„შავ სიაში“ ნახევარ მილიონზე მეტი ადამიანია. ეროვნული ბანკის ინფორმაციით, 2022 წლის ოქტომბერში შავ სიაში 574 715 მსესხებელი იყო. ვადაგადაცილებული სესხების მოცულობა კი სამ წელიწადში გაორმაგდა, თუ 2019 წელს 2,553,781,747 ლარის ვადაგადაცილებული სესხი იყო, 2020 წელს 3,088,094,794 ლარი გახდა, 2021 წელს 3,622,861,901 ლარი, ხოლო მიმდინარე წელს 4,359,105,450 ლარამდე გაიზარდა.
რა იწვევს ნახევარ მილიონზე მეტი გადახდისუუნარო ზრდასრული ადამიანის არსებობას ქვეყანაში, მაშინ როდესაც ორნიშნა ეკონომიკური ზრდა გვაქვს, ამ კითხვით „კომერსანტი“ საფინანსო-საბიუჯეტი კომიტეტის წევრებს, ეროვნულ ბანკს და ექსპერტებს დაუკავშირდა.
საფინანსო-საბიუჯეტი კომიტეტის წევრების უმრავლესობამ ჩვენს ზარებს და ტექსტურ შეტყობინებებს არ უპასუხა. კომიტეტის თავმჯდომარის პირველმა მოადგილემ პაატა კვიჟინაძემ „კომერსანტს“ უთხრა, რომ არსებული თემის შესახებ ინფორმაცია არ გააჩნია და ვერც დეტალურად გაეცნობა, რადგან შეხვედრები აქვს.
„არ ვიცი, ვერ გავაკეთებ კომენტარს, რადგან არ მაქვს მასეთი ინფორმაცია“, — თქვა პაატა კვიჟინაძემ.
კომიტეტის წევრებმა რიმა ბერიძემ და ბექა ლილუაშვილმა მოგვიანებით დაკავშირება გვთხოვეს, თუმცა კომენტარისთვის ვერც შემდეგ მოიცალეს.
საფინანსო-საბიუჯეტი კომიტეტის თავჯდომარის მოადგილე რომან გოცირიძემ კი „კომერსანტთან“ აღნიშნა, რომ რეალურმა შემოსავლებმა ინფლაციის გამო იკლო, ვინაიდან 2 წლის განმავლობაში ინფლაცია არის 25%, მაშინ როდესაც შემოსავლები ინფლაციის ტოლფასად არ გაზრდილა.
„ამის მიზეზი ბევრია, სათავე პანდემიიდან მოდის და შემდეგ უკვე ის პროცესები, რაც საფინანსო სექტორში წარიმართა. ფიქრობდნენ, აკვიატებული ლარიზაცია უშველიდა ამ პრობლემას და თუ ლარში უფრო მეტი სესხი იქნებოდა, ვიდრე დოლარში, ამით მეტად გადახდისუნარიანი გახდებოდა ჩვენი მოსახლეობა, მაგრამ სინამდვილეში მოსახლეობის გადახდისუნარიანობა დამოკიდებულია შემოსავლებზე და არა სესხის აღების ფორმაზე.
რეალურმა შემოსავლებმა ინფლაციის გამო იკლო, ვინაიდან 2 წლის განმავლობაში ინფლაცია არის 25%, მაშინ როდესაც შემოსავლები ინფლაციის ტოლფასად არ გაზრდილა. ბუნებრივია, რომ ამან გამოიწვია უიმედო სესხების ზრდა, რაც ვადაგადაცილებულზე უარესია, თუ ობიექტურად მივუდგებით ამ სესხების კლასიფიკაციას, შესაძლოა, კიდევ უფრო ცუდი სურათი მივიღოთ. ეს არ შეუქმნის პრობლემას საბანკო სფეროს, მთავარი პრობლემაა, რომ ეს ფაქტი ქვეყანაში ზომავს სიღარიბეს და როცა მოსახლეობის დიდი ნაწილი გადახდისუუნაროა, ნიშნავს, რომ მძიმე სოციალური მდგომარეობაა. ამას მოსდევს უკვე სულ სხვა სახის პრობლემები, იგივე დასაკუთრებული ქონების გაყიდვა, ადამიანები კარგავენ ბინას, სხვადასხვა აქტივებს, რომლებიც გირაოშია ჩადებული, რასაც უკვე მოსდევს ოჯახების გაღარიბება და სოციალურად ეს არის მძიმე, თუმცა მოსახლეობის დეფოლტზე საუბარი არარეალურია“, — აღნიშნა რომან გოცირიძემ.
„საზოგადოება და ბანკების“ ხელმძღვანელი გიორგი კეპულაძე „კომერსანტთან“ ამბობს, რომ ე.წ. შავ სიაში მოხვედრილ ადამიანთა რაოდენობა, რომ შემცირდეს, ქვეყანა ეკონომიკურად უნდა გაიზარდოს.
„ვადაგადაცილებული სესხების რაოდენობის ზრდა მოსალოდნელი იყო პანდემიიდან გამომდინარე, მაგრამ ეს საგანგაშო მაჩვენებელი არ არის. მაგალითად საბანკო სექტორში ტენდენცია უფრო შემცირებისკენ მოდის, თუმცა ზოგადად საფინანსო სექტორში ის ისევ მაღალია და ამას დრო დასჭირდება. მიუხედავად იმისა, რომ ეკონომიკური ზრდის ნიშნები არის, პრობლემად რჩება ის, რომ ინფლაცია მაღალია და შინამეურნეობის ხარჯები გაზრდილია. იმისათვის რომ ე.წ. შავ სიაში მოხვედრილ ადამიანთა რაოდენობა შემცირდეს, ქვეყანა უნდა გაიზარდოს ეკონომიკურად. რაც შეეხება ორნიშნა ეკონომიკურ ზრდას, ეს ერთჯერადი ფაქტორებით არის გამოწვეული და ძირითადად მიგრანტების ეფექტია, სამწუხაროდ ამ ზრდას ორნიშნა ინფლაცია ერთვის. სამწუხაროდ, მოქალაქეები უფრო გრძნობენ ფასების ზრდას, ვიდრე ეკონომიკური ზრდის სიკეთეებს, ამას სჭირდება გარკვეული დრო“, — აღნიშნა გიორგი კეპულაძემ.
საბანკო ექსპერტი ლია ელიავა „კომერსანტთან“ ამბობს, რომ ე.წ შავ სიაში ადამიანების რაოდენობის ზრდის მთავარი მიზეზი ინფლაციაა, სიაში კი ძირითადად შეჭირვებული ადამიანები ხვდებიან, რომლებმაც მცირე მოცულობის სესხებიც კი ვერ დაფარეს. მისი თქმით, ქვეყნის ეკონომიკა არათუ ორნიშნაა, არამედ უკან-უკან მიდის.
„თანხის მოცულობაზე მეტად, საგანგაშო იმ ადამიანების რაოდენობაა, რომლებიც ამ სიაში მოხვდნენ, რადგან აქ არის შეჭირვებული ადამიანები, რომლებმაც ვერ გადაიხადეს მცირე მოცულობის სესხები. მიუხედავად საქსტატის ინფორმაციისა, რომ ეკონომიკური ზრდა გვაქვს, ე.წ შავ სიაში ადამიანების რაოდენობის წლიდან წლამდე გაუარესების მთავარი მიზეზი არის ინფლაცია, რომელსაც ეროვნული ბანკი ვერ ერევა. მეორე მიზეზია, რომ მოსახლეობის შემოსავლები ვერ იზრდება, მესამე რეფინანსირების განაკვეთის ზრდა, რომლითაც სებ-ი ინფლაციის მოთოკვას ცდილობს, თუმცა მოსახლეობის გაღარიბების ხარჯზე, რადგან სესხები ამაზეა მიბმული და ხალხის ხარჯი იზრდება. მეოთხე მნიშვნელოვანი ფაქტორია ინფლაციური მოლოდინი ბიზნესის მხრიდან, რაც ზრდის მათი მხრიდან ფასებს და ასევე მოსახლეობის მხრიდან ინფლაციის მოლოდინი, რის გამოც ისინი ცდილობენ ხელმომჭირნედ ხარჯონ, რაც აქვთ. ყველაფერი ეს ნეგატიურად მოქმედებს, ანუ მოსახლეობა ან ვერ იხდის სესხს, ან არ იხდის, რადგან ეშინია, რომ საერთოდ ულუკმაპუროდ დარჩება. ეს ნიშნავს, რომ ქვეყნის ეკონომიკა არათუ ორნიშნაა, არამედ უკან-უკან მიდის“, — ამბობს ლია ელიავა.
„კომერსანტი“ აგრძელებს თემაზე მუშაობას. მედიაჰოლდინგმა კითხვებით ეროვნულ ბანკს და სფეროს სხვა სპეციალისტებსაც მიმართა, მათ პასუხებს მიღებისთანავე შემოგთავაზებთ.
შავი სია 
