საყოველთაოდ ცნობილია, რომ ოკუპირებულ აფხაზეთში ბიზნესის კუთხით შემოსავლის არც თუ ისე ბევრი წყაროა - ძირითადად  ტურიზმი და კრიპტოვალუტების მოპოვება.

თუმცა, არის კიდევ ერთი, რომლის შესახებაც ბევრი არაფერია ცნობილი, ესაა  ავტომობილების რეექსპორტი რუსეთში.

ერთი შეხედვით, ამ კუთხით ბიზნესის აწყობა შეუძლებელია, რადგანაც რუსეთის ფედერაციაში უკიდურესად ძვირი განბაჟებაა, რომელიც მანქანის ღირებულების თითქმის 70%-ს შეადგენს.

ეს სისტემა მთელს ევრაზიულ კავშირში მოქმედებს და ამის თაობაზე საქართველოშიც კარგადაა ცნობილი - თუნდაც იმიტომ, რომ ქართულმა ავტოექსპორტმა ამის გამო, გასაღების 2 მსხვილი ბაზარი დაკარგა - ყაზახეთი და სომხეთი.

მოტივაცია სრულიად გასაგები და ლეგიტიმურია - რუსეთი ამ გზით თავის ავტომრეწველობას იცავს. დღეს რუსეთში მრავალი ავტოქარხანა მუშაობს, თანაც არა მხოლოდ რუსული, არამედ საერთაშორისო ბრენდების - Wolksvagen, Opel, BMW, Toyota და ა.შ.

შესაბამისად, რუსეთში ევროპული, ამერიკული, ან იაპონური მანქანის შემოტანა იმდენად ძვირია, რომ ამ მიმართულებით არავითარი ბიზნეს-პერსპექტივა არ არსებობს. თუმცა - ეს მხოლოდ ერთი შეხედვით.

პირველმა რეექსპორტი რუსეთში სომხეთმა დაიწყო. სქემა მარტივი იყო - სომხეთი ევრაზიული კავშირის წევრია და ავტომობილებს სომხური ნომრებით ყოველგვარი შეფერხებების გარეშე რუსეთის ფედერაციაში გადაადგილების უფლება აქვთ, თანაც მთელი წლის მანძილზე.

ამ გზით რუსეთში 300 000-მდე მანქანა სომხური ნომრებით გაიყიდა, მაგრამ 2020 წლის თებერვალში ეს სქემა დაიხურა. რუსეთში სომხური ნომრებით უპრობლემოდ გადაადგილება დღესაც შესაძლებელია თუმცა, მხოლოდ სომხეთის მოქალაქეებისთვის. საკმარისია ავტომობილის მფლობელმა წარადგინოს ცნობა, რომ ერევანში ან გიუმრიში ცხოვრობს  და მას შეუძლია მთელი წლის მანძილზე ყოველგვარი შეფერხების გარეშე იმოძრაოს სომხური ნომრებით.

ამ შეზღუდვამ სომხური რეექსპორტი მნიშვნელოვნად დააზარალა. ამ დროს ოკლუპირებულ აფხაზეთში სხვა სქემა ამოქმედდა, რომელიც ჯერ-ჯერობით ძალაშია.

დეფაქტო აფხაზეთი ევრაზიული კავშირის წევრი არაა, თუმცა, მას რუსეთთან ხელშეკრულება აქვს რომელიც ავტომობილებით გადაადგილებას არეგულირებს. კერძოდ, მანქანებს აფხაზური ნორმებით შეუძლიათ წლის მანძილზე რუსეთში უპრობლემოდ გადაადგილება იმ შემთხვევაში, თუ ეს ავტომობილები ბიზნეს-საქმიანობასთანაა დაკავშირებული.

შესაბამისი სქემა ძალზე მარტივია — დეფაქტო აფხაზეთში ავტომობილი ფიქტიურ, ქაღალდზე არსებულ ფირმაზე ფორმდება, და ამ სახით რუსეთში იყიდება. ესეც გარკვეულ ხარჯებთანაა დაკავშირებული, თუმცა, ის გაცილებით ნაკლებია, ვიდრე ავტომობილის ღირებულების 70%.

ამ სქემით ბევრი რუსეთის მოქალაქე სარგებლობს, განსაკუთებით მოსაზღვრე კრასნოდარის მხარეში. აფხაზეთში ავტომობილები ძალიან იაფია, თანაც რუსეთში ისინი ყოველგვარი განბაჟების გარეშე შემოჰყავთ.

ოკუპირებული აფხაზეთის სქემა გარკვეული რისკებთანაა დაკავშირებული - ხშირ შემთხვევაში მყიდველებს ატყუებენ, იშვიათობა არც „გადაგდებაა“, თუმცა, ავტომობილები იმდენად იაფია, რომ ყველა საფრთხის მიუხედავად,  ამ სქემას მომხმარებელი არ აკლია.

Youtube-არხის „აფხაზური მოზაიკას“ ავტორის კირილ ბაზილევსკის თქმით, სომხური სქემისგან განსხვავებით, აფხაზური ჯერ ჩვეულებრივად მუშაობს, თუ არ ჩავთვლით რამდენიმე თვეს, როდესაც საზღვარი პანდემიის გამო დახურული იყო.

„რუსეთში ამ საკითხთან დაკავშირებით ადმინისტრაციულ კოდექსში ცვლილებების შეტანა იგეგმებოდა, მაგრამ ამ ეტაპზე არაფერი არ ხდება. სომხური სქემა უფრო მარტივი იყო, და სწორედ ამიტომაც ჩავარდა, აფხაზური კი შედარებით რთულია, ბევრ ფაქტორს ითვალისწინებს, და ამიტომაც უფრო სიცოცხლისუნარიანია. ჯერ-ჯერობით არ გვაქვს არავითარი საფუძველი ვივარაუდოთ, რომ აფხაზური სქემა უახლოეს პერიოდში დაიხურება“ - განაცხადა ბაზილევსკიმ.

მოამზადა თენგიზ აბლოთიამ