მარტში, როდესაც ბრიტანეთში, ისევე როგორც მთელს მსოფლიოში, კორონავირუსის პანდემია დაიწყო, მთავრობამ ინდივიდუალური დაცვის საშუალებების, ხელოვნური სუნთქვის აპარატების, ტესტების და სხვა სტრატეგიული საქონლის დიდი რაოდენობით შესყიდვა დაიწყო.
მომდევნო თვეებში სახელმწიფო სტრუქტურებმა ათასობით კონტრაქტი გააფორმეს, მათ შორის ისეთ კომპანიებთან, რომლებიც მმართველი კონსერვატიული პარტიის საიდუმლო VIP— სიაში ირიცხებოდნენ. სულ 22 მლრდ. დოლარის 1200 კონტრაქტი დაიდო, მათ შორის 11 მლრდ. მიიღეს კომპანიებმა, რომლებსაც მართავენ კონსერვატიული პარტიის მაღალჩინოსნებს ახლობლები ან მეგობრები. ამ თანხის ნაწილი გამოუცდელმა და ცუდი რეპუტაციის მქონე კომპანიებმაც მიიღეს.
საშუალო ზომის და პოლიტიკური კავშირების არმქონე ფირმებს საერთოდ არაფერი ერგოთ.
„მთავრობას სწრაფ და ეფექტურ მოქმედებებზე კარტ-ბლანში ჰქონდა, თუმცა, სახელმწიფო სახსრების გაფლანგვის უფლება მათთვის არავის მიუნიჭებია. საუბარია ათობით მილიარდ ფუნტზე და ჩვენ გვაქვს უფლება ვიცოდეთ ეს ფული როგორ განაწილდა“ - განაცხადა ოპოზიციური ლეიბორისტული პარტიის დეპუტატმა და საბიუჯეტო კონტროლის კომიტეტის თავჯდომარემ მეგ ჰილიერმა.
შესყიდვების სისტემა მარტში, პანდემიის სწრაფი გავრცელების პერიოდში შეიქმნა და მისი ხელმძღვანელი ყოფილი საინვესტიციო ბანკირი, დღეს კი კონსერვატიული პარტიის ერთ-ერთი ყველაზე მდიდარი წარმომადგენელი, ამჟამად ლორდთა პალატის წევრი პოლ დეიტონი გახდა.
8 თვის მანძილზე დეიტონმა მთავრობას მილიარდობით ფუნტის ღირებულების კონტრაქტების დადებაში დაეხმარა, მათ შორის ასობით მილიონი ერგო კომპანიებს, სადაც მას ან პიროვნული კავშირები ან ფინანსური ინტერესები აქვს. გასაჯაროებული კონტრაქტების დახარჯული თანხის მხოლოდ ნაწილია. საგანგებო მდგომარეობის საბაბით მთავრობამ ხელშეკრულებების დიდი ნაწილი პირდაპირი შესყიდვით, ტენდერების გარეშე გააფორმა. სადღეისოდ საზოგადოებისთვის დაფარულია პანდემიასთან ბრძოლის ფარგლებში დადებული ხელშეკრულებების თითქმის ნახევარი.
კონტრაქტები მიიღეს პოლიტიკური კავშირების მქონე კომპანიებმა, ზოგიერთს შტატში ყოფილი მინისტრები და სამთავრობო მრჩევლები ჰყავს, ზოგიერთი კი კონსერვატიული პარტიის ყულაბაში დიდ თანხებს რიცხავდა.
6 მლრდ. დოლარი მიიღებს კომპანიებმა, რომლებსაც ინდივიდუალური დაცვის საშუალებების შესყიდვაში არავითარი გამოცდილება არ გააჩნიათ - მაგალითად, მოდის სახლებმა და მავნებლებთან მებრძოლმა კომპანიებმა. 5 მლრდ.-ზე მეტი სკანდალური რეპუტაციის მქონე, ადამიანის უფლებების დარღვევაში და გადასახადების დაფარვაში მხილებულმა კომპანიებმა მიიღეს.
სულ რამდენიმე კონკრეტული მაგალითი:
- 646 მლნ. დოლარის ღირებულების კონტრაქტი კომპანია Randox Laboratories-მა მიიღო, რომლის კონსულტანტიცაა ბრიტანეთის მთავრობის მოქმედი მინისტრო ოუენ პატერსონი.
- Deloitte -მა კონტრაქტი უკანა რიცხვით და ტენდერის გარეშე მიიღო. კომპანია ცნობილია იმით, რომ კონსერვატიული პარტიის ფონდში დიდ თანხებს რიცხავდა.
- PPE Medpro-მ 274 მლნ. დოლარის კონტრაქტები დაარსებიდან სულ რაღაც 3 კვირაში მიიღო.
- მავნებლებთან მებრძოლმა კომპანია PestFix-მა470 000 მლნ. დოლარის კონტრაქტი მიიღო. კომპანიამ 600 000-ზე მეტი უვარგისი პიდბადე შეისყიდა.
- საინტერესოა პიროვნულად პოლ დეიტონის კონტაქტებიც, ის საინვესტიციო ბანკ Goldman Sachs-ის ერთ-ერთი მმართველი იყო, მას ასევე გააჩნია საქმიანი ურთიერთობები კომპანიებთან, რომლებმაც 300 მლნ. დოლარის კონტრაქტები მიიღეს.
არ არსებობს პირდაპირი მტკიცებულება იმის, რომ ამკომპანიებმა კონტრაქტები პოლ დეიტონთან არსებული კავშირების გამო მიიღეს, თუმცა, ინტერესთა კონფლიქტი სახეზეა. სხვათა შორის ლორდ დეიტონი ბრიტანული ფარმაცევტული კომპანია AstraZeneca-ს აქციონერია. დიახ, სწორედ იმ AstraZeneca-ს, რომელიც დღეს ოქსფორდის უნივერსიტეტთან ერთად კორონავირუსის ვაქცინაზე მუშაობს.
დეიტონის ჯგუფმა კონტრაქტების მხოლოდ 1% გააფორმა მიმწოდებლებთან, რომლებიც ოფიციალურად, სახელმწიფო არხებით, პირადი ნაცნობობის გარეშე მოქმედებდნენ.
nytimes.com
თენგიზ აბლოთია
ბრიტანეთი
