წყლული - მეტწილად კუჭნაწლავის ტრაქტის ქრონიკულ დაავადებას წარმოადგენს, რომლის დროსაც ლორწოვან გარსზე ვითარდება წყლულოვანი დეფექტები.
კუჭის და თორმეტგოჯა ნაწლავის წყლულოვანი დაავადება ადამიანს შედარებით აქტიურ, შემოქმედებით ასაკში უვითარდება, რამაც შესაძლოა გამოიწვიოს  შრომისუნარიანობის მყარი დაქვეითება.

რა არის წყლული, როგორ მოვაგვაროთ კუჭნაწლავის პრობლემები და ავირიდოთ თავიდან წყლულოვანი დეფექტები, ამის შესახებ კლინიკა „ჰელსიკორი“- ს ექიმი, გასტროენტეროლოგი - ჰეპატოლოგი, მედიცინის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი - ირაკლი ხმალაძე გვიამბობს.

ბატონო ირაკლი, პირველ რიგში უშუალოდ კუჭისა და თორმეტგოჯა ნაწლავის წყლულოვან დაავადებებზე რომ ვისაუბროთ, რას წარმოადგენენ  ისინი და რამდენად მსგავსი პათოლოგიები დღეს საქართველოს მოსახლეობას.

კუჭ-ნაწლავის და თორმეტგოჯა ნაწლავის წყლულოვანი დაავადება დღეს ერთ-ერთ ყველაზე გავრცელებულ პრობლემას წარმოადგენს არა ხოლოდ საქართველოს, ასევე მსოფლიო მასშტაბითაც. ბოლო წლების განმავლობაში დაავადებამ საგრძნობლად იცვალა ასაკი და მოიმატა ბავშვებში, მოზარდებსა და ახალგაზრდებში, რაც განპირობებულია საკვების რაციონით, არასწორი რეჟიმით და ცხოვრების წესით.
პეპტიური წყლილი მოსახლეობის დაახლოებით 5 % - ს აღენიშნება, ხოლო თორმეტგოჯა ნაწლავის წყლული სხვა წყლულებთან შედარებით მეტად გავრცელებულია. მას ძირითადად ახალგაზრდებში ვაწყდებით, დაახლოებით 20 წლიდან 50 წლამდე შუალედში, მეტწილად ქალბატონებში.

მინდა აღვნიშნო, რომ დაავადება ძირითდად ქრონიკულად მიმდინარეობს და შესაბამისად ახასიათებს როგორც გამწვავების, ასევე რემისიის ანუ ნათელი პერიოდები. გამწვავების ფაზა თავს ძირითადად ადრეულ გაზაფხულზე ან გვიან შემოდგომაზე იჩენს.

რა არის წყლულის გამომწვევი მიზეზი?

დიდი ხნის მანძილზე პეპტიური წყლული მულტიფაქტორულ დაავადებად მიიჩნეოდა, რომელიც კუჭის ლორწოვანის დამცავი უნარის დაქვეითების ფონზე მჟავასა და პეპსინის მოქმედების შედეგად ვითარდებოდა. ითვლებოდა, რომ ერთხელ განვითარებული პეპტიური წყლული პაციენტის მუდმივად აწუხებდა, პერიოდული რემისიებით და გამწვავებებით, თუმცა ეს შეხედულება შეიცვალა და თანამედროვე გასტროენტეროლოგიაში პეპტიური წყლულის განვითარებაში უპირატესობა მთავარ ფაქტორს ჰელიკობაქტერიას (H. Pylori) ენიჭება, ასევე უმნიშვნელოვანეს ფაქტორს წარმოადგენს - არასტეროიდული ანთების საწინააღმდეგო საშუალებების არარაციონალური და ხანგრძლივი მიღება. აუცილებლად გასათვალისწინებელია შემდეგი ფაქტორები: კუჭის წვენის გაძლიერებული სეკრეცია, სტრესი, არასწორი და არარაციონალური კვების რეჟიმი, თამბაქოსა და ალკოჰოლის მოხმარება, ჰერპეს და ციტომეგალოვირუსული ინფექციის არსებობა, ასევე გენეტიკური მიდრეკილება. პეპტიური წყლულის განვითარებაში დიდი როლი ენიჭება, თამბაქოს მოხმარებას. თამბაქო არ იწვევს კუჭის სეკრეციის გაძლიერებას, თუმცა წყლულის განვითარებას იგი პანკრეასზე ზემოქმედებით უწყობს ხელს, რის შედეგადაც ბიკარბონატების სეკრეცია ანუ ზედმეტი მჟავის ნეიტრალიზაციის პროცესი სრულფასოვნად ვეღარ მიმდინარეობს.

როგორ უნდა განასხვავოს პაციენტმა ეროზია და წყლული?

ეროზიის ზომა არ უნდა აღემატებოდეს 5 მილიმეტრს, წყლულად ჩაითვლება დეფექტიმ თუ ის 5 მმ-ზე მეტია. რეალურად წყლული და ეროზია ორივე წარმოადგენს კუჭისა და თორმეტგოჯა ნაწლავის დეფექტს და პრაქტიკულად გარკვეულწილად ერთნაირ მკურნალობას საჭიროებს.   

როგორია სიმპტომები და დაავადების გამოვლინება?

ძირითადი გამოვლინებაა გულძმარვა, მუცლის შუა/ზედა ნაწილში საკვების მიღებამდე ან ღამის საათებში წვის შეგრძნება, ტკივილით მუცლის შუა/ზედა ნაწილში, ასევე შეიძლება გამოვლინდეს შებერილობა, გულისრევა ან ღებინება, მუქი ფერის განავალი, ღებინებისას წითელი სისხლისებრი შეფერილობა, ასევე წონაში კლება.

ეტაპობრივად რომ მივყვეთ, როგორია მკურნალობის პროცესი, რა დრო არის საჭირო იმისათვის, რომ პაციენტმა შედეგი იგრძნოს?

უპირველესად, უნდა გავითვალისწინოთ, რომ მკურნალობის ტაქტიკა და სტრატეგია მხოლოდ კვალიფიციური გასტროენტეროლოგის მიერ უნდა განისაზღვროს. დაუშვებელია, თვითმკურნალობა, რადგან არასწორმა მკურნალობამ შესაძლოა მძიმე და გამოუსწორებელ შედეგამდე მიიყვანოს პაციენტი.

უნდა გვახსოვდეს, რომ კუჭ-ნაწლავი - ეს არის ერთი მთლიანი სისტემა, რომლის გამოკვლევაც და მკურნალობაც აუცილებლად მხოლოდ კომპლექსური უნდა იყოს.
ხშირია სეგმენტური და სიმპტომური მკურნალობა, რაც ყოვლად დაუშვებელია.

თერაპია ეტაპობრივია და ითვალისწინებს კუჭ-ნაწლავის ყველა უბნისა და სეგმენტის, ასევე ნაწლავთა მიკროფლორის აღდგენას, ანუ დისბაქტერიოზის (დისბიოზის) ლიკვიდაციას.

(R)