თურქეთის ეროვნულმა ვალუტამ ბოლო 3 წლის მანძილზე ყველაზე ძლიერი ვარდნა განიცადა და 8%-ით გაუფასურდა.
ეს მას შემდეგ მოხდა, რაც ქვეყნის პრეზიდენტმა რეჯეფ ტაიპ ერდოღანმა, 3 თვის მანძილზე მესამედ, რეფინანსირების განაკვეთის შემცირების გამო ცენტრალური ბანკი შეაქო. თუმცა, რეალურად ყველაფერი არც თუ ისე კარგად გაგრძელდა - ლირის კურსმა დევალვაცია განაახლა, და 2018 წლის შემდეგ ყველაზე მკვეთრად დაეცა.
2021 წლის დასაწყისიდან ლირამ თითქმის 40% დაკარგა. 19 ნოემბერს თურქეთის ეროვნულმა ბანკმა რეფინანსირების განაკვეთი 16%-დან 15%-მდე შეამცირა.
22 ნოემბერს პრეზიდენტმა განაცხადა, რომ ამ გადაწყვეტილებით კმაყოფილია და ეს ეკონომისტების გაფრთხილების მიუხედავად გააკეთა, რომლებიც განაკვეთის შემცირების შედეგად უკონტროლო ინფლაციას პროგნოზირებდნენ, რომელიც ისედაც 20%-ს შეადგენს და რეგიონში საქართველოსაც კი უსწრებს ამ მაჩვენებლით.
ერდოღანმა მათი აზრი არ გაითვალისწინა.
„თურქეთი არ დათმობს პოზიციებს ფინანსური აკრობატების წინაშე, რომლებიც განაკვეთის ზრდას მოითხოვენ“, - განაცხადა მან.
ფონდ Legal & General Investment Management-ის დირექტორის უდაი პატნაიკის თქმით, ლირას დევალვაცია გარდაუვალი იყო იმ ვითარებაში, როდესაც პრეზიდენტი საპროცენტო განაკვეთებს ეომება.
„ვალუტის ვარდნის შეჩერება შეუძლია დამოუკიდებელი ცენტრალური ბანკის არსებობის თუნდაც მცირე ნიშნებს, თუმცა, ამის პერსპექტივა არ არსებობს. ერდოღანი ერთ-ერთია იმ ბიჭებს შორის, ვინც ვა-ბანკზე მიდის“, - განაცხადა ანალიტიკოსმა.
2019 წლიდან ერდოღანმა 3-ჯერ შეცვალა ცენტრალური ბანკის პრეზიდენტი, ბოლო ეს 2021 წლის მარტში მოხდა, მას შემდეგ, რაც რეგულატორმა განაკვეთი 17%-დან 20%-მდე გაზარდა.
ახალი ხელმძღვანელობა პრეზიდენტის დიქტატს დაემორჩილა და სექტემბერში განაკვეთი 18%-მდე, ოქტომბერში 16%-მდე, ხოლო ნოემბერში - 15%-მდე შეამცირა.
ოქტომბერში დათხოვნილმა ცენტრალური ბანკის ერთ-ერთმა ვიცე-პრეზიდენტმა სემიხ ტიუმენა მოუწოდა მთავრობას, შეწყვიტოს ეს ირაციონალური ექსპერიმენტი, რომელსაც წარმატების არც ერთი შანსი არ გააჩნია.
„ჩვენ დაუყოვნებლივ უნდა დაუბრუნდეთ კომპეტენტურ და მაღალხარისხიან პოლიტიკას, რომელიც ლირის კურსს და თურქი ხალხის კეთილდღეობას გაუფრთხილდება“, - განაცხადა მან.
თურქეთის ცენტრალური ბანკი ერდოგანის მხრიდან ძლიერი ზეწოლის ქვეშ იმყოფება, რომელიც მიიჩნევს, რომ მაღალი საპროცენტო განაკვეთი ინფლაციას კი არ აკავებს, არამედ ზრდის - ეს აზრი უნიკალურია მსოფლიო ეკონომიკაში და თურქეთის პრეზიდენტის გარდა მას არავინ იზიარებს.
„როგორც ჩანს, თურქეთი 2018 წლის კრიზისის პერიოდს უბრუნდება. ამ ეტაპზე უკვე არასაკმარისია საპროცენტო განაკვეთების შენარჩუნება, საჭიროა მათ აგრესიული და მნიშვნელოვანო ზრდა, თუ მთავრობას ეროვნული ვალუტის გადარჩენა სურს“, - განაცხადა ფონდ BlueBay Asset Management-ის ანალიტიკოსმა ტიმ ეშმა.
Financial Times
თურქეთი
