ბოლო რამდენიმე თვეა ლარი სტაბილურობას ინარჩუნებს, უკანასკნელად ეროვნული ვალუტა ასეთი მყარი 2020 წლის სექტემბერში იყო. 2021 წელს ქართული ვალუტა მნიშვნელოვანი რყევებით გამოირჩეოდა. წლის პირველ ნახევარში ლარის მნიშვნელოვანი გაუფასურება დაფიქსირდა და 1 აშშ დოლარის ოფიციალურმა ღირებულებამ 3.45 ლარსაც კი გადააჭარბა, წლის მეორე ნახევარი შედარებით სტაბილური იყო. 2021 წელს ეროვნული ბანკის მიერ სავალუტო ინტერვენცია სულ 9-ჯერ განხორციელდა, მათგან 7 იანვარ-აპრილში, სადაც სულ 242.9 მლნ აშშ დოლარი გაიყიდა.
რის ხარჯზე მყარდება ბოლო პერიოდში ლარი, როდესაც რეგიონში დაძაბული ვითარებაა, ინვესტიციების კლებაა და ლირაც უფასურდება.
თიბისი ჯგუფის მთავარი ეკონომისტი ოთარ ნადარაია „კომერსანტთან“ ამბობს, რომ ძლიერი შემოდინებები, ტურიზმის აღდგენის მაღალი ტემპი და მკაცრი მონეტარული პოლიტიკა ხელს უწყობს ლარის გამყარების ტრენდს.
„შემოდინებები ძლიერია, მათ შორის ტურიზმის აღდგენა კარგად მიდის, მეორე მხრივ მონეტარული პოლიტიკა ლარში არის საკმაოდ მკაცრი, რაც გამოიხატება მაღალ საპროცენტო განაკვეთში, ასევე ფულადი აგრეგატების შედარებით დაბალი ტემპით ზრდაში. მოლოდინების ფორმირებაზე თვითონ კურსიც ახდენს გავლენას, მაგალითად როცა კურსი სტაბილურია და მყარდება არსებობს მოლოდინი რომ ის კიდევ უფრო გამყარდება, ესეც ახდენს გავლენას, რადგან მაგალითად თუ იანვარში დეპოზიტების წინასწარ მაჩვენებლებს დავუკვირდებით ლარში გადადინება ბევრად მეტია ვიდრე ადრე იყო.
პროგნოზებს რაც შეეხება, არ ვიტყოდი რომ ლარი ზედმეტად გამყარებულია თუმცა ჩემი აზრით სადღეისო კურსი ზომიერად ოპტიმისტური არის. ისიც უნდა გავითვალისწინოთ, რომ როცა მყარდება ეს არ ნიშნავს რომ ის ყოველთვის გამყარდება, ტრენდი შეიძლება გარკვეულწილად შეიცვალოს.
რუსეთ-უკრაინის რისკი ჯერჯერობით იმხელა მნიშვნელობას არ ახდენს. თუმცა თუ მთავრობის ფასიან ქაღალდებზე საპროცენტო განაკვეთებს შევხედავთ, იქ გარკვეული ნეგატივი ფიქსირდება. არსებული ვითარება თუ შენარჩუნდა მაინც არ მგონია რომ ჩვენზე გავლენა მოახდინოს, თუმცა საომარი მოქმედებების ესკალაციის შემთხვევაში გარკვეული ზეგავლენა ექნება. ჩვენი სცენარით, საომარი კონფლიქტის შემთხვევაში, სავარაუდოა 2022 წელს უკრაინის ეკონომიკის დაახლოებით 10%-იანი, ხოლო რუსეთი ეკონომიკის 1%-2%-იანი ვარდნა. ამავდროულად, ხდება ჰრივნისა და რუბლის აშშ დოლართან 40%-ითა და 15%-ით გაუფასურება. მსგავსი განვითარების შემთხვევაში, სავარაუდოა, რომ 2022 წელს, წინა წელთან შედარებით, საქართველოს ქვეყნების მიხედვით მოთხოვნის მიმართ მგრძნობიარე ექსპორტი, გზავნილები და ტურისტული შემოდინებები უკრაინის შემთხვევაში დაახლოებით 30%-ით, ხოლო რუსეთის შემთხვევაში დაახლოებით 10 პროცენტით შემცირდება. მთლიანობაში, წმინდა სავალუტო შემოდინებებში, 2022 წლის მოსალოდნელ მაჩვენებელთან შედარებით, დანაკლისი დაახლოებით 240 მილიონ დოლარად არის შეფასებული. ეს ისეთი თანხაა რისი მართვაც შესაძლებელია, ამიტომ ლარის კურსის მხრივ, ზეგავლენა დაახლოებით 10%-იანი გაუფასურებაა, რაც ძირითადად უფრო სუსტი ჰრივნისა და რუბლის შედეგია“, - ამბობს ოთარ ნადარაია.
Galt&Taggart-ის ეკონომისტი ლაშა ქავთარაძე „კომერსანტთან“ განმარტავს, რომ ლარის გამყარების ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი არის მაღალი მონეტარული პოლიტიკის განაკვეთი და იანვარში მთავრობის შენელებული ხარჯვა.
„ბოლო პერიოდში ლარის გამყარების ფუნდამენტურ ფაქტორებთან ერთად გვაქვს მკაცრი მონეტარული პოლიტიკის განაკვეთი, რომელიც 10.5%-ია ამას ერთ-ერთ მნიშვნელოვან ფაქტორად ვიღებთ თუ რატომ არის ლარი მყარი. 2022 წლის იანვარში ლარის გამყარების ფაქტორზე მოქმედებს ის, რომ მთავრობის ხარჯვა არის შენელებული და ის დეპოზიტებს აგროვებს.
როდესაც რეგიონში იყო რისკ ფაქტორები და მისი მოლოდინები აისახებოდა ლარზე მონეტარული პოლიტიკის განაკვეთი ამას ვერ აკავებდა. დღეს მართალია რეგიონში რისკი არის, თუმცა საპროცენტო განაკვეთი იმდენად მიმზიდველია, რომ ვფიქრობთ თუ რუსეთ-უკრაინას შორს არსებული პრობლემის რეალიზება არ მოხდა, ლარის კურსი 3-3.15-ს ფარგლებში იქნება, ხოლო რისკის რეალიზაციის შემთხვევაში ეს რეგიონის ვალუტებზე გავლენას იქონიებს და შესაბამისად ლარიც გაუფასურდება. ერთი რამ რაც გამოიკვეთა როდესაც ლირა უფასურდებოდა, მას მიყვებოდა ლარიც, მაგრამ ახლა საზოგადოებამ გააცნობიერა, რომ ეს დამოკიდებულება არასწორია და ეს კარგად გამოჩნდა ბოლო პერიოდში და ლარი ლირას აღარ მიყვება“, - განმარტავს ლაშა ქავთარაძე.
აღსანიშნავია, რომ ეროვნული ბანკის საბაზო სცენარის თანახმად, 2021-2024 წლებში ლარის გაცვლითი კურსი აშშ დოლართან მიმართებით უცვლელად შენარჩუნდება. ოპტიმისტური სცენარის შემთხვევაში ლარის კურსი დოლართან მიმართებით 2022 წელს 4%-ით გამყარდება, პესიმისტური სცენარის მიხედვით კი 6%-იანი გაუფასურებაა მოსალოდნელი.
ეროვნული ბანკის შეფასებას ლარის გამყარების ტრენდთან დაკავშირებით Commersant პასუხის მიღებისთანავე შემოგთავაზებთ.
ლარის კურსი
