რა არის ფორსმაჟორი და როგორი გავლენა აქვს მას სახელშეკრულებო ურთიერთობებზე, ამ საკითხებზე ისაუბრეს ადვოკატებმა გიორგი სვანაძემ და ანა ჯალაღონიამ, რადიო კომერსანტის გადაცემაში „ადვოკატის საათი მარიკა არევძესთან ერთად“.

გიორგი სვანაძის თქმით, ფორსმაჟორის პირდაპირი დეფინიცია ქართულ კანონმდებლობაში არ არსებობს, თუმცა ადვოკატი, იმ სამი მნიშვნელოვანი წინაპირობის შესახებ საუბრობს,რომელთა ერთობლიობის შემთხვევაშიც მდგომარეობა შესაძლოა შეფასდეს,როგორც ფორსმაჟორული.

„პირველი რიგში, დამაბრკოლებელი გარემობები უნდა იყოს სახეზე, კონტროლს მიღმა და მხარეს უნდა ურთულდებოდეს ვალდებულების შესრულება; მეორე წინაპირობაა, დამაბრკოლებელი გარემოებები უნდა გაჩნდეს ხელშეკრულების დადების შემდეგ და არ უნდა იყოს ისინი განჭვრეტადი; მესამე პირობით კი მხარეს,რომელსაც ვალდებულების შესრულება ურთულდება, არ უნდა შეეძლოს ამ დამაბრკოლებელი გარემოებების თავიდან არიდება. თუ სახეზეა ეს ყოველივე, მაშინ შეიძლება დავარქვათ მდგომარეობას ფორსმაჟორული. ქართული სასამართლო პრაქტიკაში ეს წინაპირობები გაწერილია და მხარეს შეუძლია,რომ პასუხისმგებლობა მოიხსნას ვალდებულების შესრულების ნაწილში,“- აღნიშნავს გიორგი სვანაძე.

მან გადაცემაში ასევე ისაუბრა იმ ტიპის მუხლებზე, რომლებიც ხელშეკრულებაში გვხვდება და ფორსმაჟორს ეხება.

„შეიძლება არსებობდეს მუხლი,სადაც უბრალოდ ნახსენებია,რომ მხარე თავისუფლდება ფორსმაჟორის დროს, მეორე ტიპია,როცა დეტალურად წერია,რა არის ფორსმაჟორი და ჩამოთვლილია წინაპირობები და ვადების ნაწილი,თუ რამდენი ხნით ხდება ვალდებულების შესრულების შეჩერება და მესამეა,როცა არაფერი წერია ამ გარემოების შესახებ და ვრჩებით მწირი კანონმდებლობის რეგულირებისა და სასამართლოს ამარა. როცა ვლდებულების შესრულება შეუძლებელია, მხარე თავისუფლდება. თუმცა, აქვე იკვეთება ხელშეკრულების შეჩერების დროებითი ხასიათი, ეს უკანასკნელი გვხვდება მაშინ,როდესაც მხარეებს ინტერესი არ ეკარგებათ სახელშეკრულებო ურთიერთობის მიმართ. იმ შემთხვევაში თუ ინტერესი ეკარგებათ, მაშინ ურთიერთობაც წყდება. აუცილებლად უნდა გავმიჯნოთ ვალდებულების შესრულების შეუძლებლობა და გართულება. თუ ვალდებულების შესრულება შეუძლებელია, მაშინ სახეზე გვაქვს ფორსმაჟორი. შრომითი ურთიერთობა არის სახელშეკრულებო ურთიერთობა, შრომის კოდექსი ამბობს,რომ რაც შრომის კოდექსში არ არის, მოწესრიგებულია სამოქალაქო კანონმდებლობით. ამ ლოგიკით შეგვიძლია ვთქვათ,რომ შეჩერების ერთ-ერთი დამატებითი საფუძველი შეიძლება იყოს ფორსმაჟორი, მიუხედავად იმისა, რომ არ არის ასახული კოდექსში.“- ამბობს გიორგი სვანაძე.

ადვოკატმა ანა ჯალაღონიამ ფორსმაჟორულ მდგომარეობაში მხარეებს შორის სწორი კომუნიკაციის მნიშვნელობაზე ისაუბრა და განაცხადა,რომ ფორსმაჟორის დადგომა ავტომატურად არ უნდა იყოს ხელშეკრულების შეჩერების წინაპირობა.

„პანდემიის პირობებში, ფორმსაჟორი არ წარმოადგენს ყველა ტიპის საწარმოსთვის და ურთიერთობებისთვის შეჩერების საფუძველს, ისევე როგორც შრომითი ხელშეკრულებისა და საჯარო ურთიერთობების ფარგლებში. მთავარია სწორი კომუნიკაცია, როგორც ფორსმაჟორის წარმოშობის დროისთვის, ისე შემდეგი პირობების დადგენისას. ავტომატურად არცერთი მუხლი არ იწყებს მოქმედებას, თუ მხარეები სწორ კომუნიკაციას არ დაიწყებენ. სტანდარტულად შექმნილი ონლაინ პორტალებიდან ჩამოწერილი ხელშეკრულებები არაქმედუნარიანია. ისინი მუშაობს იქამდე, სანამ მხარეებს არ აქვთ პრობლემა ერთმანეთთან. პანდემიამ კი კიდევ ერთხელ დაანახა საზოგადოებას იურისტების ყველა ეტაპზე ჩართულობის აუცილებლობა“- ამბობს ანა ჯალაღონია.