საქართველოს საერთაშორისო რეზერვები ისტორიულ მაქსიმუმზეა. ეროვნული ბანკის მონაცემებით, 2021 წლის ბოლოს ქვეყანა 4.3 მილიარდი დოლარის სარეზერვო აქტივებს ფლობდა, საიდანაც 3.78 მლრდ უცხოური ვალუტის რეზერვებია, მათ შორის, 2.5 მლრდ ფასიან ქაღალდებში დევს, 486.6 მლნ კი სესხების სპეციალური უფლებები იგივე SDR -ებია. რეზერვები წლიურად 9.2%-ით გაიზარდა, ხოლო დეკემბერში წინა თვესთან შედარებით რეზერვებმა 8.7%-ით მოიმატა (+343.7 მლნ აშშ დოლარი). ისტორიულ მაქსიმუმს რეზერვებმა ბოლოს 2021 წლის მაისში მიაღწია – 4.153,5 მლნ დოლარი.
გასულ წელს ეროვნული ბანკი აქტიური იყო სავალუტო აუქციონებზეც. წლის განმალობაში სებ-მა ბაზარს 332.9 მლნ დოლარი მიაწოდა. ბოლო ინტერვენცია სექტემბრის ბოლოს განხორციელდა. 2020 წელს სავალუტო აუქციონების გზით სებ-მა $873 მილიონზე მეტი გაყიდა. სულ პანდემიის დაწყებიდან ეროვნული ბანკის სავალუტო ინტერვენციებმა 1.2 მილიარდ დოლარს გადააჭარბა.
აღსანიშნავია, რომ 2020-2021 წლების ბიუჯეტის მაღალი დეფიციტის ძირითადი ნაწილის დაფინანსება საერთაშორისო დონორი ორგანიზაციებიდან მობილიზებული დამატებითი ფინანსური რესურსებით ხდება, რაც საერთაშორისო რეზერვების ზრდასაც გულისხმობს.
2021 წლის ნოემბერში, როდესაც რეზერვების კლება დაფიქსირდა, თიბისი კაპიტალის მთავარი ეკონომისტი ოთარ ნადარაია აღნიშნავდა, რომ მიუხედავად იმისა, რომ ლარზე მოთხოვნა გაზრდილია, წმინდა სავალუტო შემოდინებების შეფასება ძლიერია და სებ-ს სავალუტო ბაზარზე ვალუტა არ გაუყიდია, ეროვნული ბანკის რეზერვები მაინც შემცირდა. ეს, სავარაუდოდ, მთავრობისა და სახელმწიფო კომპანიების მიერ ვალუტის კონვერტაციებს უკავშირდება.
თუმცა დეკემბრის თვეში ვითარება შეიცვალა და სავალუტო რეზერვებმა ისტორიულ მაქსიმუმს მიაღწია. Galt & Taggart-ში გასული წლის ბოლოს რეზერვების ასეთ ცვლილებას მთავრობის და საბანკო სექტორის სავალუტო ოპერაციებს, და/ან აქტივების გადაფასებას უკავშირებენ.
ეროვნული ბანკის პრეზიდენტი კობა გვენეტაძე კი თავის მხრივ რეზერვების ასეთ ზრდას, სებ-ის დიდ ძალისხმევას უკავშირებს.
„მნიშვნელოვანია ეროვნული ბანკის მიერ გასულ წლებში რეზერვების დაგროვებაზე მიმართული ძალისხმევა. ყოველივე ეს ეროვნულ ბანკს, საჭიროების მიხედვით, სავალუტო ინტერვენციების განხორციელების და ამ გზით გაცვლით კურსსა და ინფლაციაზე ბიუჯეტის მაღალი დეფიციტიდან მომდინარე პოტენციური წნეხის ნაწილობრივ შერბილების საშუალებას აძლევს“, - აცხადებს ეროვნული ბანკის პრეზიდენტი კობა გვენეტაძე.
ეკონომიკის მეცნიერებათა დოქტორი ლია ელიავა „კომარსანტთან“ ამბობს, რომ რეზერვების ზრდა ფაქტობრივად სამთავრობო ვალის ზრდის ხარჯზე ხდება და მისი დაბანდება ძირითადად საზღვარგარეთ ხდება.
„თვითონ ეროვნული ბანკი აძლევს მაგალითს როგორც ბიზნესს ასევე მოსახლეობას, რომ თავიანთი სახსრები დოლარში შეინახონ და საზღვარგარეთ გაიტანონ, რადგან სებ-ის მიერ დაგროვილი სავალუტო რეზერვების 80% ქვეყნის გარეთაა გატანილი და სხვადასხვა გარკვეულ თუ გაურკვეველ ორგანიზაციებშია დაბანდებული, შესაბამისად თვითონ არ ენდობა საქართველოს ეკონომიკას და ფულს არ ანთავსებს ქართულ კომერციულ ბანკებში. საერთაშორისო სავალუტო რეზერვების დიდი წილი, რომელსაც განკარგავს ეროვნული ბანკი, განთავსებულია როგორც საერთასორისო სახელმწიფო ფონდებში, ასევე ზოგიერთ ისეთი კერძო კომპანიების ფასიან ქაღალდებში, რომელთა წარმომავლობის შესახებ საქართველოში თითქმის არავინ არაფერი იცის. ეს განთავსებები და ქვეყნიდან გატანა, დაბალშემოსავლიანია. თუ ჩვენ ეროვნულ ლარს დასჭირდა სავალუტო მხარდაჭერა ინვესტიციების სახით და ჩვენს სებ-ს ამოეწურა უცხოური ვალუტა, ეროვნული ბანკი ვერ ამოიღებს უცხოეთში გატანილ თანხებს, ამით ის აზარალებს ქართულ ეკონომიკას.
რაც ყველაზე მნიშვნელოვანია, რეზერვების რაოდენობა სამთავრობო ვალის ხარჯზე გაიზარდა, რომელსაც შემდეგ ექსკლუზიურად ეროვნული ბანკი განკარგავს და ქართულ ეკონომიკაში ანუ ქართულ ბანკებში დაბანდების ნაცვლად უცხოეთში გააქვს“, - აღნიშნავს ლია ელიავა.