საქართველოში ერთადერთი ქართლის ქარის ელექტროსადგური ექსპლუატაციაში 2016 წლის დეკემბერში შევიდა. 2017-2020 წლებში სადგურმა სულ 348 მლნ კვტ/სთ ელექტროენერგია გამოიმუშავა. თვეში 200 კვტ/სთ-ის მოხმარების გათვალისწინებით ეს წლიურად 36 200 ოჯახის ელექტროენერგიით სრულ დაკმაყოფილებას ნიშნავს.
ქარის ელექტროსადგურზე მუშაობა 2013 წელს დაიწყო და რადგან ინვესტორები ფრთხილობდნენ პროექტი საკუთარ თავზე სახელმწიფომ აიღო. მისი მშენებლობა $35 მლნ დაჯდა. თანხის უდიდესი ნაწილი სესხის სახით EBRD-მა გამოყო. დაფინანსება გაიღეს დონორებმაც.
სადგურს სულ 6 ტურბინა აქვს, თითოეულის სიმძლავრე 3.45 მგვტ-ა, რაც ჯამში 20.7 მგვტ-ს სიმძავრეს უდრის. სავარაუდო წლიურ გამომუშავებად 87 მლნ კვტ/სთ განისაზღვრა. 4 წლის საშუალო გაანგარიშებით პროგნოზი ზუსტად გამართლდა. ორჯერ დაგეგმილზე მცირედით ნაკლები გამოიმუშავა, ორჯერ კი მცირედით მეტი.
ელექტროსადგურის ტარიფი წინასწარ 10 წლის ვადით განისაზღვრა და ის კილოვატზე 6.89 ცენტს შეადგენს. მთელ ენერგიას სახელმწიფო ყიდულობს. საშუალო გამომუშავებით სადგურის შემოსავალი წლიურად $5.99 მლნ გამოდის.
2019 წლის 15 ნოემბერს ქარის ელექტროსადგური აუქციონზე $14.4 მლნ-დ „საქართველოს კაპიტალმა“ შეიძინა.
ქართლის ელექტროსადგური ამ დრომდე ერთადერთ ქარის სადგურად რჩება, რომლის წილი მთელ ელექტროგენერაციაში 0.8%-ზე ნაკლებია. არსებობდა და დღემდე არსებობს უფრო მასშტაბური პროექტები, კერძოდ: იალღუჯის ქედზე სიმძლავრე 45 მგვტ, წლიური გამომუშავება 110 მლნ კვტ/სთ, სამგორის ზეგანზე სიმძლავრე 45 მგვტ, წლიური გამომუშავება 130 მლნ კვტ/სთ, ქუთაისის მიმდებარე ტერიტორიაზე სიმძლავრე 90 მგვტ, წლიური გამომუშავება 225 მლნ კვტ/სთ, გორი-სკრას მონაკვეთზე სიმძლავრე 90 მგვტ, წლიური გამომუშავება 250 მლნ კვტ/სთ, საბუეთის მთზე სიმძლავრე 100 მგვტ, წლიური გამომუშავება 370 მლნ კვტ/სთ. პროექტები ჯერჯერობით პროექტებად რჩება და ჯერ არც ერთის მშენებლობა არ დაწყებულა.
მდგომარეობა უფრო მძიმეა მზის ელექტროსადგურების მიმართებაში, თუ არ ჩავთვლით სახურავებზე დამონტაჟებულ პანელებს რამდენიმე საპილოტე მიკროსადგურს ილიაუნისა და აეროპორტის მიმდებარე ტერიტორიაზე, რომელთა ჯამური წილი მთლიან გენერაციაში 0.02%-ს არ აღემატება, ამ დრომდე არც ერთი მზის ელექტროსადგური არ ფუნქციონირებს. ის პროექტები რომლებიც ამჟამად განიხილება მცირე სიმძალვრისაა 5 მგვტ-ს ფარგლებში, რაც ბალანსს არსებითად ვერ შეცვლის.
ქარისა და მზის ენერგიების ეკონომოკურად მომგებიანი პოტენციალი ამჟამად 1850 მეგავტია, 1350 ქარის, 500 მზის, რომელიც ჯამში 4 მლრდ კვტ/სთ-ის ეელექტროენერგიის გამომუშავების შესაძლებლობას იძლევა. ტექნოლოგიების გაიაფებისა და მარაგულირებლიანი ჰესების აშენების შემთხვევაში პოტენციალი გაიზრდება. რადგან ქარი და მზე არასტაბილურ ენერგიების წყაროს განეკუთვნება. ქარი მუდმივად არ ქრის და მზე ღამე არ ანათებს, გამომუშავება და მოხმარება დროში ერთმანეთისგან აცდენილია, რაც მათი წილის განუსაზღვრელ ზრდას ხელს უშლის. ალტერნატივად შეიძლება ენერგიის შემნახველი ბატარეები განვიხილოთ, რაც ხარჯს და შესაბამისად საბოლოო ღირებულებას ზრდის, აგრეთვე არაეკოლოგიურია. მეორე ვარიანტი დღისით ჭარბი ენერგიის ექსპორტი და ღამით დეფიციტის იმპორტით ჩანაცვლებაა, ოღონდ ამ შემთხვევაშიც ტარიფი სხვადასხვა, ქართული მხარისთვის არახელსაყრელი იქნება.
გიორგი ელიზბარაშვილი