საქართველოში ურბანული განვითარება გააქტიურდ ადა ინფრასტრუქტურა გაზრდილ მოთხოვნებს ვეღარ პასუხობს. სწრაფად იზრდება ავტომანქანების რაოდენობაც, რის საპასუხოდაც ქალაქის მთავრობა უნდა გეგმავდნეს ახალ გზებს და მეტ რესურსს დებდნეს ამ გზების მოვლა-შენახვაში. სპეციალისტების განმარტებით, ინფრასტრუქტურის განვითარების პროცესში პრობლემაა ახალი ინვესტიციების მოძიებასა და უკვე არსებულის რეაბილიტაცია-მოვლა-შენახვას შორის სწორი ბალანსის პოვნა და დაცვაა.

მნიშვნელოვანია, საშუალოვადიან პერიოდში ბიუჯეტში გათვალისწინებული იყოს მსგავსი ინფრასტრუქტურული ხარჯები და ამ ხარჯების ოდენობა თავად ინფრასტრუქტურის სიცოცხლისუნარიანობასთან მიმართებით დროთა განმავლობაში.

ISET-ის კვლევითი ინსტიტუტის დასკვნით, ოფიციალურად საქართველო იმაზე მეტ ინვესტიციას დებს ინფრასტრუქტურაში, ვიდრე, მაგალითად, ესტონეთი. ორგანიზაცია განმარტავს, რომ ინფრასტრუქტურული ინვესტიციები (რაც ახალი ინფრასტრუქტურის მშენებლობას გულისხმობს) ქვეყნის განვითარებისთვის კრიტიკული ფაქტორია. მათივე მტკიცებით, ინფრასტრუქტურაში ჩადებულ ინვესტიციებს შეიძლება სერიოზული მულტიპლიკატორული ეფექტი ჰქონდეს, რაც საქართველოს შემთხვევაში შეიძლება გადამწყვეტი იყოს ევროპასთან დაახლოების პროცესის დაჩქარებაში.

საქართველომ ამ მიმართულებით ნამდვილად დიდი გზა გამოიარა: 2003 – 2007 წწ-ში სახელმწიფო ინვესტიციები მკვეთრად, 3-დან 8%-მდე გაიზარდა და 2012 წლამდე ამ დონეზე შენარჩუნდა. შემდეგ ცოტა დაეცა, თუმცა 2017 წლიდან 6%-მდე გაიზარდა, რაც კარგი შედეგია, თუ ესტონეთს შევადარებთ. სახელმწიფო ინვესტიციები ესტონეთში 2004 წელს 4%-მდე დაეცა და მხოლოდ 2012 წელს მიაღწია 6%-ს, თუმცა 2015 წლისთვის ისევ 4%-იან ნიშნულამდე ჩამოვიდა, რაც, განვითარებულ ეკონომიკებს, სკანდინავიურ ეკონომიკებს ან თუნდაც ევროკავშირის საშუალო მაჩვენებელს თუ შევადარებთ, მაინც საკმაოდ მაღალი მაჩვენებელია. სულაც არაა გასაკვირი, რომ საქართველოში სახელმწიფო ინვესტიციებით უფრო მეტი საჯარო კაპიტალის მარაგი შეიქმნა. ესტონეთში ეს მაჩვენებელი 2004 – 2015 წწ-ში მშპ-ის 47%-დან 57%-მდე გაიზარდა და წარმატებით დაეწია შესადარის ქვეყნებს (ევროკავშირი, განვითარებული ეკონომიკები, სკანდინავიური ქვეყნები), მაშინ როდესაც საქართველოში 2000 წელს არსებული 130%-იდან დაიწყო შემცირება და მხოლოდ 2007 წელს დასტაბილურდა მშპ-ის 90%-ზე, - აღნიშნულია ISET-ის კვლევითი ინსტიტუტის ბლოგში.

ორგანიზაცია განმარტავს, რომ საქართველოსა და ესტონეთს ბევრი რამ აქვს საერთო, მათ შორის, მსგავსი სოციალური და ეკონომიკური საბჭოთა მემკვიდრეობა. ორივე ქვეყანას მცირე მოსახლეობა ჰყავს: ესტონეთს 1.3 მლნ., რომლის 46% ქვეყნის დედაქალაქში, ტალინში, ცხოვრობს, საქართველოს კი – 3.7 მლნ., რომლის ერთი მესამედი თბილისში ცხოვრობს. ორივე ქვეყანაში მშპ-ის ნახევარზე მეტს დედაქალაქი გამოიმუშავებს. მნიშვნელოვანია ისიც, რომ საქართველოსთვის რეფორმების მიმართულებით სამაგალითო ქვეყანა სწორედ ესტონეთია.

მაგალითად, 2017 წელს საქართველომ ესტონეთის უნიკალური გამოცდილება გაიმეორა და გაუნაწილებელი მოგების გადასახადი გააუქმა. თავის მხრივ, ესტონეთის ორმხრივი დახმარების კომპონენტში საქართველო პრიორიტეტული ქვეყანაა. თუმცა არსებობს სერიოზული განსხვავებებიც: ესტონეთის მშპ ერთ სულ მოსახლეზე 23,787 აშშ დოლარია, რაც ბევრად აღემატება საქართველოს მაჩვენებელს – 4,765 აშშ დოლარს (2019 წ.). ესტონეთი ნატოსა და ევროკავშირის წევრია, საქართველოსთვის კი ამ კლუბებში გაწევრიანება – მხოლოდ სამომავლო მიზანი. გარდა ამისა, კაპიტალური ინვესტიციები ესტონეთში ბევრად უფრო დაბალია, ვიდრე საქართველოში, რაზეც უკვე ვისაუბრეთ. მაინც რამდენად კარგია ინფრასტრუქტურა ესტონეთში? - პასუხი მარტივია: მიუხედავად იმისა, რომ საქართველო ბევრად მეტ კაპიტალურ ინვესტიციას დებს ამ მიმართულებით, ესტონეთში ინფრასტრუქტურა უკეთესია. ეს კიდევ ერთი ემპირიულად ცხადი განსხვავებაა ამ ორ ქვეყანას შორის. რატომაა უკეთესი? - პასუხი ამ შემთხვევაშიც მარტივია: მართვა, განსაკუთრებით მოვლა-შენახვა! ორივე ქვეყანამ ახლახან გაიარა სახელმწიფო ინვესტიციების მართვის შეფასება (PIMA). ეს არის საერთაშორისო სავალუტო ფონდის (IMF) მიერ შექმნილი ჩარჩო, რომელიც აფასებს, როგორ იმართება ინვესტიციები, ასევე, ძირითადი ინსტიტუციები, სახელმწიფო ინვესტიციების პრაქტიკა, საინფორმაციო ტექნოლოგიების სისტემა, საკანონმდებლო ჩარჩო და პერსონალის კომპეტენცია. აშკარაა, რომ საქართველო შედარებით მოიკოჭლებს დაგეგმარების, დაბიუჯეტებისა და მოვლა-შენახვის მიმართულებით. საქართველოს ეროვნული და დარგობრივი ინფრასტრუქტურის გეგმებმა დაბალი ქულა მიიღო როგორც ინსტიტუციური მოწყობის, ისე ეფექტიანობის ინდიკატორებით. მიზეზი ისაა, რომ საქართველოს დარგობრივი სტრატეგიები მხოლოდ ახალ წამოწყებებს მოიცავს და სახელმწიფო ინვესტიციების მიზნები ‘არაა თანხვედრაში ეფექტური ინვესტიციების პრინციპთან’. გარდა ამისა, რეფორმების თვალსაზრისით, პრიორიტეტული მიმართულებებია პროექტების შერჩევა, შეფასება და განხორციელება, - განმარტავს ISET-ის კვლევითი ინსტიტუტი.

report.ge