კორონავირუსის პანდემიის დროს საბაზრო ურთიერთობების პრინციპები, რომლებიც ხელფასებს შორის დიდ სხვაობას ამართლებენ, სულ უფრო ხშირად ხდება კრიტიკის საგანი.
თუმცა, სორბონას უნივერსიტეტის პროფესორის პიერ რონდოს თქმით, ასეთ, ერთი შეხედვით, აღმაშფოთებელ სხვაობას თავისი საფუძველი აქვს.
დღევანდელმა კრიზისმა არსებული უთანასწორობა აშკარად გამოავლინა - ყველაზე მდიდარ ქვეყნებშიც კი მედიკოსები მათი შრომისადმი უყურადღებობაზე და სამკურნალო საშუალებების აშკარა დეფიციტზე ალაპარაკდნენ.
და ეს მაშინ, როდესაც საზოგადოებისთვის ისეთი უსარგებლო პროფესიების წარმომადგენლები, როგორც ტრეიდერები და სპორტსმენები, მილიონიან ხელფასებს იღებენ. საზოგადოებას ეს მოცემულობა აწუხებს და მომავალზე მეტი ფიქრის მიზეზს აძლევს.
თუმცა, საკითხის დეტალური შესწავლის და ფუძემდებლური ეკონომიკური ნაშრომების გაცნობის შემდეგ, გასაგები ხდება, რომ ეს უთანასწორობა სრულიად კანონიერი, სამართლიანი და მორალურიც კია.
1776 წელს ადამ სმიტმა ნაშრომი „პოლიტიკური ეკონომიის საფუძვლები“ გამოაქვეყნა. ერთ-ერთი თავი ამ წიგნში სწორედ ამ პრობლემას - ამა თუ იმ საქონლის ან მომსახურეობის ღირებულების ერთი შეხედვით უთანასწორო განაწილებას ეხება.
„ის ერთმანეთთან წყალს და ბრილიანტებს ადარებს. წყალს არ გააჩნია არავითარი ღირებულება სწორედ იმიტომ რომ ის ყველასთვის აუცილებელია. მორალური თვალსაზრისით ეს სწორია, რადგანაც მინიმალური ფასის გამო წყალი ყველასთვის ხელმისაწვდომია. ბრილიანტი კი ძალიან ძვირია, სწორედ იმიტომ,რომ უსარგებლოა, და არ წარმოადგენს საყოველთაო აუცილებლობას“, - ამბობს პიერ რონდო.
მისი თქმით, წყალი ბუნებაში ბევრია, და მისი მოპოვება დიდ დანახარჯებს არ მოითხოვს - სწორედ ამიტომაა ის იაფი. ალმასების მოპოვება კი ძალიან რთულია, დიდი ტექნიკურ ძალისხმევას მოითხოვს, თანაც არაა აუცილებელი მოსახლეობის ფართო ფენებისთვის.
ამიტომაც, იაფი წყალი და ძვირი ბრილიანტი - სავსებით სამართლიანი მოცემულობაა.
მედიკოსებთან და ფეხბურთელებთან დაკავშირებითაც ზუსტად იგივე ხდება - სამედიცინო პერსონალი ძალიან სასარგებლო და შეუცვლელია, ამიტომაც მათ უხდიან ცოტას, იმისთვის, რომ ჯანდაცვა საყოველთაოდ ხელმისაწვდომი იყოს.
ფეხბურთელები კი, რონდოს აზრით, საზოგადოებისთვის სრულიად უსარგებლოები არიან, შესაბამისად, წარმოადგენენ იშვიათობას, და მათი განუსაზღვრელი რაოდენობით კოპირება განათლების სისტემის მიერ შეუძლებელია.
კარგი ფეხბურთელი უსარგებლოა, მაგრამ უნიკალური, განუმეორებელი, სწორედ ამიტომ მას მაღალი ხელფასი აქვს, ხოლო ექთანს დაბალი. ექთანს შემცვლელს ადვილად მოუძებნი, ნეიმარს და მესის კი - ვერა.
„წარმოიდგინეთ, რომ კორონაკრიზისმა საბაზრო პრინციპები მართლაც შეცვალა, და ისეთ სოციალურად სასარგებლო პროფესიების, როგორ ექიმი ან პოლიციელი, ანაზღაურება მკვეთრად გაეზარდა. ეს ასევე მათი მომსახურეობის ღირებულების მკვეთრ ზრდას, საბოლოოდ კი ეს ჯანდაცვის ხელმისაწვდომობის დრამატულ შემცირებას გამოიწვევს.
სწორედ ესაა კაპიტალიზმის იდეა - სარგებლიანობა არ უნდა იყოს ღირებულების მთავარი მაჩვენებელი, წინაამღდეგ შემთხვევაში მეეზოვეს უნივერსიტეტის პროფესორზე მაღალი ხელფასი ექნება. თანაც, გაძვირების შემთხვევაში, მოსახლეობის უმრავლესობისთვის ეს სასარგებლო მომსახურეობა ჩაკეტილი იქნება.
„მოგვწონს ჩვენ ეს თუ არა - სწორედ ესაა რეალობა, რომელსაც ვერანაირი პანდემია ვერ შეცვლის“ - მიიჩნევს პიერ რონდო.
slate.fr
ხელფასები
