასშტაბურ პროგრამებზე ჯამში 450 მლნ ლარი (150+200+100) დაიხარჯება. გარდა ამისია გაზრდილი ტარიფის 50% უნაზღაურდებათ კვების პროდუქტების მწარმოებელ კომპანიებსაც. მათთვის 1 კვტ/სთ-ის ღირებულება ბევრად უფრო მეტით 11-12 თეთრით გაიზარდა. მთლიანობაში კომუნალურ გადასახადების სუბსიდირება 2 წლის განმავლობაში სახელმწიფო 500 მლნ ლარამდე დახარჯავს.
გიორგი ელიზბარაშვილი