ცენტრალური ბანკის ციფრულ ვალუტები, იგივე CBDC, შესაძლოა, მომავალი ფინანსური კრიზისის დროს სასურველი უსაფრთხო თავშესაფარი გახდეს. პოტენციურად, ეს კომერციულ კრედიტორების მდგომარეობას გააუარესებს.
მოვლენების ეს განვითარება ერთ-ერთია იმ შესაძლო საფრთხეებიდან, რომელსაც გლობალური ცენტრალური ბანკების ანგარიშები უსვამენ ხაზს.
ცენტრალური ბანკები საკუთარი ციფრული მონეტების მიღებას, სწრაფი საერთაშორისო ტრანზაქციების მცირე რეგულაციით შესასრულებლად, უკვე განიხილავენ. ჩინეთი ავითარებს ციფრულ იუანს, რაც სხვა ცენტრალურ ბანკებზე ზეწოლას ახდენს, რომ იგივე გააკეთონ.
ცენტრალური ბანკების კვლევამ ასევე დეტალურად გაანალიზა გლობალური საბანკო გიგანტების შესაძლო ზემოქმედება ფინანსურ სისტემაზე. კვლევა ვარაუდობს, რომ CBDC-ებს შეუძლიათ მნიშვნელოვანი წილი წაიღონ კომერციული დეპოზიტებიდან და საფრთხე შეუქმნან ინდუსტრიის დაფინანსებას.
ერთ-ერთი ანგარიშის თანახმად, მთავრობის მიერ მხარდაჭერილმა ციფრულმა ვალუტებმა შეიძლება გამოიწვიოს დეპოზიტებში გაზრდილი არასტაბილურობა და/ან დეპოზიტების მნიშვნელოვანი შემცირება. ამან, გარკვეულ ვითარებაში, შეიძლება გავლენა მოახდინოს ბანკების მომგებიანობაზე, დაკრედიტებაზე და ფინანსური მომსახურების სრულად უზრუნველყოფაზე.
თუმცა, დოკუმენტებში ასევე ნათქვამია, რომ ორივე რისკის მართვა შესაძლებელია CBDC-ებზე მკაცრი კონტროლის დაწესებით. კვლევის მიხედვით, ციფრული ვალუტის გადარიცხვების ან მფლობელობის მკაცრ შეზღუდვებს, ისევე როგორც ხანგრძლივ გარდამავალ პერიოდს ახალი აქტივების ამოქმედებამდე, ასეთი საფრთხეების შემცირება შეუძლია.
ციფრულ ლარს ავითარებს საქართველოს ეროვნული ბანკიც. როგორც ეროვნულ ბანკში აცხადებენ, ციფრული ლარის პროექტი სატესტო რეჟიმში სავარაუდოდ, მომავალი წლიდან ჩაეშვება და მას გადახდის საშუალების სტატუსი ექნება. პროექტის ფარგლებში, ეროვნული ბანკი მზადყოფნას გამოთქვამს, ფინტექ კომპანიებთან და დაინტერესებულ ფინანსურ ინსტიტუტებთან ითანამშრომლოს. ციფრული ლარის შექმნით 80-მდე ტექნოლოგიური კომპანიაა დაინტერესებული.
ციფრულდება დოლარიც. აშშ-ში შემდეგი 12 თვის განმავლობაში ციფრული დოლარის 5 საპილოტე პროგრამა ჩაეშვება. ამით აშშ-ში ციფრული ვალუტის პოტენციურ გამოყენებას შეამოწმებენ.პირველ ეტაპზე საპილოტე პროგრამებს გლობალური ტექნოლოგიური კომპანია Accenture დააფინანსებს და მასში ჩაერთვებიან ფინანსური ფირმები, საცალო ვაჭრობის კომპანიები და არასამთავრობო ორგანიზაციები. მიღებულ მონაცემებს აშშ-ს ხელისფლებაში ციფრული დოლარის განვითარებისთვის გამოიყენებენ.
ციფრული ევროს გამოშვებისთვის ევროპაც ემზადება.
ციფრულ ფულს უნდობლობას უცხადებს ჩინეთი. აქ კრიპტოვალუტით ფინანსური ოპერაციები აიკრძალა, ანუ ჩინეთმა აკრძალა ციფრული აქტივების გაყიდვა და ოპერაციები კრიპტოვალუტით.
მიუხედავად არასტაბილურობისა, ჩინეთისგან განსხვავებით, ვირტუალურ ფულს ნდობას უცხადებენ ამერიკაში. ორი კვირის წინ კინთეატრების ამერიკულმა ქსელმა „AMC ინტერტაინმენტმა“ კინთეატრების ბილეთების ბიტკოინსა და სხვა ციფრულ ვალუტებში გაყიდვა დააანონსა. კინოთეატრის მენეჯმენტის განმარტებით, ციფრული ვალუტებით გადახდა, მხოლოდ ონლაინ შესყიდვების შემთხვევაში იქნება შესაძლებელი.
თუ მანამდე კრიპტოვალუტა უკრაინაში ე.წ. ნაცრისფერ სამართლებრივ ზონაში არსებობდა, სექტემბრის დასაწყისში უკრაინა მეხუთე ქვეყანა გახდა, რომელმაც კრიპტოვალუტის ლეგალიზების კანონი მიიღო. უკრაინის პარლამენტმა თითქმის ერთხმად მიიღო კანონი, რომელიც კრიპტოვალუტას აკანონებს და არეგულირებს. აქამდე უკრაინის მოსახლეობას ვირტუალური ვალუტის შეძენისა და გადაცვლის უფლება ჰქონდა, მაგრამ კრიპტოვალუტის კომპანიები და ბირჟები სამართალდამცავი ორგანოების მუდმივი დაკვირვების ობიექტები იყვნენ. ბიტკოინის ეროვნულ კანონმდებლობაში შეტანით უკრაინა იმ ქვეყნების სიას შეუერთდა, როგოროცაა: სალვადორი, კუბა, აშშ, გერმანია და პანამა.
მიმდინარე წლის მაისი-აგვისტოში პირველად, ციფრული ვალუტების მსოფლიო ბაზრის მოცულობა 2 ტრილიონ დოლარს ასცდა. სწორედ გასულ თვეში ანალიტიკოსებმა ივარაუდეს, რომ ბიტკოინი შესაძლოა, მალე 55 ათასიან ნიშნულზე ავიდეს, თუმცა შემდეგ ისევ 30 ათასზე ჩამოვა. სპეციალისტები 2022 წლისთვის ციფრული ბაზრის 100 ათას დოლარამდე გაზრდას პროგნოზირებენ.
ავტორი: ბელა გელაშვილი
წყარო: Bloomberg, ბიზნესფორმულა.