საპენსიო თანხების არცერთ სახელმწიფო კომპანიის ბონდებში ინვესტირება ამ ეტაპზე არ იგეგმება. როგორც საპენსიო სააგენტოს უფროსი საინვესტიციო ოფიცერი გიორგი მელიქიძე აცხადებს ამჟამად, არსებული გადმოსახედიდან საქართველოს ელექტროსისტემაში, საქართველოს რკინიგზაში თუ სხვა სახელმწიფო კომპანიებში ინვესტირება არ ღირს, რადგან არ აქვთ საკმარისი ხარისხი.
„მიჭირს პროგნოზი, თუ როდის მიაღწევენ კომპანიები იმ ნიშნულს, რომ ღირდეს მათში ინვესტირება, თუმცა, ამ ეტაპზე ჩვენი ამოცანაა დაველაპარაკოთ ბიზნესს ინტენსიურად“, - აცხადებს გიორგი მელიქიძე.
ფინანსისტი და საპენსიო სააგენტოს ყოფილი ხელმძღვანელი ლევან სურგულაძე „კომერსანტთან“ განმარტავს, რომ სახელმწიფო კომპანიების და თვითონ სახელმწიფოს მიერ გამოშვებულ ევროობლიგაციებს, დიდი მოთხოვნით, უცხოური ინსტიტუციური და კერძო ინვესტორები იძენენ, ამიტომ მისი თქმით, მელიქიძის დასკვნა ზედაპირულია.
„ნამდვილად არ ვიქნებოდი ასეთი კატეგორიული და ვფიქრობ, ამგვარი დასკვნა, როგორც მინიმუმ, ზედაპირულია. სახელმწიფო კომპანიების და თვითონ სახელმწიფოს მიერ გამოშვებულ ევროობლიგაციებს, დიდი მოთხოვნით, უცხოური ინსტიტუციური და კერძო ინვესტორები იძენენ. დღეს, მაგალითად, სს საქართველოს რკინიგზის ევრობონდები პრემიუმზე 106.79-ზე ივაჭრება. გაუგებარია, რა „საკმარის ხარისხზეა“ საუბარი ან/და გააჩნიათ თუ არა ასეთი ხარისხის რაოდენობრივი საზომები (საინვესტიციო პოლიტიკის დოკუმენტში მსგავსი არაფერია)? იმავდროულად, საპენსიო ფონდის მონაწილეთა საუკეთესო ინტერესებიდან გამომდინარე, აუცილებელია ფონდის სახსრების დივერსიფიცირებული განთავსება. უკვე თითქმის 2 წელია, ფონდი სრულად საბანკო სადეპოზიტო ინსტრუმენტებშია განთავსებული და თანაც სრულად ლარში“, - აღნიშნავს ლევან სურგულაძე.
მიუხედავად იმისა, რომ სახელმწიფო საწარმოები ყოველწლიურად მნიშვნელოვანი მოცულობის ზარალს განიცდიან, მათ შორის 2019 წელს მათი ჯამური ზარალი - 55 მილიონი ლარი, 2018 წელს კი, 713 მილიონი ლარი იყო, ლევან სურგულაძე თვლის, რომ ეს ჯერ კიდევ არ ნიშნავს, რომ მათ მიერ გამოშვებულ ობლიგაციებში ინვესტირება მიზანშეწონილი არ არის.
„მართალია, სახელმწიფო კომპანიებმა ბოლო წლებში ფინანსურ ანგარიშგებებში წაგება აჩვენეს, მაგრამ ეს ჯერ კიდევ არ ნიშნავს, რომ მათ მიერ გამოშვებულ ობლიგაციებში ინვესტირება მიზანშეწონილი არ არის. აუცილებელია ჩატარდეს ნაჩვენები ზარალიანობის გამომწვევი მიზეზების სიღრმისეული ანალიზი. ზოგიერთ შემთხვევაში წაგება წმინდა ბუღალტრული ხასიათის არის და გამოწვეულია, მაგალითად, საწარმოს აქტივების ბუღალტრული ჩამოფასებით. მიზეზი ასევე შეიძლება იყოს ლარის კურსის შემცირებაც. თუ საწარმოს მნიშვნელოვანი ვალდებულებები სხვა მყარ ვალუტაში აქვს ხოლო მისი საანგარიშგებო ვალუტა ლარია, მაშინ ნაჩვენები ზარალიანობა ლარის სისუსტეს შეიძლება უკავშირდებოდეს.
აღსანიშნავია, რომ ობლიგაციებში ინვესტირებული თანხის და სარგებლის გასტუმრება ემიტენტი კომპანიის უპირატესი ვალდებულებაა, ამავე კომპანიის მეწილეების წინაშე ვალდებულებებთან შედარებით. შესაბამისად, უნდა შევხედოთ არა მხოლოდ მოგება/ზარალის (მითუმეტეს, ბუღალტრულის) ანგარიშგებას, არამედ, რამდენად პროგნოზირებადი და ჯანმრთელია კომპანიის მომავალი ფულადი ნაკადები და საბალანსე უწყისი. სხვა ანგარიშგასაწევი ფაქტორებიც არის. მაგალითად, სს საქართველოს რკინიგზა არის ექსკლუზიური გადამზიდავი ჩვენს სტრატეგიული მნიშვნელობის დერეფანში. ასევე, მაგალითად, კომუნალური (წყალი, გაზი, ელექტროენერგია) მომსახურების მიმწოდებელი კომპანიების ფულადი შემოსავლებიც საკმაოდ სტაბილური და კარგად პროგნოზირებადია. ვთვლი, რომ ასეთი კომპანიების სავალო ინსტრუმენტებში (ობლიგაციებში), პროფესიონალების მიერ ჩატარებული შესწავლის და სიღრმისეული ანალიზის საფუძველზე, ინვესტირება დივერსიფიცირების პრონციპების სრული დაცვით, შესაძლებელი და სასურველია“, - ამბობს ლევან სურგულაძე.
აღსანიშნავია, რომ 2021 წლის 5 მაისის მდგომარეობით საპენსიო აქტივების მოცულობამ 1.420 მილიარდ ლარს მიაღწია, საიდანაც დარიცხული სარგებელი 148.8 მილიონი ლარია. საპენსიო აქტივები განთავსებულია ქართულ კომერციულ ბანკებში და ერიცხება ეფექტური წლიური სარგებელი 11%. საპენსიო აქტივების 62% განთავსებულია სადეპოზიტო სერტიფიკატებში და ვადიან დეპოზიტებში, ხოლო 38% სარგებლიან მიმდინარე ანგარიშებზე. საპენსიო აქტივები დღეისათვის ლარშია ინვესტირებული.
ნინო თამაზაშვილი