რუსეთის შეჭრამ უკრაინაში, ევროპაში ათწლეულების მანძილზე არსებული სიმშვიდე შეარყია და მთელი რიგი ძვრები გამოიწვია, მათ შორის ფასის აქვეყნებს.

შავი ზღვის მიმდებარე ტერიტორია, რომელიც უკრაინას და რუსეთს მოიცავს და ნაყოფიერი ნიადაგისა და მარცვლეულის წარმოების მაღალი მაჩვენებლის „მსოფლიო პურის კალათად“ მოიაზრება, გლობალურად ხორბლის  ექსპორტის თითქმის 30% -ს  შეადგენენ და ზოგიერთი  ქვეყანა, განსაკუთრებით  კი ახლო აღმოსავლეთსა და ჩრდილო აფრიკაში მდებარე ქვეყნები დიდწილად რეგიონის ხორბალზეა დამოკიდებული.

24 თებერვალს, როდესაც რუსეთი უკრაინაში შეიჭრა, მარცვლეულის ექსპორტი ფაქტობრივად შეწყდა, ხოლო ხორბლის  ფასი გაიზარდა.  შავი ზღვის გავლით მიწოდების ჯაჭვის განსაახლებლად კი უკრაინას ხუთ თვეზე მეტი დასჭირდა, რამაც ხორბლის მიწოდების სხვა ფაქტორებთან ერთად პროგნოზი მნიშვნელოვნად გააუმჯობესა, თუმცა ხორბლის მიწოდება  და სასურსათო უსაფრთხოება კვლავ საფრთხის ქვეშაა.

როდესაც თებერვალში რუსეთი უკრაინაში შეიჭრა ბევრი კითხვისნიშანი გაჩნდა, მაგალითად  როგორ ან  როდის შეძლებდა უკრაინა მარცვლეულის გადაზიდვას? რა ბედი ეწეოდა მოსავალს იმ შემთხვევაში თუ ფერმერები თავიანთ  მიწას ვერ მოუვლიდნენ და შეძლებდა თუ  არა რუსეთი მარცვლეულის შენარჩუნებას?

ამ მიზეზების გამო ხორბალზე მარტში ფასებმა აიწია, მაისის შუა რიცხვებიდან კი პიკს მიაღწია, ამის შემდეგ დაიწყო ვარდნა. გამომდინარე იქიდან, რომ ომი კვლავ აქტიურ ფაზაში იყო, უკრაინა ჯერ კიდევ ვერ ახერხებდა პორტებიდან მარცვლეულის გატანას. ტეხასის A&M უნივერსიტეტის მარცვლეულის ბაზრის ეკონომისტმა ჯ. მარკ უელჩმა თქვა, რომ იმ დროისთვის გლობალური სურათი უფრო ნათელი გახდა, რადგან ივნისსა და ივლისში ჩრდილოეთ ნახევარსფეროს ქვეყნებმა ზამთრის ხორბლის მოსავლის აღება დაიწყეს, რამაც შეშფოთება შეამსუბუქა, გარდა ამისა უკრაინამ მარცვლეულის ექსპორტი სახმელეთო გზით შეძლო.

22 ივლისს გაეროს  შუამავლობით თურქეთთან, უკრაინასთან და რუსეთთან, დაიდო შეთანხმება, რომელიც  შავი ზღვის  გავლით უკრაინის ექსპორტის აღდგენას გულისხმობდა, რის შედეგადაც ხორბლის ფასი ომამდელ  ნიშნულამდე დააბრუნა. 1  აგვისტოს შავი  ზღვის გავლით უკრაინული მარცვლეულის პირველი გემი ოდესის პორტიდან დაიძრა.

მოსალოდნელია, რომ  უკრაინის მარცვლეულის ექსპორტი წელს შემცირდება, თუმცა 2022 წლის მოსავლის დიდი ნაწილი უკრაინელი ფერმერების  შრომისუნარიანობის გამო დაიზოგება, აღნიშნა უელჩმა, მისივე თქმით უკრაინიდან მარცვლეულის ექსპორტი როგორც წესი გლობალური ექსპორტის 12%  -ს  შეადგენს, რაც 2021  წელს პროგნოზირებულის 2/3.

თუმცა უელჩი აღნიშნავს, რომ ამ  დეფიციტის  ანაზღაურება  შესაძლებელია სხვა, მაგალითად  კანადური მარცვლეულით. აშშ და კანადა, რომლებსაც 2021 წელს გვალვის გამო ხორბლის ცუდი მოსავალი ჰქონდათ წელს უკეთესი აქვს.

ამიტომ უელჩი ვარაუდობს, რომ ამ დეფიციტის ჩანაცვლება კანადური კულტურებით მოხდება. თუმცა მისივე თქმით კანადის ჭარბი მოსავალი არ ნიშნავს  იმას, რომ მისი  ტრანსპორტირება უკრაინაზე დამოკიდებულ ბაზრებზე მარტივი იქნება. მაგალითად იემენში ან ლიბანში ხორბლის ტრანსპორტირება სავარაუდოდ ბევრად უფრო ძვირი და ლოგისტიკურად რთული იქნება.

მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენ გადავიტანთ მარცვლეულს, თუ თქვენ ხართ ქვეყანა, რომელსაც აქვს შეზღუდული რესურსები ან დაბალი შემოსავლები,შეიძლება სასურსათო დაუცველობა შეექმნათ, - განმარტა უელჩმა.

მიუხედავად იმისა, რომ ოდესის პორტის გახსნა მნიშვნელოვანი წინგადადგმული ნაბიჯია, დღის წესრიგში ბევრი გაურკვევლობა და ცვალებადობა რჩება, მათ შორის ხორბლის მიწოდების საკითხები.