მთიანი ყარაბაღის საკითხი უმნიშვნელოვანეს, შეიძლება ითქვას, გადამწყვეტ როლს თამაშობდა სომხეთის მიმართ აზერბაიჯანის პოლიტიკის განსაზღვრაში.
„ბაქო - თბილისი - ყარსის“ რკინიგზის მთავარი ინიციატორი, აზერბაიჯანი, იკავებდა მტკიცე პოზიციას ნებისმიერი სატრანსპორტო პროექტის მიმართ სომხეთის მონაწილეობით, ცხადია, ყარაბაღის კონფლიქტის გადაწყვეტამდე. ასეთმა პოზიციამ აზერბაიჯანს მისცა ქმედითი ბერკეტი კონფლიქტის გადაწყვეტაში, რადგან რეგიონალურ თანამშრომლობაში ჩართვის შეუძლებლობამ სომხეთს დააკარგვინა მნიშვნელოვანი ეკონომიკური შესაძლებლობები.
მთიანი ყარაბაღის კონფლიქტის მიმართ აზერბაიჯანის ახლო მოკავშირე თურქეთი ატარებდა იგივე დიპლომატიურ პოლიტიკას, მიუხედავად ადგილობრივი თურქი მეწარმეების მხრიდან მთელი ლობისტური მცდელობებისა, რომლებიც თვლიდნენ, რომ სარკინიგზო ხაზის „ყარსი - გიუმრი“ ამოქმედება სომხეთსა და თურქეთს შორის ხელს შეუწყობდა რეგიონის ეკონომიკურ განვითარებას.
პროფესიონალ რკინიგზელთა კლუბის პრეზიდენტი დავით გოჩავა "კომერსანტთან" ამბობს, რომ სომხეთის მიმართ ასეთი პოლიტიკა მომგებინი იყო საქართველოსთვის, რადგან სარკინიგზო ხაზის „ყარსი - გიუმრი“ გახსნა არ პასუხობდა საქართველოს ინტერესებს და ჩვენ გვქონდა სატრანზიტო ქვეყნის სტატუსი სომხეთის ექსპორტისათვის და იმპორტისათვის. მისი განმარტებით, გეოგრაფიის და რეგიონლური პოლიტიკური კონფლიქტების გათვალისწინებით, საქართველო და ირანი წარმოადგენდა სომხეთისთვის ერთადერთ შესაძლო სატრანზიტო გზებს მსოფლიო ეკონომიკაში ინტეგრაციისთვის.
"სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის კონფლიქტის, თურქეთსა და სომხეთს შორის საზღვრის ჩაკეტვის შედეგად, აგრეთვე იმის გათვალისწინებით, რომ საქართველო ღია საზღვაო პორტებს ფლობს შავი ზღვის სანაპიროზე, საქართველო იყო ერთადერთი გზა სომხეთის ეკონომიკური საქმიანობისათვის. ამავე დროს საქართველო უზრუნველყოფდა ერთადერთ დერეფანს რუსეთისათვის, რომელიც წარმოადგენს უმნიშვნელოვანეს პარტნიორს სომხეთისთვის. სომხეთის მიმართ აზერბაიჯანის და თურქეთის მიერ გატარებული პოლიტიკის შედეგად მიღებულ უპირატესობებს დაემატა „ბაქო - თბილისი - ყარსის“ რკინიგზა, რომელმაც გაზარდა საქართველოს პოტენციალი, როგორც სატრანზიტო რგოლისა აღმოსავეთსა და დასავლეთს შორის. საბოლოო ჯამში გამოვიდა ისე, რომ საქართველო და აზერბაიჯანი გახდნენ ქვეყნები სამხრეთ კავკასიაში, რომლებმაც მიიღეს სარგებელი რეგიონალური ეკონომიკური პროექტებიდან. პოლიტიკური საარგებელი, თანაც, უდიდესი, გატარებული პოლიტიკიდან კი მიიღო აზერბაიჯანმა - მან გადაწყვიტა ყარაბაღის პრობლემა, და გადაწყვიტა ისევ და ისევ თურქეთის დახმარებით," - უხსნის "კომერსანტს სარკინიგზო საკითხების სპეციალისტი, დამოუკიდებელი ექსპერტიმ დავით გოჩავა და იმასაც ამატებს, რომ ს არის ჩვენს თვალწინ განვითარებული ისტორიული ხდომილება სამხრეთ კავკასიაში. რომლისგანაც საქართველომ დასკვნა უნდა გამოიტანოს, გაკვეთილად უნდა მიიღოს და გაანალიზებულად იმოქმედოს.
"რომ გაეხსნა თურქეთს სარკინიგზო ხაზი „ყარსი - გიუმრი“, რომ გაეხსნა საზღვარი თურქეთს სომხეთთან, რომ ევაჭრა აზერბაიჯანს სომხეთთან, „მთიანი ყარაბაღის“ კონფლიქტი არ გადაწყდებოდა და არ გადაწყდებოდა დადებითად აზერბაიჯანის ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენის საკითხი. ეს არის ჩვენს თვალწინ განვითარებული ისტორიული ხდომილება სამხრეთ კავკასიაში. გაკვეთილი არ გამოვიტანოთ?! არ ვისწავლოთ?! კარგი, გავარგძელოთ ვაჭრობა რუსეთთან, გავხსნათ „აფხაზეთის რკინიგზა“, შევიდეთ „3+3“ ფორმატში და გავაგრძელოთ ოცნება ასეთი პოლიტიკით აფხაზეთის დაბრუნებაზე," - განუცხადა "კომერსანტს" ექსპერტმა.
ავტორი: ბელა გელაშვილი