„ბოლო პერიოდში არაერთხელ წავიკითხე მოსაზრება, რომ ეკონომიკის წახალისების „წამალი“ საბანკო სექტორში უცხოურ ვალუტაში სარეზერვო მოთხოვნების შემცირება ან საერთოდ, განულებაა. პირდაპირ ვიტყვი, რომ ეს მეთოდი არ გამოდგება“, - განაცხადა საქართველოს ეროვნული ბანკის პრეზიდენტმა კობა გვენეტაძემ და იქვე განმარტა, რომ იმ შემთხვევაში თუ ბანკებისთვის ეს მოთხოვნა შემცირდება, ქვეყანაში დოლარიზაციის მაჩვენებლის ზრდა არის მოსალოდნელი, რაც თავის მხრივ გრძელვადიან პერსპექტივაში მაღალ დოლარიზაციასთან დაკავშირებულ რისკებს ზრდის.
არსებული კრიზისის ფონზე, ეროვნულ ბანკს სარეზერვო მოთხოვნის შემცირებისკენ ექსპერტების ნაწილი მოუწოდებს, რადგანაც ასეთ შემთხვევაში ბანკებს გაუჩნდებათ დამატებითი ფინანსური რესურსი, იმისათვის რომ ქვეყნის ეკონომიკის დაკრედიტება გაზარდონ.
„გალტ ენდ თაგარტის“ კვლევების დეპარტამენტის უფროსი ევა ბოჭორიშვილი „კომერსანტთან“ საუბრისას ამბობს, რომ ინსტიტუტის მიერ ჩატარებული კვლევის მიხედვით, ბაზარზე დოლარის ლიკვიდობა და მიწოდება რომ გაიზარდოს, ერთ-ერთი საშუალება, უცხოურ ვალუტაში არსებული რეზერვების შემცირება და ეკონომიკისთვის დოლარის გამოათავისუფლებაა.
„იმისთვის, რომ ბაზარზე დოლარის ლიკვიდობა და მიწოდება გაიზარდოს, ერთ-ერთი ჩვენი ხედვა არის, რომ რეზერვები რაც უცხოურ ვალუტაში აქვს სებ-ს მოზიდული, კიდევ უფრო შეამციროს და ეკონომიკისთვის დოლარი გამოათავისუფლოს. გარდა ამისა, ის ფაქტი რომ მარტში დეპოზიტები დოლარში გადავიდა, ნიშნავს რომ ლარის რესურსი ეკონომიკაში აღარ არის, რაც ძალიან ცუდი ფაქტორია. გარდა ამისა, ბანკების მიმდინარე ანგარიშებზე ლარის დეპოზიტები გაძვირდა, ანუ ნაკლები ლარი არის ეკონომიკაში და პროცენტები გაიზარდა, შესაბამისად სესხების გაძვირდება, ასეთ პირობებში კი ეკონომიკას დახმარება სჭირდება. მთელ მსოფლიოში ცენტრალური ბანკები ცდილობენ ბაზარს ლიკვიდობა მიაწოდონ, რომ საპროცენტო განაკვეთები არ გაიზარდოს და შინამეურნეობებმა და კომპანიებმა ეს სესხები შეღავათიან პირობებში აიღონ, რათა ეკონომიკაზე დამატებითი ზეწოლა არ მოხდეს, ამიტომ ვფიქრობთ რომ სებ-მა ბაზარს ლიკვიდობა უნდა მიაწოდოს. აქ არის ერთი ფაქტორი, რომ ლარის გაუფასურების ეშინიათ, მაგრამ ერთი მხრივ ეროვნულმა ბანკმა ლიკვიდობა უნდა მიაწოდოს და მეორე მხრივ რეზერვების ნორმა შეამციროს, რომ ლარზე დიდი ზეწოლა არ მოხდეს“, - განმარტავს ევა ბოჭორიშვილი.
ეკონომიკის ექსპერტი და ანალიტიკოსი ნიკა შენგელია ამბობს, რომ მაშინ როდესაც ეკონომიკაში მეტი ფულის ჩაშვებაა საჭირო, რომელმაც მეტი სამუშაო ადგილის და პროდუქციის შექმნა უნდა გამოიწვიოს, მას ეროვნული ბანკის ფულად-საკრედიტო პოლიტიკა ვერ აკმაყოფილებს.
„რეზერვები შეამცირეს, მაგრამ თუ მინიმალური რეზერვების შემცირება კიდევ მოხდება ეს კარგია და იმას ნიშნავს, რომ უფრო მეტი თანხა გამოთავისუფლდება ბიზნესისთვის და მათთვის თუ ვინმე სესხის აღებას მოინდომებს, თუმცა არა მგონია ასეთ მაღალ საპროცენტო განაკვეთში სესხების აღების ბუმი იყოს. მაშინ როდესაც ეკონომიკაში საჭიროა მეტი ფულის ჩაშვება, რომელმაც უნდა გამოიწვიოს მეტი სამუშაო ადგილის და პროდუქციის შექმნა, მას ეროვნული ბანკის ფულად-საკრედიტო პოლიტიკა ვერ აკმაყოფილებს. ერთადერთი ფუნქცია, რაც ეროვნულ ბანკს აქვს ეს ფასების სტაბილურობაა, რომელსაც ვერ აღწევს“, - განმარტავს ნიკა შენგელია.
„ახალგაზრდა ფინანსისტთა და ბიზნესმენთა ასოციაცია – აფბას“ ვიცე-პრეზიდენტი პაატა ბაირახტარი სოციალურ ქსელში ეროვნული ბანკის პრეზიდენტის განცხადებას ეხმაურება და აღნიშნავს, რომ მნიშვნელოვანია მოხდეს რეზერვების შემცირება, რათა ის რესურსი რომელიც გვაქვს და დაბლოკილია ჩავუშვათ ეკონომიკაში და დავაკმაყოფილოთ დოლარზე მოთხოვნა.
„როდესაც უცხოური ვალუტის შემოდინება მნიშვნელოვნად იზღუდება ეკონომიკაში და ადგილობრივი ვალუტის უნდობლობა დეპოზიტების დოლარიზაციას ზრდის, მნიშვნელოვანია მოხდეს იმ ბუფერების გამოყენება, რომელიც სისტემამ წლების განმავლობაში დააგროვა. მნიშვნელოვანია მოხდეს რეზერვების შემცირება, რათა ის რესურსი რომელიც გვაქვს და დაბლოკილია ჩავუშვათ ეკონომიკაში და დავაკმაყოფილოთ დოლარზე მოთხოვნა. ეს გამოიწვევს დოლარის რესურსის ზრდას ეკონომიკაში (საბანკო სექტორის მულტიპლიკატორის ეფექტით) და გაანეიტრალებს გაუფასურების მოლოდინებს, რაც უკვე გრძელვადიანი პერიოდის მდგრადობისთვის არის მნიშნვნელოვანი. კურსთან თამაშის დრო არ გვაქვს, რადგან ჩვენნაირ ეკონომიკაში გაცვლითი კურსის მიერ შოკების შეწოვის უნარი შეზღუდულია“, - აღნიშნავს პაატა ბაირახტარი.
შეგახსენებთ, რომ დღეისათვის კომერციული ბანკებისთვის უცხოურ ვალუტაში ერთ წლამდე ვადით მოზიდულ სახსრებზე სარეზერვო მოთხოვნა 25%-ს შეადგენს.
ნინო თამაზაშვილი