ყველასთვის კარგად ცნობილი გლობალური ინსტიტუტები აშშ-ს მიერ საერთაშორისო იზოლაციონიზმზე უარის თქმის და მის მიერ მსოფლიო ლიდერის როლის თავის თავზე აღების შედეგი გახდა. სსრკ-ს დაშლის შემდეგ სისტემა, რომლის საფუძველშიც სხვადასხვა ქვეყნების მიერ ლიბერალური ინსტიტუტების ჩამოყალიბების სანაცვლოდ საერთაშორისო ვაჭრობასთან წვდომას გულისხმობდა, საყოველთაო გახდა. თუმცა, ეს დიდხანს არ გაგრძელდა, მოდელი ღრმა კრიზისში 2008 წლის გლობალური რეცესიის შემდეგ შევიდა და ეს უკვე ყველასთვის ცხადია.

ერთპოლუსიანი სამყაროს ჩიხში შესვლას ხელი ასევე ჩინეთის ეკონომიკურმა ზრდამ და რუსეთს აგრესიულმა საგარეო პოლიტიკამ შეუწყო. ისინი დღეს ალტერნატიული გლობალური ინსტიტუტების შექმნას ცდილობენ. მაგალითად, 2014 წელს ჩინეთის ინიციატივით აზიის ინფრასტრუქტურული ინვესტიციების ბანკი შეიქმნა, რომელიც თავისი მასშტაბებით და რესურსებით უკვე დღეს მსოფლიო ბანკს შეედრება.

თუმცა, რამდენად შორს წავა საქმიანობა ამ მიმართულებით? რა ფასის გადახდა მოუწვეთ იმათ, ვინც არსებულ გლობალიზაციის სისტემას აუმხედრდა და საკუთარის შექმნას ცდილობს?

ამ ამოცანის მიღწევისთვის საჭიროა რამდენიმე საკითხის გადაწყვეტა. პირველია პარტნიორების არჩევა. ახალი, ალტერნატიული გლობალური ინსტიტუტების შექმნისთვის საჭიროა სანდო პარტნიორი ქვეყნების კოალიციის შექმნა, სადაც შევლენ ლიბერალური პოლიტიკურ-ეკონომიკური სისტემის გულწრფელი მოწინააღმდეგეები.

ალტერნატიული ინტერნეტის, ალტერნატიული საერთაშორისო სავალუტო ფონდის და ალტერნატიული SWIFT-ის შექმნა მრავალი საგარეო-პოლიტიკური საკითხის გადაწყვეტას საჭიროებს.

ეს კი ადვილი საქმე არაა, რადგანაც ყველაფრის მიუხედავად, ღია, დემოკრატიული სახელმწიფო სისტემა მაინც უფრო პოპულარულია მსოფლიოში, ვიდრე კომუნისტური ჩინეთი და პუტინის რუსეთი. შესაბამისად, ახალი გლობალიზაციისთვის პარტნიორების მოძიება არც ისე ადვილია, როგორც ერთი შეხედვით ჩანს.

ლიბარელური ეკონომიკური გლობალიზაციის დანგრევა მრავალ ახალ პრობლემა გააჩენს. ყველაფრის დაწყება ნოლიდან იქნება საჭირო და მრავალპოლუსიანი სისტემა ამისთვის ყველაზე შესაფერისი ბერკეტი არაა. მეტიც, ისტორია მეტყველებს, რომ ვაჭრობის და ეკონომიკის ზრდა, საბაჟო ბარიერების მოხსნა, საზღვრების გახსნა და ეროვნული ბაზრების ნაცვლად ერთიანი საერთაშორისო ბაზრის შექმნა სწორედ ერთპოლუსიან სისტემაში იყო ყველაზე ეფექტური, იყო ეს ბრიტანეთის თუ ამერიკის დომინირების პერიოდში.

ძველის დანგრევა და ახლის შექმნა ათწლეულების საქმეა და ამ პერიოდის მანძილზე მოკავშირეებს შორის მოსალოდნელია მწვავე დაპირისპირება საკუთარი ეკონომიკის დაცვის და სხვის ბაზარზე შეღწევის მიზნით. რა ​თქმა უნდა, ბრძოლის ერთ-ერთი მთავარი ველი - ტექნოლოგიური ლიდერობა იქნება.

უკვე დღეს ჩვენ აშშ-ს და ჩინური გიგანტს Huawei-ს შორის 5G-ს ტექნოლოგიისთვის ბაზრისთვის ბრძოლას ვხედავთ.

კონკურენცია ყველაფერს შეეხება, რესურსების კონტროლით დაწყებული მიკროსქემების წარმოებით დასრულებული, რაოდენ დემოკრატიული და ღიაც არ უნდა იყვნენ ქვეყნები, როდესაც საფრთხე მათ ტექნოლოგიურ უპირატესობას და ეროვნული ინტერესებს ემუქრება, ისინი პროტექციონიზმს და ნაციონალიზაციასაც კი ხშირად მიმართავენ.

საბოლოო დასკვნა მარტივია - დღევანდელი ეკონომიკის პირობებში ერთიანი ეკონომიკური და პოლიტიკური სივრცის დანგრევა და მისი ჩანაცვლება ახალი ტიპის გლობალიზაციით, ყველა მხარეს გიგანტურ დანაკარგებს მიაყენებს. ამ იდეის ინიციატორები კი წაგებულთა პირველ რიგებში იქნებიან.

მოამზადა თენგიზ აბლოთიამ