2021 წლის პირველი კვარტალის სახელმწიფო ბიუჯეტის შემოსულობების გეგმა 98.4%-ით, გადასახადების კი 91.3%-ით შესრულდა. სამ თვეში შემოსულობების ნაწილი დაგეგმილზე 68 მლნ ლარით ნაკლებით 4.340 მლრდ ლარით შესრულდა, რაც შეეხება გადასახადების ის გეგმას უფრო მეტად 373 მლნ-ით ჩამორჩა და და 4.302 მრდ-ის მაგივრად მხოლოდ 3.929 მლრდ-ით შესრულდა.

შემოსულობებში პროცენტულად ყველაზე დიდი დანაკლისი პრივატიზაციის მიმართულებით დაფიქსირდა, საიდანაც ბიუჯეტმა დაგეგმილი 32 მლნ-ის მაგივრად, მისი 58.5% - 18.7 მლნ მიიღო. თანხობრივად კი ყველაზე მეტი - 114 მლნ ლარი ვალდებულებების ზრდას დააკლდა. ქვეყანამ იანვარ-მარტში 1.404 მლრდ-ის ნაცვლად 1.290 მლრდ ლარის ვალი აიღო. რაც შეეხება შემოსავლებს მისი გეგმა გადაჭარბებით 101.9%-ით შესრულდა, კერძოდ გადასახადები - 100.3%-ით, 2.653 მლრდ-ს ნაცვლად 2.661 მლრდ-ით, გრანტები 106.6%-ით 189 მლნ-ის ნაცვლად 201 მლნ-ით და სხვა შემოსავლები 131.2%-ით 113 მლნ-ის ნაცვლად 148 მლნ-ით.

ცალკე აღებულ გადასახადების ნაწილში საშემოსავლოს გეგმა 97.5%-ით შესრულდა, მოგების გადასახადის 94.5%-ით, დღგ-ის 97.8%-ით, აქციზის 137%-ით, იმპორტის - 83.1%-ით, ქონების 1304%-ით, ხოლო სხვა გადასახადების 94.9%-ით. გეგმას მნიშვნელოვნად 71%-ით გადააჭარბა ადმინისტრაციული მოსაკრებლებიდან მიღებულმა თანხებმაც.

გადასახდებში ყველაზე დიდი ჩამორჩენა ხარჯებშია, სადაც გეგმას 319 მლნ დააკლდა და 3.421 მლრ-ის მაგივრად მხოლოდ 3.102 მლრდ იქნა ათვისებული.

პირველ კვარტალში ხარჯების ნაწილის აუთვისებლობა ქმნის იმის საფრთხეს, რომ დარჩენილ თვეებში გადაჭარბებული ხარჯვის შედეგად ლარი დამატებით გაუფასურდეს, მეორე ალტერნატივა სოციალური ან ინფრასტრუქტურული პროექტების შეჩერებაა.

2021 წლის ბიუჯეტი 2020-ის კორექტირებული ბიუჯეტის მსგავსად კოვიდისა და კოვიდრეგულაციების გავლენაზეა მორგებული. დეფიციტი ამჯერადაც გამონაკლისის წესით 3%-ს, უფრო სწორედ 7%-ს აჭარბებს.

გასული წლის პირველი კვარტალი 2.3%-იანი ზრდით დასრულდა, მთლიანი წელი კი 6.2%-იანი ვარდნით. წელს პირველ კვარტალში ვარდნამ 4.2% შეადგინა. იანვარში მშპ 11.5%-ით შემცირდა, თებერვალში 5.1%-ით ხოლო მარტში 12 თვიანი პაუზის შემდეგ პირველად 4%-იანი ზრდა დაფიქსირდა. სიტუაციის გაუმჯობესება 2 მიზეზით აიხსნება: კოვიდრეგულაციების შერბილებით და საბაზისო პერიოდით. გასული წლის იანვარში ზრდა 5.1% იყო, თებერვალში 2.2%,მარტში კი მშპ 3.7%-ით შემცირდა.  ზუსტად იმავე მიზეზების გამო დარჩენილ სამ კვარტალში ეკონომიკური ზრდაა ნავარაუდევი, თუმცა ზრდის მოსალოდნელი ტემპი, სავალუტო ფონდის შეფასებით წლიური 3.5%, 2019 წლის დონესთან დაწევას ვერ უზრუნველყოფს.

მოსახლეობისთვის დამატებით პრობლემას მზარდი ინფლაციაც წარმოადგენს. მარტსა და აპრილში მან 7.2%-ს მიაღწია. ფასების ზრდის პარალელურად მაღალია ინფლაცია ისედაც დაბალ ეკონომიკურ ზრდის ტემპს კიდევ უფრო მეტად ანელებს.

იანვარ-მარტის მაკროეკონომიკური მიმოხილვის თანახმად ფულის მასა - M2 პირველ კვარტალში 21.4%-ით 13.6 მლრდ ლარამდე,  M3 კი 23.6%-ით 31.8 მლრდ ლარამდეა გაზრდილი. ფულის მასის ზრდა, იმ დროს როცა წარმოებული პროდუქციის რაოდენობა იგივე რჩება ავტომატურად ინფლაციას ზრდის, თუმცა ამავე დროს მთავრობას ვალდებულებების შესრულებაში ეხმარება.

პირველ კვარტალში ექსპორტი 5.2%-ით $821 მლნ-მდე გაიზარდა, 2.4%-ით $1.953 მლრდ-მდე შემცირდა იმპორტი. უმნიშვნელოდ 0.3%-ით $2.773 მლრდ-მდე შემცირდა ასევე მთლიანი სავაჭრო ბრუნვაც, უარყოფითმა სავაჭრო სალდომ კი $1.132 მლრდ - ბრუნვის 40.8% შეადგინა.

მკვეთრად 32.9%-ით 436 მლნ-მდე გაიზარდა ფულადი გზავნილები საზღვარგარეთის ქვეყნებიდან. გზავნილების საპირისპიროდ 87.5%-ით $54 მლნ-მდე შემცირდა ტურიზმიდან მიღებული შემოსავლები.

2021 წლის ბიუჯეტის შემოსულებები 16.758 მლრდ ლარითაა განსაზღვრული, შემოსავლები 11.179 მლრდ-ით, არაფინანსური აქტივების კლება (პივატიზაცია) 150 მლნ-ით, ფინანსური აქტივების კლება 150 მლნ-ით, ვალდებულებების ზრდა 3.828 მლრდ ლარით. გადასახდელების საპროგნოზო მაჩვენებელი 18.385 მლრდ ლარით განისაზღვრა, მათ შორის ხარჯები 12.758 მლრდ-ით, არაფინანსური აქტივების ზრდა 2.417 მლრდ-ით, ფინანსური აქტივების ზრდა 403 მლნ-ით, ვალდებულებების კლება 2.807 მლრდ-ით.

გიორგი ელიზბარაშვილი