საქართველოს კონსტიტუციით და ეკონომიკური თავისუფლების აქტით განსაზღვრულია, რომ მთავრობის საგარეო ვალი მშპ-სთან მიმართებაში 60%-ს არ უნდა აღემატებოდეს, ამ დროის მონაცემებით ეს მაჩვენებელი უკვე 58%-ს შეადგენს. აღსანიშნავია, რომ დღეის მდგომარეობით, საგარეო ვალმა 18 მლრდ. ლარს გადააჭარბა, წლის ბოლომდე კი 22 მლრდ-მდე გაიზრდება.
„ახალი ეკონომიკური სკოლის“ დირექტორი პაატა შეშელიძე მიიჩნევს, რომ ქვეყნის საგარეო ვალი უკვე ისედაც მაღალია, თუმცა აქ ყველაზე მთავარი და მნიშვნელოვანი მისი გონივრულად ხარჯვაა. მისი თქმით, 2013 წლის შემდეგ საგარეო ვალი თითქმის გაორმაგებულია, ახლა კი თითქმის სამმაგდება.
„ვალის ასეთი რაოდენობით გაზრდა არის მორიგი ცუდი ნაბიჯი რომელიც გადაიდგა. შეზღუდვა გვაქვს 60%-იანი, ამიტომ ეს არის მთავრობის უუნარობის გამოვლინება, რადგან ისინი ამ ვალებს გადასახდელად მომავალ თაობას უტოვებენ, ეს კი უპასუხისმგებლობაა. არცერთ მთავრობას არ უნდა ჰქონდეს უფლება იმაზე დიდი ვადით აიღოს სესხი, ვიდრე თვითონ იქნება ხელისუფლებაში. რა სესხიც გვქონდა, იმის გადახდა გვიჭირდა და ახლა მითუმეტეს, თან გასათვალისწინებელია თუ რაში იხარჯება ეს სესხი. პანდემიის შედეგად კიდევ უფრო ძნელი და ძვირი იქნება მომავალი თაობისთვის საგარეო ვალის მომსახურება და გადახდა. 2013 წლის შემდეგ თითქმის გაორმაგებულია ვალი, ახლა კი თითქმის სამმაგდება. 60%-იან ნიშნულს თუ გადაცდა ეს კანონის დარღვევაა და დასჯადია, თუმცა ალბათ ამაზეც თვალს დახუჭავენ. სახელმწიფოს მხრიდან, ვალების აღების პრაქტიკა ყოველდღიურობად გადაიქცა, რაშიც ეროვნული ბანკის გავლით ყველანი ჩართულები არიან“, - აცხადებს პაატა შეშელიძე.
ეკონომისტი გიგა ბედინეიშვილი მიიჩნევს, რომ ინვესტიციების მოზიდვის კუთხით მაღალი საგარეო ვალი, საქართველოს პოტენციური ინვესტორებისთვის არამიმზიდველს ხდის.
„ვალის ასეთი დიდი ოდენობა, ქვეყანაში რისკებს ამაღლებს. ფაქტიურად მომავალ თაობას გაზრდილი ვალების გადახდა მოუწევს, რაც მორალური არ არის. ჩვენ ვიღებთ ვალებს და ჩვენ შვილებს ვაკისრებთ მათ გადახდას. გარდა ამისა, ინვესტიციების მოზიდვის კუთხითაც ცუდია, რადგან როცა საგარეო ვალი ასე იზრდება ისედაც მაღალრისკიან ქვეყანაში, ეს კიდევ უფრო ნაკლებად მიმზიდველს ხდის მას ინვესტორებისთვის. ამ ყველაფერს თუ ეროვნული ვალუტის არასტაბილურობას დავუმატებთ, ამის გათვალისწინებით კიდევ უფრო არაპროგნოზირებადი ხდება ჩვენი საჯარო ფინანსები, რადგან ლარი თუ კიდევ გაუფასურდება, მაშინვე გაიზრდება დოლარში გამოსახული საგარეო ვალი. ამიტომ, ასეთი დიდი რაოდენობით საგარეო ვალის აღება, ვფიქრობ, რომ ძალიან უპასუხისმგებლო საქციელია“, - განმარტა გიგა ბედინეიშვილმა.
აღსანიშნავია, რომ ჯამურად, 2020-2024 წლებში მთავრობა სულ 16,6 მილიარდი ლარის საგარეო ვალის აღებას გეგმავს. მთავრობის საპროგნოზო მაჩვენებლები საგარეო ვალის მიმართულებით წლების მიხედვით შემდეგნაირად გამოიყურება:
2020 წელი — 7,1 მილიარდი ლარი;
2021 წელი — 3,4 მილიარდი ლარი;
2022 წელი — 2,1 მილიარდი ლარი;
2023 წელი — 2 მილიარდი ლარი;
2024 წელი — 2 მილიარდი ლარი.
ნინო თამაზაშვილი
საგარეო ვალი
