ბოლო 440 მლნ წლის მანძილზე დედამიწაზე 5 დიდი გადაშენება მოხდა. ბოლო პერიოდში მეცნიერები მეეექვსე გადაშენებაზე ალაპარაკდნენ. ის შეიძლება არ იოს ისეთი მასშტაბური როგორებიც ასობით მილიონი წლის წინ ხდებოდა, თუმცა ის იქნება პირველი რომლის გამომწვევადაც ცოცხალ ორგანიზმთა 1 კონკრეტული სახეობა - ადამიანი დასახელდება. სხვადასხვა გამოთვლებით 2100 წლისთვის ამჟამად არსებულ სახეობათა 23% აღარ იარსებებს.

ცოცხალ ორგანიზმებზე დამანგრეველი გავლენას კლიმატის ცვლილება და საბინადრო ადგილის მკვეთრი შემცირება იწვევს. ყოველწლიურად საქართველოს ფართობის 187% ტყე იჩეხება, რაც განაშენიანების ტემპს მკვეთრად ჩამორჩება. თანაბარიც რომ იყოს, ტერიტორიაზე სახეობის დამკვიდრებას უფრო მეტი დროს სჭირდება ვიდრე მის ნაწილობრივ ან სრულ გაქრობას.

სახეობები ადრეც, ადამიანის ჩარევამდეც ქრებოდნენ და ჩნდებოდნენ, თუმცა დღეს გადაშენების ტემპი, ბუნებრივ საშუალოსთან შედარებით დააახლოებით 1000-ჯერ არის გაზრდილი. ანალოგიური შეიძლება ითქვას კლიმატის ცვლილებასა და ატმოსფეროში ნახშირორჟანგის ზრდაზეც. დედამიწას უარესი პერიოდებიც ახსოვს, თუმცა ტემპი ასეთი ჩქარი, თუ არ ჩავთვლით ისეთ კატასტროფას როგორიც იყოს ასტეროიდის ჩამოვარდნა, ადრე არასდროს ყოფილა.

დედამიწაზე სიცოცხლის არსებობა დაახლოებით 3.5 მლრდ წელს ითვლის, საიდანაც ბოლო 0.5 მლრდ წელიწადში 5-ჯერ დადგა გაქრობის საფრთხის წინაშე.

სიცოცხლის არსებობა ყველაზე დიდი კითხვის ნიშნის ქვეშე 252 მლნ წლის წინ, მესამე გადაშენების დროს დადგა, როდესაც ზღვის სახეობათა 96% და ხმელეთზე მცხოვრებ ორგანიზმთა 70%, ჯამში ცოცხალ ორგანიზმთა 80%-ზე მეტი ამოწყდა. პროცესს „დიდი კვდომა“ უწოდეს.
ჩვენთვის ყველაზე ცნობილი მეხუთე გადაშენება, რამაც დინოზავრების სიკვდილი გამოიწვია 65 მლნ წლის წინ მოხდა, რისი მიზეზიც ამჟამინდელ ნიუ-მექსიკოს უდაბნოში 5-10 კმ დიამეტრის მქონე ასტეროიდის ჩამოვარდნამ გამოიწვია. კატასტროფას მყისიერი სიკვდილი არ გამოუწვევია. წლების მანძილზე მან მზე დააბნელა და საკვების რაოდენობა დრამატულად შეამცირა, რის შემდეგაც დინოზავრებმა გადარჩენის შანსი დაკარგეს. ისინი უბრალოდ შიმსილით დაიხოცნენ. დინოზავრების გადაშენებამ ძუძუმწოვრების განვითარებას დაუდო სათავე. შეიძლება ითქვას, რომ ადამიანის არსებობა სხვა მრავალ მიზეზთან ერთად იმ დინოზავრების გამანადგურებელი ასტეროიდის დამსახურებაცაა.
პლანეტის კლიმატის არაბუნებრივი ცვლილება პირველი ინდუსტრიული რევოლუციის დროს, 2 საუკუნის წინ დაიწყო. პროცესი მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ დაჩქარდა. პრობლემის რეალურ სიმძიმეზე კაცობრიობა ნახევარი საუკუნის წინ დაფიქრდა, დღეს უკვე გამოსავლის ძიებაშია.

გიორგი ელიზბარაშვილი