ევროსაბჭოს სამიტმა მიიღო გადაწყვეტილება ბელარუსული ავიაკომპანიებისთვის ევროკავშირის საჰაერო სივრცის დახურვის თაობაზე. ამ დღეებში ეს საკითხი ევროკავშირის საბჭოს განხილვის საგანი გახდება, რის შემდეგაც სანქციები ძალაში შევა.
რამდენიმე ქვეყანა ევროკავშირის კონსოლიდირებულ გადაწყვეტილებას არ დაელოდა და შეზღუდვები ინდივიდუალურად მიიღო. მათ შორისაა ბალტიის ქვეყნები და ჰოლანდია. ბელარუსთან ავიამიმოსვლის შეწყვეტის საკითხს უკრაინაც განიხილავს.
სანქციებს შორის არა მხოლოდ ბელარუსთან ავიამიმოსვლის შეწყვეტა, არამედ ბელარუსის საჰაერო სივრცის ტრანზიტისთვის გამოყენების აკრძალვაც იქნება.
ეს დარტყმა პირველ რიგში სახელმწიფო კომპანია „ბელაერონავიგაცია“-ს დააზარალებს. პანდემიამდე მისი დისპეჩერები წელიწადში 300 000 რეისს ემსახურებოდნენ და ეს მაჩვენებელი სწრაფად იზრდებოდა - განსაკუთრებით აღმოსავლეთ უკრაინაში მალაიზიური „ბოინგ“-ის ჩამოგდების შემდეგ.
კომპანია თანამშრომლობს 100 ქვეყნის 980 ავიაგადამზიდავთან, 300 000 რეისს შორის 83% ტრანზიტულია, როდესაც თვითმფრინავი ბელარუსის საჰაერო სივრცეს იყენებს. პირველ ადგილზე რუსული კომპანიები არიან და 30% მათზე მოდის.
ახლო აღმოსავლეთიდან აშშ-ში და ევროპიდან ჩინეთში სატვირთო ფრენების დიდი ნაწილი ასევე ბელარუსის გავლით ხორციელდება. „ბელავიანავიგაციას“ შემოსავალი ბოლო წლებში 60-70 მლნ. დოლარს შეადგენდა, ხოლო ავიასექტორზე ბელარუსის მშპ-ს 3% მოდიოდა.
დღეს ეს ყველაფერი დარტყმის ქვეშაა.
ქვეყნის საავიაციო დარგი პანდემიის დროს იზრდებოდა, რადგანაც ბელარუსს არანაირი შეზღუდვები არ შემოუღია და 2020 წელს ავიაკომპანია „ბელავია’ ევროპაში ჩვეულებრივ რეჟიმში დაფრინავდა.
თუ ევროკავშირი „ბელავიას“ სანქციებს დაუწესებს და მას უკრაინაც შეუერთდება, ავიაკომპანიისთვის ეს სერიოზული დარტყმა იქნება. გადამზიდავს სხვა მიმართულებებზე, მაგალითად, რუსეთზე სრულად გადართვა გაუჭირდება, თანაც რუსეთი რეისების რაოდენობის კუთხით ევროკავშირს ვერ ჩაანაცვლებს.
პანდემიის გამო მინსკის აეროპორტი აღმოსავლეთ ევროპაში ერთ-ერთი უმსხვილესი ჰაბი გახდა. განსაკუთრებით პოპულარულია ისეთი მიმართულებები, როგორც კიევი, სტამბოლი, ამსტერდამი, პარიზი და ვარშავა. რეისების 70%-ს სწორედ „ბელავია“ ასრულებდა, 20% რუსულ გადამზიდავებზე, ხოლო 10% - ევროპულებზე მოდიოდა.
შესაბამისად, საჰაერო სივრცის დახურვა „ბელავიანავიგაციას“, ხოლო უშუალოდ ფრენების აკრძალვა „ბელავიას“ აზარალებს.
ცალკე თემაა შესაძლო სამართლებრივი დავა ირლანდიურ Ryanair-თან, რომლის თვითმფრინავიც ბელარუსულმა გამანადგურებელმა მინსკში იძულებით დასვეს, ან ლიტვასთან, სადაც მიფრინავდა ავიალაინერი ათენიდან.
იმის მიუხედავად, რომ ამ ინციდენტის პოლიტიკური განზრახვა პატარა ბავშვისთვისაც კი ნათელია, იურიდიულად ამის დამტკიცება მარტივი არ იქნება. ბელარუსულმა მხარემ ყველაფერი პროცედურების თანახმად გააკეთა, თვითმფრინავი გააჩერეს თითქოს ბორტზე ჩადებული ბომბის გამო და არა ჟურნალისტის დაკავებისთვის.
საერთაშორისო ავიაციის მთავარი მარეგულირებელი დოკუმენტის, ჩიკაგოს კონვენციის თანახმად, ერთი შეტყობინებაც კი შესაძლო ტერაქტის თაობაზე, საკმარისია თვითმფრინავის იძულებითი არაგეგმიური დაშვებისთვის.
ამიტომაც რეისის მგზავრებს კომპენსაციის მოთხოვნის იურიდიული საფუძველი არ გააჩნიათ, ფორმალური ოფიციალური მინსკი მათ უსაფრთხოებაზე ზრუნავდა. იგივე Ryanair-ის შესაძლო პრეტენზიებსაც ეხება, იურიდიულად იმის დამტკიცება, რომ მთელი ამ ოპერაციის მიზანი ოპოზიციონერი ჟურნალისტის დაკავება იყო, ფაქტიურად შეუძლებელია.
rbc.ru
თენგიზ აბლოთია
ბელარუსი
