ხელისუფლების წარმომადგენლებმა არაერთხელ განაცხადეს, რომ კორუფციის დამარცხების საქმეში მნიშვნელოვან პროგრესს მიაღწიეს, რომ ქვეყანაში კორუფციის დაბალი მაჩვენებელია და ამ მხრივ, საქართველო ბევრ ევროპულ ქვეყანას უსწრებს. რეალურად, კორუფცია კვლავ ერთ–ერთ მთავარ გამოწვევად რჩება. განსაკუთრებით პრობლემურია ე.წ. ელიტური კორუფციის არსებობა. მედიისა და არასამთავრობო ორგანიზაციების მიერ ბოლო წლების განმავლობაში კორუფციის არაერთი შემთხვევა გამოვლინდა, თუმცა, დღემდე გამოუძიებელია ან შედეგი არ მოჰყოლია.

კორუფციასთან ბრძოლაში მიღწეული პროგრესის დასტურად პრემიერ-მინისტრ ირაკლი ღარიბაშვილს რამდენიმე საერთაშორისო ორგანიზაციის კვლევა  მოჰყავს. მათ შორის, მსოფლიო ბანკის მსოფლიო მმართველობის ინდიკატორები და ორგანიზაცია Trace International-ის ყოველწლიური ბიზნესის კორუფციის რისკის ინდექსი.

გაუარესება წინსვლის ნაცვლად

როგორც ირკვევა, მსოფლიო ბანკის ბოლო კვლევა, რომელიც 2020 წლის მდგომარეობას ასახავს, გაუარესებას სწორედ კორუფციის მიმართულებით აჩვენებს. კვლევის დროს ფასდება მთავრობის ეფექტიანობა, ანგარიშვალდებულება, პოლიტიკური სტაბილურობა, კანონის უზენაესობა, კორუფციის კონტროლი და სხვა, სულ 6 ინდიკატორი. მსოფლიო ბანკის შეფასებით, 2014 წლიდან ქვეყნის წინსვლა შენელდა. საქართველომ 2014 წელს კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლის მიმართულებით არსებულ მაჩვენებელზე დაბრუნება 2018 წელს შეძლო, ხოლო 2019 და 2020 წლებში რეიტინგი კვლავ გაუარესდა. 

მთავრობის ადმინისტრაციის ინფორმაციით, Trace International-ის ბიზნესის კორუფციის რისკისგან თავისუფლების ინდექსის მიხედვით, საქართველო უსწრებს ევროკავშირის 13 განვითარებულ სახელმწიფოს. ამ მაჩვენებელში მოიაზრება ბიზნესის ურთიერთობა ხელისუფლებასთან, ხელისუფლებისთვის ქრთამის გადახდის მოლოდინი და რეგულირების ტვირთი. თითოეულ ქვეყანაში კორუფციის რისკის არსებობა 1-დან 100 ქულამდე ფასდება. 1 ქულა კორუფციის დაბალ დონეს, ხოლო 100 ქულა კორუფციის მაღალ რისკზე მიუთითებს.

წელს კორუფციის ინდექსში საქართველო ერთი პოზიციით ჩამოქვეითდა. თუ შარშან საქართველო 25 ქულით 194 ქვეყანას შორის 28-ე ადგილზე იყო, 2021 წლის ინდექსში ქვეყანამ 29-ე ადგილზე გადაინაცვლა. ინდექსის გაუარესება სახელმწიფოსთან ურთიერთობაში (interactions with government) კორუფციის რისკების მატებამ განაპირობა.

შეჩერებული რეფორმები

ქვეყნების მიხედვით კორუფციის დონეს ორგანიზაცია საერთაშორისო გამჭვირვალობაც აფასებს. მის მიერ მომზადებული კორუფციის აღქმის ინდექსი ყველაზე გავლენიანად მიიჩნევა. 2020 წლის მდგომარეობით, კორუფციის აღქმის ინდექსში საქართველო ერთი პოზიციით ჩამოქვეითდა და 45-ე ადგილს იკავებს 56 ქულით. 2019 წელს საქართველო 44-ე ადგილზე იყო. რეიტინგში 100 ქულა კორუფციის აღქმის ყველაზე დაბალ, ხოლო 0 ქულა ყველაზე მაღალ დონეს აღნიშნავს. 

ამჟამად საქართველოს, ინდექსის მიხედვით, კორუფციის საშუალო შედეგი აქვს. აქვე უნდა ითქვას, რომ ინდექსი გვიჩვენებს არა კორუფციის დონეს, არამედ მოსახლეობის აღქმას კორუფციის დონის მიმართ. საქართველოში კორუფციის შემცირების მხრივ, ბოლო წლებში პროგრესი არ არის. 2016 და 2018 წლებში საქართველოს უფრო მაღალი ქულა ჰქონდა, ვიდრე 2020-ში. საერთაშორისო გამჭვირვალობა – საქართველოს შეფასებით, ქვეყანამ გარკვეულ პროგრესს მიაღწია წვრილმანი კორუფციის შემცირების მხრივ, მაგრამ მაღალი დონის კორუფციის წინააღმდეგ ხელისუფლებას ქმედითი სისტემური ნაბიჯები არ გადაუდგამს.

როგორც არასამთავრობო ორგანიზაციები აღნიშნავენ, საქართველოს მთავრობამ ბოლო წლებში ანტიკორუფციული მიმართულებით რეფორმების განხორციელება შეაჩერა. კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლის უწყებათაშორისი საბჭო, რომელსაც უნდა განესაზღვრა ანტიკორუფციული პოლიტიკა, განეხორციელებინა მონიტორინგი და შეფასება, ბოლოს ორი წლის წინ შეიკრიბა. ანტიკორუფციული საბჭოს სამდივნო რეალურად არ არსებობს, რადგან იქ უკვე 7 თვეზე მეტია ერთი ადამიანიც კი არ არის დასაქმებული. ამ დრომდე არ არის დამტკიცებული ანტიკორუფციული სამოქმედო გეგმა 2021-2022 წლებისთვის. ეს ყველაფერი იმაზე მიუთითებს, რომ კორუფციასთან ბრძოლა ქვეყნის ხელისუფლებისთვის პრიორიტეტს აღარ წარმოადგენს.  

ელიტური კორუფცია

გამოუძიებელი რჩება კორუფციის ისეთ შემთხვევები, სადაც მაღალი თანამდებობისა და მმართველ პარტიასთან დაახლოებული პირები ფიგურირებენ. როგორც არასამთავრობო ორგანიზაციები მიუთითებენ, სუს-ის წლიური ანგარიშებიდან ირკვევა, რომ უწყება ძირითადად დაბალი დონის შემთხვევებზე რეაგირებს.

IDFI-ის შეფასებით, კორუფციის რისკის შემცველია ხშირად პოლიტიკური შემოწირულებები. კომპანიები, რომლებიც მმართველ პარტიას აფინანსებენ, შესაძლოა, იგებდნენ დიდი რაოდენობის ტენდერებს და ამ გზით ფაქტობრივად უკან იბრუნებდნენ გაცემულ თანხებს, ან სარგებლობდნენ სხვა სახის შეღავათებითა თუ პრივილეგიებით. ამასთან, კომპანიები ხშირად სხვადასხვა გზით გვერდს უვლიან კანონით დადგენილ ლიმიტებს და მმართველ პარტიას იმაზე ბევრად მეტით აფინანსებენ, ვიდრე ეს დაშვებულია.

ვინ როგორ აღიქვამს კორუფციას

საერთაშორისო გამჭვირვალობის კორუფციის აღქმის ინდექსის მიხედვით, მსოფლიოში ყველაზე დაბალი კორუფცია ახალ ზელანდიასა და დანიაშია. ისინი რეიტინგში პირველ-მეორე ადგილებს ინაწილებენ 88-88 ქულით (მაქსიმალური 100 ქულიდან).  მესამე-მეექვსე ადგილებზე 85-85 ქულით 4 ქვეყანაა: ფინეთი, შვეიცარია, შვედეთი და სინგაპური.

2020 წელს რეიტინგში სომხეთი 6 პოზიციით დაწინაურდა და მე-60 ადგილზეა. აზერბაიჯანი და რუსეთი 30 ქულით 129-ე ადგილს იკავებენ, თურქეთი 86 ადგილზეა 40 ქულით.

წყარო: businessfeed.ge