C ჰეპატიტის ვირუსი (HCV) ყოველწლიურად 70 მილიონზე მეტ ადამიანს აინფიცირებს და დაახლოებით 400 000-ს კლავს. ვირუსი ღვიძლის ქრონიკულ ინფექციას იწვევს და უფრო მძიმე შემთხვევებში შეიძლება ღვიძლის ქსოვილის ნაწიბურების წარმოქმნა ან კიბოც კი გამოიწვიოს, წერს Inverse-ი.
ამჟამად HCV-ის შედეგად გამოწვეული ინფექციების მკურნალობა შესაძლებელია, მაგრამ ძვირია და პაციენტს ხელახალი დაინფიცირებისგან არ იცავს. ამ მხრივ, C ჰეპატიტის ვაქცინას მდგომარეობის მნიშვნელოვნად გაუმჯობესება შეუძლია, მაგრამ პრობლემა ის არის, რომ მეცნიერებმა ანტიგენის ან ვირუსის ნაწილის იდენტიფიცირება ვერ შეძლეს, რომელიც ორგანიზმს ამ ინფექციის მიმართ იმუნიტეტს გამოუმუშავებდა.
ათწლეულების განმავლობაში ჩატარებულმა კვლევებმა აჩვენა, რომ ვირუსის ზედაპირზე არის ერთი ცილა (HCV E1E2), რომელიც შეიძლება ვაქცინის „კანდიდატად“ განვიხილოთ. თუმცა, მეცნიერებმა ამ ცილის სტრუქტურის ამოხსნა ვერ შეძლეს.
ახალ კვლევაში, სკრიპსის კვლევითი ინსტიტუტის მიკროსკოპისა და ვაქცინის მეცნიერებმა ლიზა ეშუნ-ვილსონმა და ალბა ტორენტს დე ლა პენამ ახალი ტექნოლოგიის გამოყენებით ამ ცილის მოლეკულური სტრუქტურის ვიზუალიზაცია შეძლეს და გაიგეს როგორ მუშაობს ვირუსი. ამ სიახლემ მკვლევრები C ჰეპატიტის ვაქცინის შემუშავებასთან ერთი ნაბიჯით დააახლოვა.
HCV E1E2 ძალიან მოქნილი და მტვრევადი ცილაა - ხშირად იცვლის ფორმას და ადვილად იშლება, რის გამოც მისი შესწავლა რთულია. კვლევის დროს მეცნიერებმა კრიოელექტრონულ მიკროსკოპს (კრიო-EM) მიმართეს. ეს ტექნიკა, კრისტალიზაციის გარეშე, წყლის სწრაფი გაყინვის საშუალებას იძლევა. ამის შედეგად, მკვლევრებმა მიიღეს საჭირო ცილა, რომელიც მინის ჩარჩოშია ჩასმული. ამ მეთოდმა მკვლევრებს საშუალება მისცა შეესწავლათ ცილა და განეხილათ მისი ყველა სტრუქტურული დეტალი.
მეცნიერებმა გენეტიკური კოდი ადამიანის უჯრედებში HCV E1E2-ის შესაქმნელად განათავსეს, რითაც კვლევისთვის საკმარის პროტეინი მიიღეს. ცილის ყინულის ჩარჩოში ჩასმით მკვლევრებმა მისი მთლიანი სტრუქტურის დანახვა შეძლეს. ამის შემდეგ, მკვლევრებმა ცილის სამგანზომილებიანი რუკა შექმნეს, მოაწყვეს და შეისწავლეს თითოეული ამინომჟავა და ცილის სამშენებლო ბლოკი. შედეგად, მეცნიერებმა HCV E1E2 პროტეინის 3D რუკა და მოდელი არა მხოლოდ მიიღეს, არამედ შეძლეს მეტი გაეგოთ მისი ფუნქციების შესახებ, რაც მათ მოგვიანებით C ჰეპატიტის ვაქცინის შემუშავებაში დაეხმარება.
მოამზადა მაკა ბიბილაშვილმა