მატარებელი ფრთებით - განვითარების რა ეტაპზეა რკინიგზა მსოფლიოში

2021-11-28 22:30:05

ჩინეთს უნდა გაზარდოს მატარებლების მოძრაობის სიჩქარე, და მეცნიერებმა ქვეყნის სამხრეთ-დასავლეთიდან წარმოადგინეს ამის გაკეთების ხერხი: მატარებელს უნდა დაემატოს ფრთები! მათმა კვლევამ უჩვენა, რომ ხუთი წყვილი პატარა ფრთის დამატება მატარებლის ყოველ ვაგონზე გამოიწვევს შემადგენლობის ოდნავ აწევას და შეამცირებს მატარებლის წონას თითქმის მესამედით, რის შემდეგ მატარებელი განავითარებს 450 კმ/სთ სიჩქარეს.

აღნიშნული კვლევა წარმოადგენს პროექტის CR450 ნაწილს, რომელიც პეკინმა წამოიწყო მიმდინარე წყლის დასაწყისში; მიზანი: ახალი თაბის High Speed მატარებლების შემუშავება, რომლებიც შეძლებენ 450 კმ/სთ სიჩქარით მოძრაობას.

თუმცა „საექსპლუატაციო სიჩქარის გაზრდისამებრ, გაიზრდება თვლების ცვეთა და გარდაუვლად გამოიწვევს წყვილთვლების სარემონტო ციკლის ხანგრძლივობის და მომსახურების ვადის შემცირებას“, - აღნიშნულია ჩენდუს ინოვაციურ ცენტრში the Chengdu Fluid Dynamics Innovation Centre მომზადებულ დოკუმენტში.

„დიდჩქარული მატარებლები ამწევი ფრთებით - ეს High Speed მატარებლის აეროდინამიკური კონსტრუქციის ტრადიციულ კონცეფციაში განხორციელებული გარღვევაა, რომლის მიზანია ენერგიის საერთო მოხმარების და საექსპლუატაციო ხარჯების შემცირება“, - განაცხადეს მეცნიერებმა ჩინურ ჟურნალში Acta Aerodynamica Sinica გამოქვეყნებულ სტატიაში.

იდეა ახალი არ არის, - ის 1980-იან წლებში იაპონელებმა წარმოადგინეს. პრაქტიკაში იდეა ვერ განხორციელდა, რადგან ფრთები დიდი და განიერი გამოვიდა, რამაც მოძრაობის უსაფრთხოებას პრობლემები შეუქმნა, მაგალითად, უსაფრთხოების დამცავ ღობეებთან და გვირაბში მოძაობის დროს.

მკვლევარებმა გამოინაგარიშეს, რომ ფრთებისთვის ოპტიმალური დიაპაზონია - 1.5 – 2 მეტრი სახურავს ზემოთ. ჩინურ და იაპონურ კონცეფციებს შორის მთავარი სხვაობა ის არის, რომ ჩინურ მატარებელი უფრო ფრთოსან რაკეტას ჰგავს, როცა იაპონური თვითმფრინავის მსგავსია.

სხვათა შორის, სწორედ ეს მეცნიერები მუშაობენ ჩინური ჰიპერბგერითი იარაღის შემუშავებაზეც.

პირველი მატარებლები ამ სიჩქარით იმოძრავებენ ახალ, 300 კმ სიგრძის ხაზზე ჩენდუ - ჩუნცინი. აღნიშნული ხაზის მშენებლობა სექტემბერში დაიწყო და ხუთ წელში უნდა დასრულდეს.

სარკინიგზო ინდუსტრიის გასავითარებლად ინვესტიციებს არ იშურებენ დიდ ბრიტანეთშიც, რომლის მთავრობამ 2021 წლის 18 ნოემბერს დაამტკიცა სარკინიგზო სექტორში ინვესტიციების განხორციელების გეგმა Integrated Rail Plan. პროექტის საერთო ღირებულებაა 96 მილიარდი ფუნტი სტერლინგი, ანუ დაახლოებით 130 მილიარდი აშშ დოლარი.

გაერთიანებული სამეფოს ტრანსპორტის მინისტრმა გრანტ შეპსმა აღნიშნა, რომ გეგმაში ჩადებული თანხა 5-ჯერ აღემატება ისეთი პროექტის ღირებულებას, როგორიცაა Crossrail, და 10-ჯერ - 2012 წლის ოლიმპიადის მომზადებისათვის გაწეულ ხარჯებს.

ცნობისთვის, სახელმწიფო არ უკავშირებს სარკინიგზო სექტორში კაპიტალის დაბანდებას რკინიგზის მომგებიანობას - ეს უკვე შეწყვიტეს განვითარებულ ქვეყნებში. მთავარია სარკინიგზო ტრანსპორტის განვითარების შედეგად დამდგარი გარე ეფექტები. კახეთის განშტოების მოდერნიზაციას და მასზე თანამედროვე სტანდარტების სარკინიგზო მიმოსვლის უზრუნველყოფას, ხარჯების პირდაპირი ამოგების გამოანგარიშების გარეშეც, ისეთი საგრძნობი ეფექტი ექნება, რომ მის დათვლას აზრი არ აქვს. ეს ეხება ყველა განშტოებას საქართველოს სარკინიგზო სექტორში და, საერთოდ, სარკინიგზო ქსელის მთლიან განფენილობას.

ავტორი: ბელა გელაშვილი