მთაში მოსახლეობას ვერც შეღავათები აჩერებს. მიუხედავად იმისა, რომ  „მაღალმთიანი რეგიონების განვითარების შესახებ“ კანონის შექმნიდან 5 წელზე მეტი გავიდა, არათუ მოსახლეობა არ ბრუნდება, ვინც დარჩა, ისიც დედაქალაქში ან სხვა დიდ ქალაქში გადასვლას და საცხოვრებელი პირობების შეცვლას ცდილობს.

როგორც ,,კომერსანტთან“ სპეციალისტები განმარტავენ, რეალურად ვერ განვითარდა ტრადიციული დარგები, რომლებიც მთის სოფლებს ჯერ კიდევ შემორჩათ.

როგორც აგროექსპერტი ანზორ მესხიშვილი აცხადებს, არის სოფლები, სადაც მოსახლეობის რაოდენობა ბოლო 20 წლის განმავლობაში 3-ჯერ შემცირებულია.

მდგომარეობის გამოსწორების ერთ-ერთ ფაქტორად მესხიშვილი ადგილობრივი წარმოების ხელშეწყობას, ასევე რეგიონების ტექნოლოგიურ განვითარებას მიიჩნევს და საუბრობს სხვადასხვა საჭიროებაზე, რაც, მისი თქმით, სოფლის მეურნეობის განვითარებისთვის არის მნიშვნელოვანი.

,,მოტივაციას სჭირდება სტაბილური ბაზარი, სადაც გლეხი მოყვანილი პროდუქციის გაყიდვას შეძლებს. ამის შესაძლებლობა თითქმის არ არის, უამრავი ქვეყნიდან სასოფლო-სამეურნეო პროდუქტი შემოდის დემპინგური ფასით, მაგალითისთვის, გლეხს თუკი კარტოფილის მოყვანა დაუჯდა 1 ლარი და ჰყიდის 1,20 ლარად, კონკურენციას ვერ გაუწევს თურქულ კარტოფილს, რომელიც ბაზარზე 80 თეთრად იყიდება.

გასული საუკუნის 90-იანი წლების მონაცემით,  საქართველოში არის 4488 სოფელი, აქედან 700 სოფელი მთლიანად დაცარიელდა. მარტო რაჭაში ცხოვრობდა 62 000 ადამიანი და დღეის მდგომარეობით, დაახლოებით 22 000 ადამიანი სახლობს. ანალოგიური მდგომარეობაა მთის თითქმის ყველა რეგიონში. სამწუხაროდ, ვერც  კანონმა იმოქმედა დადებითად, ამიტომ  არა მარტო სოფლები იცლება, დიდი ქალაქების როლიც დაკნინებულია. ვისაც მცირე საშუალება მაინც აქვს, ცდილობს წავიდეს სოფლიდან. 4 საკითხია მოსაგვარებელი, რამაც შეიძლება ამ პრობლემას უშველოს: უნდა ჩატარდეს სასოფლო-სამეურნეო მიწების კონსოლიდაცია, საქართველოს პარლამენტმა მიიღოს მიწის კოდექსი, სოფლის მეურნეობის მიწების მონიტორინგის სააგენტო გახდეს დამოუკიდებელი სტრუქტურა და სასწრაფოდ  აღვადგინოთ მიწის ბალანსის წარმოება. ცხადია, შედეგი მეცნიერების ჩართვის გარეშე ვერ მიიღწევა. ამიტომ მნიშვნელოვანია საკითხის მეცნიერული გადაწყვეტა, სპეციალისტების ჩართვა თუ სად რა არის პრიორიტეტული, რის მიხედვითაც თითოეული რეგიონი უნდა განვითარდეს“, - აცხადებს მესხიშვილი ,,კომერსანტთან“.

რაც შეეხება დაბრუნების სირთულეს, ადგილობრივების ინფორმაციით, თუკი ვინმე დაბრუნდა ან ცდილობს დაბრუნებას მთის რეგიონში, დიდი დაბრკოლებაა საჭირო მუშა ხელის მოძიება, რადგან სამუშაო ძალა თითქმის გასულია სოფლიდან და მეწარმეებს კადრების მოძიება უჭირთ. ამის ერთ-ერთი მაგალითია რაჭაში, ამბროლაურის მუნიციპალიტეტის სოფელ გორისუბანში მცხოვრები ზვიად მდივნიშვილი, რომელიც  დაახლოებით წელიწადნახევრის წინ დაბრუნდა და ფერმის მოწყობას შეეცადა. სამუშაოები უკვე დაიწყო, საბოლოო ჯამში, დარწმუნებლია, რომ დაფინანსების მიღება არ გაუჭირდება, მაგრამ დიდი პრობლემა დამწყები ფერმერისთვის მუშა ხელის მოძიებაა.

,,მეცხოველეობის რეგიონს წარმოვადგენთ, მაგრამ  პროდუქტის დეფიციტი, განსაკუთრებით რძის და რძის პროდუქტებისა, სოფელში ყოველთვის იგრძნობა. ამიტომ გადავწყვიტე ფერმის გაკეთება, რაშიც მთელი დანაზოგი ჩავდე. ჯერჯერობით საწყის ეტაპზე ვართ, ინფრასტრუქტურულ სამუშაოებს ვატარებთ, მერე, ალბათ, დაფინანსებაც მოხერხდება, მაგრამ ვერ წარმომიდგენია, ვინ შეიძლება დავასაქმო, მოხუცების გარდა, სოფელში თითქმის არავინ ცხოვრობს. მეზობელ სოფლებშიც დიდად უკეთესი პირობები არ არის, მუშა ხელის დიდი სიმცირეა, სხვა დაბრკოლებას ვერ ვხედავ, ყარაულის აყვანაც კი შეიძლება გამიჭირდეს. სამწუხაროდ, გვიან მივხვდი, რომ დიდ პრობლემას ვაწყდები, რაც ჩემი ბიზნესისთვის შეიძლება  საშიშიც აღმოჩნდეს, ამ პრობლემის მოგვარებაზეა  ფერმის მომავალიც დამოკიდებული“, - უთხრა ,,კომერსანტს“ ახალგაზრდა ფერმერმა.

შეგახსენებთ, რომ ქვეყნის მთიანი რეგიონების თანაბარი განვითარების და მისი მოსახლეობის ეკონომიკური პირობების გაუმჯობესების მიზნით, საქართველოს მთავრობამ 2015 წელს შეიმუშავა კანონი „მაღალმთიანი რეგიონების განვითარების შესახებ“. ამავე წელს შეიქმნა მთის განვითარების ფონდი.

მთის კანონით, მაღალმთიან დასახლებებში მოსახლეობისთვის ცხოვრების დონის გაუმჯობესებისა და მთაში ეკონომიკური საქმიანობის წახალისების მიზნით, დაწესდა როგორც სოციალური, ისე საგადასახადო შეღავათები. მთის კანონის დაფარვის ზონაში დასაქმებულები საშემოსავლო გადასახადს არ იხდიან.

2020 წლის მდგომარეობით, საქართველოში მთის სტატუსის მქონე დასახლებათა რაოდენობა 1 796-ს შეადგენდა.

კანონით დადგენილი სოციალური შეღავათებით სარგებლობდა 237 158 ბენეფიციარი, რისთვისაც გაცემულია 224 623 430 ლარი.

მარი ჩიტაია